Nga www.Peizazhe.com
Para disa javësh një shkrim i Hysamedin Feraj në gazetën Panorama (9 shtator, 2014) kritikonte
dekanin e Fakultetit të Shkencave Sociale të Universitetit të Tiranës për
nepotizëm, mungesë profesionalizmi, instrumentalizim të postit drejtues për përfitime
personale etj. Por Feraj nuk ndalej të analizonte performancën akademike të
Fakultetit të Shkencave Sociale, si p.sh. numrin e botimeve, konferencave, të
doktoratave, nivelin e personelit me
tituj të lartë akademik etj.
P.sh. niveli
i librave universitarë hartuar nga pedagogët e këtij fakulteti është i varfër. Thashetheme të shumta gëlojnë nëpër qarqet universitare që pedagogët kopjojnë librat e tyre. Por
pakkush ka dalë të dokumentojë këto zhurma, që në këto kohë të internetit mund
të evidentohen shumë lehtë. Së fundmi një i akuzuar ndër të tjera edhe për
plagjiaturë të një teksti mbi psikologjinë sociale, doli më në fund me një
vepër origjinale, mbi hyperseksualitetin e tij fëmijëror.
Librat universitarë janë kopjuar rregullisht pa të drejtat e autorit
nga pedagogë shqiptarë, të cilët i kanë përdorur këto botime për fitimin e
titullit profesor e qëllime fitimprurëse, në disa raste në konflikt interesi pse kanë angazhuar studentët e tyre. Një pjesë e këtyre kopjove janë
ndryshuar përtej mundësisë për tu dalluar, si pasojë e përkthimit të keq ose për
të humbur gjurmët nga botuesit që kanë të drejtat e autorit. Por unë dua të
përqendrohem tek dëmi që shkaktojnë këto libra si mungesë e cilësisë së garantuar
nga botimet origjinale, sesa thjeshtë tek plagjiatura.
P.sh. po të krahasojmë librin Metodologjie Mësimdhënies. (ISBN:99927-8222-2-6, Tiranë)
me atë të Borich D. G. (1996) Effective Teaching Methods (Botimi III-të, ISBN:
0-02-312461-X, New Jersey) arrihet të dallohen mirë pjesët e kopjuara, dhe ato
të munguara si njohuri bazë të mësuesit, në rolin e praktikantit apo të
nxënësit për gjatë gjithë jetës.
Libri i Borich (1996) është organizuar në 15 kapituj, ai i M. (2003) në 8
kapituj, pasi janë përmbledhur kapitujt si p.sh. ato të vlerësimit të të
nxënurit (në Borich 14+15, ndërsa në shqip 8 “Vlerësimi i përparimit të
nxënësit”). Kapitulli i parë: “The effective teacher.” (Borich, 1996) është
paraqitur si “Mësuesi, mësimdhënia dhe mjeshtëritë e saj” (M., 2003). Pyetjet
në tekstin mësimor janë përkthyer fjalë për fjalë, ndërsa teksti i M. (1996) ka
shumë pak referenca dhe pse lista e bibliografisë në libër është e gjatë.
Borich (1996, fq.
2):
M. (2003, fq.
11):
Ndërsa në fq. 19 autori e kopjon tërësisht pjesën mbi “Pesë karakteristikat
kryesore që ndikojnë në mësimdhënien productive” (Borich, 1996 “Five key
behaviors contributing to effective teaching”, fq. 10), edhe duke përmendur
referencat e Borich që nuk figurojnë në bibliografinë e librit të M. (2003, fq.318-19).
Më pas teksti i M. (2003) ndjek të njëjtën linjë dhe gjuhë të Borich (1996),
por nuk përfshin pjesë të rëndësishme të tekstit. P.sh. në kapitullin 5
“Mjeshtëritë e të pyeturit”, M (2003, fq. 139-41) lë pas evidencën empirike të
përdorimit të një metode didaktike dhe shpjegimin teorik të tyre nga Borich
(1996, kapitulli 8, fq. 346-348).
Libri është zaptuar nga një narrativë që në dukje i përshtatet problemeve të
sistemit shqiptar shkollor e me referenca nga tradita pedagogjike shqiptare.
Por libri humb në njohjen e metodave bashkëkohore të mësimdhënies.
Mund të
diskutohet sesa e dëshirueshme është të përkthehen libra metodologjikë që janë
ndërtuar mbi kontekste të ndryshme shoqërore e historike, sidomos kur kemi mangësi
të theksuara të teksteve të mira mësimore në universitet. Por materiali në fjalë,
i reduktuar ndjeshëm, nga 711 fq. në Borich (1996) në 317 fq. në M. (2003), nuk
besoj se plotëson këto mangësi.
Universitetet shqiptare, që përbëjnë një treg
shumë të vogël, mund të bien në ujdi me shtëpitë botuese (shih rastin e Indisë) ose të botojnë nëpërmjet shoqatave, ku botimi do
ti nënshtrohej shqyrtimit të një grupi profesionistësh.
Gjithashtu, M. (2003) i imponon tekstit të Borich (1996) agjendën e tij për
të hartuar një doracak a udhëzues mbi teknikat e mësimdhënies, pa arsyetimin
teorik dhe evidencat për suksesin e metodave. Në këtë mënyrë, libri që i
ofrohet mësuesit të ardhshëm është i cungët, pasi nuk argumenton bindshëm epërsinë
e metodave të reja didaktike ndaj atyre të vjetra. Për më tepër, nëpërmjet
këtyre librave, pa citime e referenca të besueshme, është e pamundur të mësohen
teknikat e shkrimit akademik apo të kultivohet mendësia e njohjes së meritave
të tjetrit.
Shpresojmë që reforma e premtuar e qeverisë të merret edhe me cilësinë e librave
universitar, ndërkohë urojmë që Biblioteka Kombëtare të publikojë të gjitha punimet e
doktoratave online, punime që i zotëron në bazë të ligjit, e që do të ofronin
ushqim për ndjekësit e plagjiaturave.