Probleme me tekstet universitare në UT

Nga www.Peizazhe.com 

Para disa javësh një shkrim i Hysamedin Feraj në gazetën Panorama (9 shtator, 2014) kritikonte dekanin e Fakultetit të Shkencave Sociale të Universitetit të Tiranës për nepotizëm, mungesë profesionalizmi, instrumentalizim të postit drejtues për përfitime personale etj. Por Feraj nuk ndalej të analizonte performancën akademike të Fakultetit të Shkencave Sociale, si p.sh. numrin e botimeve, konferencave, të doktoratave, nivelin e  personelit me tituj të lartë akademik etj.

P.sh. niveli i librave universitarë hartuar nga pedagogët e këtij fakulteti është i varfër. Thashetheme të shumta gëlojnë nëpër qarqet universitare që pedagogët kopjojnë librat e tyre. Por pakkush ka dalë të dokumentojë këto zhurma, që në këto kohë të internetit mund të evidentohen shumë lehtë. Së fundmi një i akuzuar ndër të tjera edhe për plagjiaturë të një teksti mbi psikologjinë sociale, doli më në fund me një vepër origjinale, mbi hyperseksualitetin e tij fëmijëror.

Librat universitarë janë kopjuar rregullisht pa të drejtat e autorit nga pedagogë shqiptarë, të cilët i kanë përdorur këto botime për fitimin e titullit profesor e qëllime fitimprurëse, në disa raste në konflikt interesi pse kanë angazhuar studentët e tyre. Një pjesë e këtyre kopjove janë ndryshuar përtej mundësisë për tu dalluar, si pasojë e përkthimit të keq ose për të humbur gjurmët nga botuesit që kanë të drejtat e autorit. Por unë dua të përqendrohem tek dëmi që shkaktojnë këto libra si mungesë e cilësisë së garantuar nga botimet origjinale, sesa thjeshtë tek plagjiatura.

P.sh. po të krahasojmë librin  Metodologjie Mësimdhënies. (ISBN:99927-8222-2-6, Tiranë) me atë të Borich D. G. (1996) Effective Teaching Methods (Botimi III-të, ISBN: 0-02-312461-X, New Jersey) arrihet të dallohen mirë pjesët e kopjuara, dhe ato të munguara si njohuri bazë të mësuesit, në rolin e praktikantit apo të nxënësit për gjatë gjithë jetës.

Libri i Borich (1996) është organizuar në 15 kapituj, ai i M. (2003) në 8 kapituj, pasi janë përmbledhur kapitujt si p.sh. ato të vlerësimit të të nxënurit (në Borich 14+15, ndërsa në shqip 8 “Vlerësimi i përparimit të nxënësit”). Kapitulli i parë: “The effective teacher.” (Borich, 1996) është paraqitur si “Mësuesi, mësimdhënia dhe mjeshtëritë e saj” (M., 2003). Pyetjet në tekstin mësimor janë përkthyer fjalë për fjalë, ndërsa teksti i M. (1996) ka shumë pak referenca dhe pse lista e bibliografisë në libër është e gjatë.

Borich (1996, fq. 2):

 

M. (2003, fq. 11):

Ndërsa në fq. 19 autori e kopjon tërësisht pjesën mbi “Pesë karakteristikat kryesore që ndikojnë në mësimdhënien productive” (Borich, 1996 “Five key behaviors contributing to effective teaching”, fq. 10), edhe duke përmendur referencat e Borich që nuk figurojnë në bibliografinë e librit të M. (2003, fq.318-19). Më pas teksti i M. (2003) ndjek të njëjtën linjë dhe gjuhë të Borich (1996), por nuk përfshin pjesë të rëndësishme të tekstit. P.sh. në kapitullin 5 “Mjeshtëritë e të pyeturit”, M (2003, fq. 139-41) lë pas evidencën empirike të përdorimit të një metode didaktike dhe shpjegimin teorik të tyre nga Borich (1996, kapitulli 8, fq. 346-348).

Libri është zaptuar nga një narrativë që në dukje i përshtatet problemeve të sistemit shqiptar shkollor e me referenca nga tradita pedagogjike shqiptare. Por libri humb në njohjen e metodave bashkëkohore të mësimdhënies. 

Mund të diskutohet sesa e dëshirueshme është të përkthehen libra metodologjikë që janë ndërtuar mbi kontekste të ndryshme shoqërore e historike, sidomos kur kemi mangësi të theksuara të teksteve të mira mësimore në universitet. Por materiali në fjalë, i reduktuar ndjeshëm, nga 711 fq. në Borich (1996) në 317 fq. në M. (2003), nuk besoj se plotëson këto mangësi. 

Universitetet shqiptare, që përbëjnë një treg shumë të vogël, mund të bien në ujdi me shtëpitë botuese (shih rastin e Indisë) ose të botojnë nëpërmjet shoqatave, ku botimi do ti nënshtrohej shqyrtimit të një grupi profesionistësh.

Gjithashtu, M. (2003) i imponon tekstit të Borich (1996) agjendën e tij për të hartuar një doracak a udhëzues mbi teknikat e mësimdhënies, pa arsyetimin teorik dhe evidencat për suksesin e metodave. Në këtë mënyrë, libri që i ofrohet mësuesit të ardhshëm është i cungët, pasi nuk argumenton bindshëm epërsinë e metodave të reja didaktike ndaj atyre të vjetra. Për më tepër, nëpërmjet këtyre librave, pa citime e referenca të besueshme, është e pamundur të mësohen teknikat e shkrimit akademik apo të kultivohet mendësia e njohjes së meritave të tjetrit. 

Shpresojmë që reforma e premtuar e qeverisë të merret edhe me cilësinë e librave universitar, ndërkohë urojmë që Biblioteka Kombëtare të publikojë të gjitha punimet e doktoratave online, punime që i zotëron në bazë të ligjit, e që do të ofronin ushqim për ndjekësit e plagjiaturave.