Komisioner i BE-se mbi projekt-ligjin e arsimit të lartë

 

Xavier P. Monne

Panorama, 09. Korrik, 2015, Vizion jo konsensus per arsimin e larte.

http://www.panorama.com.al/vizion-jo-konsensus-per-arsimin-e-larte/

Që Shqipëria është një vend i ri, kjo është e dukshme. Ju keni një moshë mesatare prej 31 vjeç, ndërsa në vendin tim (Spanjë) mosha mesatare shkon në 41 vjeç. Që Shqipëria është një vend që beson në të ardhmen e tij, është gjithashtu mjaft e dukshme, kur shohim se sa prej fëmijëve tuaj, familjeve tuaja dhe qytetarëve shqiptarë besojnë tek arsimi. Është mjaft evidente që shqiptarët besojnë në arsim, pasi ju keni 20.000 studentë që regjistrohen në universitete çdo vit dhe 4500 studentë, të cilët shkojnë jashtë shtetit për të kryer studimet e tyre. Kjo mund të mos jetë një shifër e shkëlqyer në terma afatgjatë, por megjithatë përbën pa dyshim një shembull se si njerëzit në këtë vend janë të gatshëm të paguajnë çmimin për arsimim. Ky është një rast, që zhvillohet brenda një kontinenti, i cili aktualisht nuk po shquhet se beson shumë në të ardhmen e tij. Në këtë kontekst dhe e thënë me modesti, sa më sipër, përbën ndoshta një ndër asetet më të mëdha të vendit tuaj.
Është mjaft e dukshme edhe për një vëzhgues nga larg që në fushën e arsimit të lartë Shqipëria ka bërë progres të konsiderueshëm. Gjatë këtyre dhjetë viteve të fundit, numri i studentëve u rrit nga 50.000 në 170.000. Kjo mendoj se është një arritje reale.

Për sa i përket mbrojtjes së nivelit të autonomisë në arsimin e lartë, Shqipëria në ndryshim jo vetëm me vendet e Europës Juglindore, por edhe me ato të Europës Jugore, si vendi im ku arsimi është kryesisht një sistem kontrolli dhe autoriteti të fortë, shënon gjithashtu një progres të madh.
Gjithashtu, parë nga një këndvështrim i jashtëm, është e lehtë të konstatohet se vendi juaj ka mjaft sfida për t’u përballur. Ndoshta edhe më shumë nëse do ta krahasonim me Spanjën. Më lejoni t’ju theksoj disa ndryshime të dukshme ndërmjet Shqipërisë dhe Spanjës, sa u përket këtyre sfidave. Ju jeni një vend me një popullsi diçka më pak se tre milionë banorë. Deri në muajin tetor, ju keni pasur 57 universitete dhe keni harxhuar rreth 40 milionë euro në vit për arsimin e lartë ose, e thënë ndryshe, rreth 500 euro për person. Spanja ka 45 milionë banorë, pesëmbëdhjetë herë më shumë se Shqipëria, dhe shpenzon 50 mijë euro për student në vit ose dhjetë herë më shumë sesa Shqipëria. Pra, ky është një tregues natyrisht mjaft i thjeshtëzuar se financimet në arsim, struktura e arsimit të lartë dhe qëllimi strategjik i arsimit të lartë përbëjnë një sfidë për vendin tuaj, sikundër edhe për vende të tjera.

Pra, duke pasur parasysh se kam pak njohuri, nuk do të shpreh gjykimin tim për një projektligj, i cili duhet vlerësuar dhe gjykuar nga universitetet tuaja, nga aktorët kryesorë dhe grupet e interesit dhe nga qytetarët shqiptarë. Nuk është detyra ime të jap një gjykim të tillë. Jo sepse më mungon njohuria, por sepse nuk mund t’i tregoj Shqipërisë se si ajo duhet të organizojë sistemin e saj të arsimit të lartë.
Ne kemi shpenzuar dy ditë në Vlorë (një vend i cili ka domethënie historike për ju dhe vendin tuaj), së bashku me përfaqësues të Komisionit Europian, me ministrat e Arsimit të vendeve të rajonit, duke u përpjekur të analizojmë sistemin e arsimit, arsimin e lartë, cilat janë të përbashkëtat dhe çfarë mund të mësojmë prej njëri-tjetrit.
Ajo që do të më pëlqente të provoja tani, është ajo që po përpiqesha të bëja edhe gjatë rrugës së kthimit nga Vlora. Do të doja t’u propozoja kolegëve të mi (e di që ata ndoshta do të më urrejnë për këtë) që të më përshkruanin projektligjin për arsimin e lartë në dy fjali dhe të më shpjegonin në dhjetë minuta se çfarë parashikon ky projektligj. Unë sigurisht që e lexova projektligjin, lexova dhe raportin e Komisionit [për reformën në arsimin e lartë dhe Kërkimin Shkencor] dhe më pas pyeta kolegët që të tregonin me një fjali ndryshimet që propozohen nga këto dokumente.

Mendoj se ky ligj [projektligji për arsimin e lartë] është një përgjigje sistemike shqiptare për problemet me natyrë universale në arsimin e lartë. Kjo është ajo çka përfaqëson ky ligj. Ju keni veçanti në vendin tuaj që janë vetëm tuajat, por unë besoj se edhe Komisioni Europian di me siguri diçka. Që problemet në arsimin e lartë kanë kryesisht natyrë përgjithësuese.
Po ju sjell në vëmendje tri arsye përse mendoj se ligji është një përgjigje sistemike shqiptare për problemet universale dhe pse, sipas mendimit tim, ky është një projektligj me natyrë thellësisht strategjike.
Arsyeja e parë është mjaft e thjeshtë. Ligji fillon me vizion. Fjalët e para të projektligjit janë: “Arsimi i lartë është një e mirë dhe përgjegjësi publike”. Ky është një pohim shumë premtues. Çfarë nënkuptohet me të? Do të thotë se arsimi synon të promovojë njohuritë, të transferojë njohuritë, të promovojë dijet, t’i shkëmbejë ato, të ruajë njohuritë dhe të udhëheqë mësimdhënien dhe kërkimin shkencor. Sigurisht që kjo qëndron. Gjithashtu arsimi duhet ofruar nëpërmjet shanseve të barabarta. Megjithatë, ka diçka edhe më të rëndësishme.

Arsimi është atje për të kontribuar për të ardhmen e vendit. Unë nuk mund të sjell ndërmend asnjë vend të botës, as edhe Korenë e Veriut, që nuk po mendon gjerësisht mbi mënyrën se si të reformojë sistemin e tij të arsimit të lartë. Përse ndodh kjo? Jo sepse arsimi i lartë ka nevojë të përmirësohet, por sepse neve na duhet të ndryshojmë mënyrën se si mësojmë studentët aktualisht.
Kryeministri u tregua mjaft i sinqertë dhe i drejtpërdrejtë dhe unë po marr guximin ta citoj e të them se “Nuk ka asnjë lloj mundësie që ndonjëri prej nesh të mbijetojë brenda shoqërisë aktuale, nëse kemi parasysh efektet e globalizimit, teknologjisë dhe ndryshimeve demografike ndaj zhvillimit tradicional.” Nuk ka asnjë shans për të mbijetuar nëse nuk vërehet dhe analizohet më me vëmendje se çfarë mund të bëjë arsimi për ne. Ajo që unë kuptoj nga vizioni i këtij ligji, është se shpenzimet në arsim janë kosto, por edhe investim. Prandaj, nëse mendoni se arsimi kushton shtrenjtë, ju ftoj ta rimendoni këtë pohim.

Natyrisht që ka edhe diçka tjetër. Ekziston një e ardhme premtuese jo vetëm sa i përket arsimit të lartë si e mirë publike. Unë mendoj se arsimi i lartë është një premtim, institucionet e arsimit të lartë përbëjnë një potencial të fortë për zhvillimin e vlerave publike dhe sociale. Kjo është ajo që ne shpresojmë të arrijmë në fushën e arsimit të lartë jo vetëm brenda Europës, por edhe më gjerë. Pra, vizioni që unë shikoj, është mjaft i thjeshtë. Institucionet arsimore do të duhet të bëjnë përpjekjen e jashtëzakonshme për të ndryshuar mendësinë aktuale dhe për të kaluar nga një fokusim ekskluzivisht tek ekselenca në një orientim drejt impaktit. Impaktit te shoqëria, impaktit te njerëzit, impaktit te qytetarët. Kjo është arsyeja përse çdo reformë tjetër sistemike nuk është për institucionet e arsimit të lartë e as për rektorët, por është për qytetarët dhe studentët.

Arsyeja e dytë është gjithashtu e lehtë për t’u kuptuar. Sërish ka mjaft evidencë që vendi juaj ndodhet në një fazë specifike të një problemi universal. Ajo që bën ligji, ajo që bën reforma aktualisht, është të propozojë një marrëveshje të re. Një format që propozon shumë më tepër përgjegjësi dhe shumë më tepër liri. Më tepër liri në shkëmbim të përgjegjësisë. Kjo është një tendencë për një të tretën e vendeve tona [europiane] dhe jo rastësisht. Këto vende kanë njohuri dhe të kuptuar mjaft të qartë se fondet publike do të shkurtohen, se ka mjaft pretendime legjitime për fondet publike, arsimin, shëndetësinë e kështu me radhë.
Prandaj, nuk duhet menduar se arsimi është i shtrenjtë, por se mund të harxhohen më shumë para në arsim duke pasur rezultate të ndryshme. Në fund të ditës, marrëveshja është mjaft e thjeshtë. Në fillim e gjithë reforma është një punë e vështirë, por më vonë ajo shfaq potencialin për të përfituar shumë më tepër nga arsimi. Ky mendoj se është propozimi i dytë interesant. Ky propozim nxjerr në pah pa dyshim edhe një ndryshim në mentalitet. Për shumë institucione arsimore, sidomos në vende si juaji dhe si imi, ku nuk ka aq shumë liri dhe aq shumë autoritet, po shumë stabilitet, kjo është një sfidë mjaft e vështirë.

Arsyeja e tretë nuk lidhet me përmbajtjen e projektligjit, por me procesin. Procesi filloi me krijimin e Komisionit [Komisioni për Arsimin e Lartë dhe Kërkimin Shkencor] në nëntor të vitit 2013. Më duhet të them se, kur po njihesha me procesin, nuk mund të mos mendoja për kohën kur unë si zyrtar mjaft i ri i Komisionit Europian isha tërësisht i magjepsur nga premisa e integrimit europian. Edhe unë vij nga sektori i arsimit, kam pasur fatin të punoj me një President të shkëlqyer [Zhak Delor], të cilit iu desh të përballej me një problem specifik. Ai kishte një vizion, por ai ishte mjaft i sigurt se nuk mund ta konkretizonte atë vizion pa pasur konsensusin e atyre të cilët do të ishin marrësit, përfituesit e këtij vizioni. Vizioni i tij ishte Tregu Unik [Single Market]. Projekti donte të vendoste lirinë e lëvizjes për mallrat, njerëzit, shërbimet dhe kapitalet. Për këtë, Komisionit i duhej që të hartonte rreth 300 akte legjislative. Si u arrit kjo? Fillimisht hartohet një “Green Paper”, mblidhen pikëpamjet dhe vizioni i aktorëve kyçë dhe më pas hartohet një “White Paper” me propozime konkretë.

Sa më sipër, nuk më bën të shpresoj se procesi i reformës në arsimin e lartë ka krijuar një konsensus. Jam i sigurt se nuk do të ketë konsensus të gjithanshëm për ligjin. Megjithatë, nëse do të kishte një konsensus të tillë për ligjin në një fushë si arsimi, kjo do të nënkuptonte se ligji nuk propozonte ndryshime të mëdha. Mendoj se qëllimi i këtij procesi nuk është pasja e konsensusit, por pasja e një të kuptuari të qartë të vizionit pa pasur ende parasysh mjetet se si do të arrihet ky vizion.
Pra, këto tri pika janë në këndvështrimin tim tri arsyet kryesore që qëndrojnë për dikë, i cili di shumë pak për Shqipërinë, por që di mjaftueshëm për sfidat universale në arsimin e lartë.

Si shumë gjëra në jetë, duke përfshirë dhe ditëlindjet, një vit që përfundon është një fillim i ri. Ky ligj, sido që të kalohet, do të jetë vetëm fillim, pasi sfidat fillojnë vetëm më pas. Sfidat fillojnë kur duhet të shkojmë nga vizioni te strategjia dhe te zbatimi. Për këtë nevojiten tri gjëra.
Së pari, nevojitet udhëheqja, fokusi dhe rendi politik. Për sa i përket kësaj, unë nuk do të bëj asnjë koment. Neve na nevojitet gjithashtu ndryshim në para të investuara, sepse mendoj se është e dukshme për secilin, i cili lexon me sy të ndryshëm këtë ligj. Nuk është e vështirë të kuptosh atë që duhet të arrijë arsimi. Së fundi nevojitet gjithëpërfshirje dhe pjesëmarrje. Mund të kesh shumë ligje të ndryshme, shumë strategji të ndryshme, por në fund të ditës janë rektorët, të cilët janë hartuesit e autonomisë akademike dhe janë ata të cilët do të avancojnë përpara arsimin dhe do të udhëheqin universitetet. Prandaj, nëse rektorët nuk janë me ju, reforma nuk do të funksionojë.

Read More

Hetohet një pedagog për korrupsion në Universitetin e Vlorës

 

TV Klan, 8 Korrik 2015

Sipas burimeve zyrtare mesohet se A. Xhaferri, pedagog në universitetin “Ismail Qemali” dhe E. Memaj, 23 vjeçe nga Vlora, studente, janë në hetim pas kallëzimit të bërë nga disa studentë.

Studentja Memaj, kushërirë me pedagogunu merrte studentëve një sasi prej 15 mijë lekësh të reja, në mënyrë që Xhaferri t’u jepte notë kaluese në provim.

Ndaj pedagogut rëndon akuza e korrupsionit pasiv të personave që ushtrojnë funksione publike.

Ndërsa ndaj studentes, E. Memaj, rëndon akuza e ushtrimit të ndikimit të paligjshëm ndaj personave që ushtrojnë funksione publike.

Read More

Studentë tregojnë mbi përvojën e shkollimit të tyre

 

Sa herë përflitet që cilësia e mësimdhënies në programet master në universitetet publike (apo në disa private) është e dobët. Pedagogët janë të papërgatitur, librat përmbajnë kopje ose sharlatanizma, silabuset janë thuajse të njëjtë për nga niveli me ato të programeve Bachelor etj.

Një student i programit Master në Institutin Evropian të Studimeve, pranë Universitetit të Tiranës, Alban Pira, dëshmon se ky perceptim mbi cilësinë e programit, është i vlefshëm edhe nga këndvështrimi i studentëve.

Alban Pira (Facebook, 7 Korrik, 2015)

….

Duke qenë se kam lirinë e plotë për ta thënë atë që di dhe atë që mendoj, po e marr përsiper të them shumë shkurt diçka në lidhje me programin e studimit Master në Studime Europiane pranë Institutit të Studimeve Europiane, dhe disa fakte në lidhje me disa nga pedagogët që zhvillojnë leksione aty.

Si fillim dua të them krejt shkoqur se ky program është një dështim total, ashtu si edhe shumica e programeve master në çdo universitet në Shqipëri; publik e privat. Kam studiuar një vit pranë Institutit të Studimeve Europiane dhe e vetmja gjë që kam marrë është një kosto financiare prej më shumë se 700 mijë lekësh. Pra më shumë se 700 mijë lekë të shkuara dem!

Mirëpo ky program studimi, ashtu siç na thanë ditën e parë të fillimit të leksioneve, konsiderohet një 'program elitar'. Kjo pasi aty japin leksione disa nga figurat akademike më në zë, si përshembull Paskal Milo apo Llambro Filo. Duke mos iu futur gjykimit mbi meritat e tyre akademike, dua të them se nuk kam kurrëfarë vlerësimi për asnjërin prej tyre. Përse? Sepse më shumë sesa shpërndarës dijesh këta janë tregtar librash, pra shesin libra, librat e tyre. Botojnë çdo gjashtë muaj nga një libër dhe jua shesin studentëve. Edhe vetë e kam bërë këtë gabim të pashlyeshëm: kam blerë librin e Paskal Milos 'Integrimi Europian'! Në mos gaboj çmimi është 15 mije lekë për libër. Siç thuhej dhe siç behej; pasi ta blesh librin duhet të shkosh dhe të marrësh një autograf nga 'profesori', në mënyrë që të kuptohet se e ke blerë librin dhe kështu nga kjo anë nuk ke telashe. Fatmirësisht çmenduria ime nuk arriti deri ketu, por e gjitha kjo për mua është e papërtypshme; kjo është elita akademike përpara të cilëve ne na kërkohet të përulemi?

Ne refuzojmë të përulemi përpara tyre. Kemi vite që angazhohemi kundër monopolizimit të dijes, kundër 'intelektualëve', 'profesorëve' e 'pedagogëve' pa asnjë vlerë publike; kundër militantëve të partive në botën akademike; kundër shtrëngimit të studentëve për të blerë libra me qëllim përfitimin e shkruesit të tij; kundër zhvatjes; kundër degjenerimit të universiteteve; kundër masakrimit të të gjithë idesë së arsimimit.

…….

Read More

Ish-ministri M. Tafaj reagon ndaj projekt-ligjit të arsimit të lartë

 

Ish-Ministri i Ministrisë së Arsimit dhe Sporteve gjatë viteve 2009-2013 reagon mbi pretendimet dhe analizën e Kryeministrit E. Rama. Në faqen e tij zyrtare, ish-ministri Prof. Dr. Myqerem Tafaj, deputet i Partisë Demokratike, kundërshtoi qëndrimin e kryeministrit në lidhje me cilësinë e arsimit të lartë në vend, si dhe argumenton se pretendimet e kryeministrit që ligji i ri nuk financon arsimin privat në vend nuk qëndrojnë.

Korrik 4, 2015

Kryeministri mbron ligjin që nuk i shërben arsimit të lartë, pedagogëve dhe studentëve.

Për të shmangur vëmendjen e opinionit publik nga maskarada e zgjedhjeve të 21 qershorit, ose më saktë, vdekja e zgjedhjeve të lira në vendin tonë, Kryeministri Rama u përpoq sot të mbronte projektligjin e arsimit të lartë. Ai foli gjatë dhe, siç e ka bërë zakon, përdori një retorikë nihiliste dhe agresive, sidomos ndaj përfaqësuesve të arsimit të lartë publik që e kundërshtojnë këtë projektligj. Por, Kryeministri nuk u tregoi të vërtetën prindërve dhe të rinjve që do të ballafaqohen me një rritje madhe dhe të shpejtë të tarifave të studimeve, të cilën mund ta përballojnë vetëm me kredinë studentore. Kryeministri nuk u tha atyre sa të larta do të jenë tarifat dhe cfarë kushtesh apo kriteresh do të ketë kredia studentore.

Kryeministri nuk u tregoi të vërtetën pedagogëve, se si do të financohen universitetet mbi bazën e performancës, kur aktualisht financimi është më pak se minimal ( vetëm 400 Euro në vit /student) dhe më i ulët se në cdo vend tjetër në Rajon dhe në Europë ( të paktë 10 herë më i ulët se buxheti që shpenzojnë vendet e reja të BE, si Rumania, Sllovakia, Bullgaria, etj, për student).

Nën petkun e zgjerimit të autonomisë, Kryeministri u mburr se pagat e pedagogëve do ti përcaktojnë vetë universitetet publike! Por ai nuk u tha pedagogëve dhe drejtuesve të universiteteve publike, se ku do ta gjejnë buxhetin për pagat, ndërkohë që aktualisht përballojnë me buxhetin e shtetit pagat vetëm për 8-9 muaj të vitit. Kjo do të thotë që të fillojë shkurtimi i vendeve të punës dhe largimi i padagogëve nga universitetet publike, sidomos ato rajonale dhe ato që mbulojnë degë të shkencave të aplikuara ose, sic emërtohen gabimisht, degë të papreferuara. Kjo do të thotë që në universitetet publike të nisë një 'luftë' brenda departamenteve, fakulteteve dhe senateve, kujt do ti ulet dhe kujt do ti rritet paga dhe kush do të shkurtohet nga puna. Sigurisht, të parët që do të largohen nga puna do të jenë pedagogët demokratë dhe ata që nuk kanë votuar partitë në pushtet dhe ata që nuk kanë votuar shefat e departamenteve, dekanët dhe rektorët!

Të lësh universitetet publike, me këtë nivel ekstrem të nënfinancimit, që të përcaktojnë vetë numrin e pedagogëve dhe pagat e tyre është një shmangie e qeverisë nga detyrimi kushtetues i shtetit për financimin e arsimit të lartë dhe një braktisje e qartë e tyre, nën maskën e rritjes së autonomisë. Ky është një hap shumë i parakohshëm dhe i rrezikshëm, i cili mund të çoj në mbyllje masive të departamenteve, fakulteteve publike dhe, ndoshta, të disa universiteteve publike rajonale. Shqipëria nuk e ka luksin që të nxjerrë në rrugë të papunë pedagogë dhe kërkues shkencor, ndërkohë që është akoma shumë larg minimumit për treguesin e numrit të pedagogëve dhe kërkuesve për 1000 banorë, çka e bën të domosdoshme, të dyfishohet në 2-3 vitet që vijnë.

Kryeministri u mundua të argumentoj parimin e konkurrencës dhe modelin e universiteteve publike të pavaruara, por insistoi të bindë publikun se, me këtë projektligj, universitetet private nuk do të marrin fonde publike. Kjo është tërësisht e pavërtetë sepse:

-Studentët e universiteteve private do të përfitojnë nga kredia studentore, e cila mbështetet (garantohet) nga buxheti i shtetit. Askush nuk është në parim kundër, por nga do të merret buxheti, kur dihet që shteti praktikisht nuk ka asnjë mundësi për ta rritur atë në 3-4 vitet që vijnë? Kjo do të bëj që universitetet private të rrisin më tej tarifat e studimeve, cka do të rrënoj buxhetin e familjeve dhe do të rrisë borxhet e tyre për të kthyer kredinë. Nga ana tjetër, Shqipëria nuk ka asnjë traditë me kredinë studentore dhe askush nuk e njeh sjelljen e studentëve me kthimin e kredisë. Rreziku është që maturantët të marrin kredinë dhe të vërshojnë në degët të konsideruara të preferuara ("degët në modë ose trendi" sic i quajnë të rinjtë) edhe të universiteteve private, dhe të boshatisen departamente dhe fakultete që zhvillojnë programe studimi prioritare për vendin. Ky grup studentësh ka pak shanse punësimi, rrit ushtrinë e të papunëve, cka do te thote të mos munden të kthejnë edhe kredinë. Kështu do të kemi të rrinj të shkolluar, por të papunë dhe borxhli ndaj shtetit dhe shoqërisë.

-Studentët e universiteteve private përfitojnë nga fondi i bursave për studentët. Eshtë e drejtë kushtetuese dhe morale që edhe studentët e shkollave private të përfitojnë, sepse familjet e tyre janë taksapagues. Por ku do të gjendet buxheti? Edhe kjo masë do të nxisë universitetet private të rrisin më tej tarifat e studimeve, cka do të varfëroj më tej familjet e studentëve.

-Universitetet private që do të fitojnë statusin e universteteve publike te pavaruara do të kenë akses të njëjtë me universitetet publike në programet e tjera të buxhetit të shtetit, mbi bazën e performancës. Por ku do te gjendet kaq shume buxhet? Kush do të jetë garanti që të ardhurat e universiteteve publike të pavaruara që burojnë nga tarifat e studentëve dhe nga buxheti i shtetit do të përdoren me të vërtetë në dobi të studentëve dhe të cilësisë akademike? A mund të besoj njeri që Bordi, me atë përbërje mediokre dhe politikisht të ndikueshme, që parashikon projektligji, mund të bëhet mbrojtës i vërtet i studentëve, pedagogëve dhe interesit publik dhe të përballet me interesat e pronarëve të universiteteve private që edhe formalisht zotërojnë shumicën në Bord.

-Universitetet private kanë të drejta të plota për të përfituar nga buxheti i shtetit për kërkimin shkencor, mbi bazën e projekteve. Universitetet private përfitojnë edhe nga projektet ndërkombëtare (të BE, NATO, OKB, etj) të kërkimit shkencor. Kjo është realizuar dhe ndihmon universitetet private për konsolidimin e tyre.

Ky ligj pretendon të instaloj një model financimi konkurrues të arsimit të lartë, kur buxheti është krejtësisht i pamjaftueshëm. Qeveria le të filloj me shtimin e buxhetit për arsimin e lartë, për të arritur të paktën 1.5 % të GDP, dhe pastaj mund të pretendohet për implementimin e një modeli të tillë. Sot buxheti i arsimit të lartë publik me rreth 145 mijë studentë është sa 1/10 e buxhetit të Universitetit të Stambollit që ka rreth 90 mije studentë!! Shqipëria shpenzon nga buxheti rreth 400 Euro në vit për një student, ndërkohë që edhe vendet më të varfëra te BE si Rumania, Bullgaria, shpenzojne të paktën 4000 Euro ne vit per nje student, pra të paktén 10 herë më shumë!

Ku projektligj ka shumë aspekte të tjera që cënojnë autonominë dhe vetqeverisjen e universiteteve, vendosin kontrollin e plotë politik të qeverisë në universitete, rrisin pasigurinë e pedagogëve për vendin e punës, mbyllin universitetet për prurjet e reja me nivel te larte kualifikimi, kufizojnë rolin e studentëve, kufizojnë mundësinë e të rinjve për vijimin e arsimit të lartë, nuk krijojnë mundësi reale për zhvillimin e arsimit të lartë profesional, etj.

Me këtë ligj arsimi i lartë bëhet shumë më i shtrenjtë, madje krahasuar edhe me disa vende të BE që aplikojnë tarifat e ulta ose zero. Kjo do të thotë se, më pak të rinj do të kenë mundësi të vijojnë arsimin e lartë. Për të tjerët ka dy rrugë: të heqin dorë nga ëndrra e tyre për shkollim të lartë ose të largohen jashtë vendit për të studjuar nëse prindërit e tyre kanë mundësi financiare, cka do të nisë largimin e trurit dhe të rinisë nga vendi.

Read More

Diskutime të qeverisë për projektligjin e arsimit të lartë

 

Në një konferencë për reformën në arsim, të titulluar “Universiteti i gjeneratës tjetër” në banderolë, apo “Shqipëria në hapësirën evropiane të arsimit të lartë” si nëntitull, kryeministri dhe ministrja e arsimit citohen të kenë kritikuar sërish sistemin e arsimit të lartë në vend dhe të kenë propozuar vizionin e tyre për zgjidhjen e këtyre problemeve.

Vlen të theksohet se mediat paraqesin vetëm fjalimet e kryeministrit, të plotë si në rastin e Shqiptarja.com (4 korrik, 2015), apo citate nga fjalimi i ministres. Nuk dimë se ç’është përfolur apo diskutuar tjetër në atë konferencë nga të tjerë. Veç nëse ka qenë një recital i drejtuesve. Kjo ndodh pse gazetarët ikin menjëherë pas kryeministrit, i cili zakonisht paraqitet për pak kohë, sikur në kohën e Berishës, të tregojë mbështetjen e tij, në mënyrë që të mblidhen rektorët e gazetarët.

Për studiuesit që ndjekin ligjërimin mbi procesin e politikbërjes në arsimin e lartë është e vështirë të hulumtohen pozicionet e kundërshtuesve të reformës sa kohë zëri i tyre nuk përcillet në media.

Në konferencë është cituar edhe Drejtori i Përgjithshëm për Arsimin dhe Kulturën në Komisionin Evropian, X. P. Monne. Në traditën e ekspertëve evropianë, skeptikë për nismat politike të çdo qeverie në vend, që mendojnë se me hartime ligjesh i kryen detyrat, Monne i ka lëshuar një kritikë administratës dhe qeverisë, se jo pak herë ligjet e reklamuara me daulle nuk zbatohen apo dështojnë për shkak të mungesës së vullnetit dhe aftësive së udhëheqjes politike.

“Nëse ky ligj miratohet, aty do të jetë një fillim i ri. Sfidat do të fillojnë vetëm pas miratimit të tij, sepse do të duhet të kalohet nga vizioni, nga strategjia në implementim. Për këtë do të duhen tre gjera, lidership, dëshirë politike, fokus; së dyti të ndryshohet mendësia dhe së treti përfshirja dhe pjesëmarrja”

1. Kronika nga Shqiptarja.com
2. Fjalimi i plotë
3. Njoftimi për shtyp i MAS

Pjesë nga fjalimi i vrazhdë i Kryeministrit

- {Reforma}Shënon një ndarje të prerë me të kaluarën, duke vendosur një vijë të qartë ndarëse mes asaj që është sot, arsimi ynë i lartë; i mbërthyer në një tërësi kthetrash dhe pamundësish për t’u zhvilluar në mënyrë të shëndetshme dhe asaj që do të jetë nesër, arsimi ynë i lartë; i gatshëm për të prodhuar jo vetëm kushtet në të cilat gjeneratat e reja do të marrin dijen në sistemin e Arsimit tonë të Lartë, por unë besoj edhe për të prodhuar një gjeneratë krejt të re shqiptarësh të arsimuar në vendin tonë.

.. {N}uk mund të ketë arsim shtetëror të nënës dhe arsim privat të njerkës, por duhet të ketë arsim publik të financuar nga shteti apo nga privati.

- Kjo qasje {sigurimi i cilësisë nëpërmjet vlerësimit të performancës së universiteteve’'} përbën edhe përmbysjen e raporteve në funksion të publikut, në kuptimin të shoqërisë, duke e bazuar financimin në treguesit e përformancës së universiteteve. Vetë sistemi do t’i shtyjë ato të modernizohen, të përmirësojnë shërbimin e ofruar për të qenë kompetitivë. Do t’i shtyjë të gjenerojnë më shumë kërkim shkencor dhe të synojnë më shumë bashkëpunim ndërkombëtar.

- Ligji bën me shumë të drejtë financimin publik për studentët, duke garantuar që shteti i gjendet pranë studentëve në nevojë, përmes një fondi të posaçëm bursash për të gjitha kategoritë që për pamundësi objektive financiare nuk i ndjekin dot studimet.

- garanton financim publik për studentët e shkëlqyer përmes fondit të tretë të posaçëm, që siguron që ata që janë më të mirët nuk trajtohen si këmbët e dhisë, por iu jepet mundësia që të jenë edhe më të mirë.

- ligji ka virtytin që rrit në mënyrë të ndjeshme autonominë universitare, duke i deleguar universiteteve publike një sërë vendimmarrjesh shumë të rëndësishme. .. Ky sistem që hyn në fuqi me ligjin e ri, faktikisht, vendos bazën e një autonomie reale universitare, por nga ana tjetër siguron që në emër të autonomisë të mos zhvillohet anarkia dhe mediokriteti maksimal.

- Ky sistem është për burimet që gjenerojnë kompeticion dhe cilësi qoftë në anën e arsimit të shtetit qoftë në anën e arsimit të privatit. Unë vazhdoj të mendoj se duke quajtur publik arsimin e shtetit dhe duke quajtur privat arsimin e privatit, ne kemi bërë një ndarje të padrejtë, e cila ka prodhuar vetëm probleme. Për ne, arsimi është një e mirë publike, pavarësisht nëse e merr në universitetet shtetërore apo private.

- Ky standardizim, faktikisht, sjell një sistem të vetëm qeverisës në arsimin e lartë, -flas për qeverisjen e brendshme, - sjell një set standardesh për të gjithë, të trupëzuar në një kod cilësie, sjell një sistem sigurie për cilësinë, sjell një sistem të unifikuar të kontrollit të ligjshmërisë dhe sjell një sistem që garanton konkurrencë.

- Nuk çojmë para publike në institucione private. Kjo nuk ekziston në ligj. Kush thotë këtë, thjesht e vetëm spekulon për t’i dhënë moral rezistencës, që bëhet medemek në emër të interesit publik, por që në thelb ka vetëm interesin e kastës. E një kaste, që është krijuar dhe mbahet në këmbë, vetëm sepse sistemi nuk është sistem autonomie reale universitare, nuk është sistem i administrimit real i universitetit dhe nuk është sistem që njeh konkurrencën, meritën dhe cilësinë.

- Përkundrazi, privatët bëjnë financim publik për arsimin publik. Kjo duhet të jetë shumë e qartë. Është një spekulim! Është për të ardhur keq, që në vitin 2015, në emër të mbrojtjes së autonomisë, lirisë dhe demokracisë vazhdon një propagandë kundër aktorëve privatë në arsimin publik, njësoj si ajo e komunistëve. E njëjta gjë, por me fjalë të tjera.

- Piramidat e arsimit tonë të lartë që vetëm në pamje janë ato që u mbyllën, se, në fakt, piramidat e arsimit tonë të lartë janë edhe në sistemin tonë publik. Edhe sistemi ynë publik ka piramida që japin diploma pa pikën e vlerës, që nuk i duhen dreqit. Pavarësisht se janë në rregull nga anët e tjera dhe paratë e studentëve nuk i marrin drejtpërdrejtë në dorë si sudet që u mbyllën, por i marrin nën dorë.

- Kërkimi shkencor është një tjetër farsë e madhe që ka vazhduar dhe që ne nuk mund ta lejojmë të vazhdojë. Në radhë të parë, duke e vendosur mbi baza të shëndetshme dhe pastaj se kur do të ketë kërkim të vërtetë shkencor në Shqipëri, kjo është për t’ia lënë kohës. Por kështu siç e kemi sot, vetëm kërkim shkencor nuk është.

- Ndërkohë, modernizimi i kërkimit shkencor në universitete krijohet si premisë në këtë ligj. Sigurisht që, ka një aspekt tjetër që duhet nënvizuar. Së pari, rolin rregullator për standarde dhe rregulla funksionimi që garantojnë sistemin. Së dyti, rolin financuesit dhe po flasim për rolin e shtetit.

- Për ta mbyllur, dua të them dy fjalë për Qendrën e Shërbimeve Arsimore që ofron në mënyrë të përmbledhur të gjithë shërbimet e qeverisë për nxënësit, studentët, por edhe për institucionet dhe trupat e institucioneve të rregulluara, për Agjencinë e Financimit të Arsimit të Lartë, si një ent i ri që në mënyrë transparente, profesionale dhe të paanshme financon universitetet publike. Financime, që ndahet buxheti pa ditur se ku po shkojnë dhe pastaj mbaron dhe mblidhemi prapë vitin tjetër mblidhemi prapë dhe ndajmë buxhetin, nuk ka më. Kush do para për të prodhuar cilësi në arsim, duhet të provojë që është në gjendje që të prodhojë cilësi në arsim.

- Kush thotë se ne nuk jemi BE-ja, nuk jemi Suedia, nuk jemi Anglia, nuk jemi Danimarka dhe kjo është shumë ambicioze, ka të drejtë ta thotë, por unë i them se ne nuk jemi Republika e Kasharit. Jemi një vend që synon të bëhet pjesë e BE-së dhe nuk mund të rrisim filizat e të ardhmes siç rriteshin filizat e marjuanës (sic) në Lazarat. Nuk mund ta kemi sistemin tonë të arsimit si plantacionet e Lazaratit.

- Ligji është bërë nga “A”-ja tek “Zh”-ja, pikë për pikë, nga këta burra dhe gra që unë u jam shumë mirënjohës dhe që jam i bindur që do ta shënojnë këtë moment të kontributeve të tyre akademike, shkencore dhe qytetare si një moment që do t’i bëjë shumë krenarë në të ardhmen sepse ky është guri i themelit i një arsimi tërësisht të transformuar.

Read More