Masivizimi-statistika

Arsimi i lartë sa i masivizuar

Ka një sërë artikujsh që kritikojnë masivizimin e arsimit të lartë. Këto kritika fokusohen kryesisht mbi numrin e madh të studentëve dhe cilësinë e njohurive të tyre akademike në hyrje të shkollës së lartë. 

Fillimisht duhet sqaruar se në literaturë dallohet ndëmrjet (1) sistemeve universitare eltiste (me deri nën 15% të moshave 18-25 të regjistruar në arsimin e lartë – Gross Enrollment Ratio - GER); (2) sistemeve massive të arsimit të lartë (15-50% GER); (3) dhe sistemeve universale (mbi 50% GER). Rritja e numri të studentëve është një trend anembanë botës (shih Grafik 1).

Grafik 1

Në fakt Shqipëria në krahasim me vendet e tjera ka një përqindje të lartë të maturantëve që regjistrohen në arsimin e lartë, por jo të pazakonshme (p.sh. shih SHBA, 73%). Domethënëse është treguesi Gross Enrollment Ratio, pasi shifra e maturantëve që regjistrohen nuk kap ata që regjistrohen më vonë, ata që shkëputen etj. Për këtë tregues Shqipëria është madje mbrapa (Grafik 2).  

Grafik 2

Shtimi i numrit të studentëve rrëfen historinë e trazirave sociale në Shqipëri. Gjatë viteve 70 përqindja e numrit të studentëve u ul ndjeshëm dhe u rrit pas viteve 80 (studentët e viteve 90 ishin produkti i zgjerimit të arsimit të lartë).

Nga ana tjetër Shqipëria ka ende shifrat më të ulta në rajon përsa i përket viteve të shkollimit për moshat 15 vjeç e sipër (Barro & Lee, 2010, Grafik 3).

Grafik 3

Në Shqipëri diplomimi në varësi të institucionit është 35%. Pra vetëm 35% e studentëve të regjistruar diplomohen brenda një përiudhe 6 vjeçare nga koha e regjistrimit. Mesatarja për vendet e OECD-së është 40% (OECD, 2010, shih tabelën më poshtë për krahasim me vendet e rajonit). Kështu që në Shqipëri kemi rritje në akses por jo në numrin të diplomuarëve, çfarë ka shkakton kosto të lartë për publikun dhe për pedagogët (Burimi: Banka Botërore, 2014, Shqipëria nga unë. Grafik 4). 

Grafik 4

Kritikët pretendojnë se masivizimi i arsimit të lartë ka shkaktuar dëme të mëdha shoqërore. Por dihet botërisht se rritja e aksesist në arsimin e lartë është e lidhur me zhvillimin ekonomik. Grafiku i paraqitur më poshtë, tregon se përfitimi nga arsimi i lartë, sidomos në rrafshin individual është disa herë më shumë se nivelet më të ulëta të arsimit (shih ilustrimin nga OECD, 2014, http://visualizing.org/full-screen/44117).

Ilustrim 1

Shkurtimisht, është e lehtë të kritikohet masivizimi dhe liberalizimi i arsimit të lartë, por shifra të tjera duhen për të vlerësuar efektin e tyre mbi sistemin ekonomik dhe cilësinë e arsimit të lartë në vend.