Fakulteti i Historisë, Universiteti i Tiranës mbi reformën

 

Çështjet që ngrihen:
- Cilësia e raportimit (të dhënat, analiza)
- Financimi i arsimit të lartë
- Propozime për organizimin e institucioneve, vazhdimin e sistemit me kohë të pjesshme
Kritikë: Analiza e Këshillit të Fakultetit është më e mira deri tani ndër diskutimet mbi reformën, edhe përse disi e paorganizuar.
http://www.fhf.edu.al/mendime_per_draftin.html


Këshilli i Fakultetit të Historisë dhe të Filologjisë

Mendime mbi draftin për Reformimin e Arsimit të Lartë dhe Kërkimit Shkencor

Këshilli i Fakultetit të Historisë dhe të Filologjisë në mbledhjen e tij të datës 14.05. 2014 diskutoi rreth draftit të përgatitur nga komisioni për Arsimin e Lartë dhe Kërkimin Shkencor. Duke marrë në konsideratë dhe diskutimet e bëra në çdo departament të këtij fakulteti, ky Këshill gjykon se arsimi ynë i lartë ka nevojë doemos për reforma që të ndikojnë në përmirësimin cilësor të funksionimit të tij, porse ky draft i propozuar nuk rezulton se mund ta kryejë këtë rol. Si model anglo-sakson, i lidhur me standartet, traditat dhe legjislacionet specifike të atyre vendeve që e zbatojnë atë, rezulton se ky model nuk është njehsuar as në vendet e zhvilluara europiane e jo më të realizohet në realitetet tona, me mundësitë tejet modeste që disponojmë.

Reformat e pritshme në arsimin e lartë do të kishin për synim ta fuqizonin autonominë akademike, të krijonin kushte më të mira për zbatimin e programeve të avancuara e bashkëkohore, që tashmë janë bërë pjesë e kurrikulave universitare, të krijoheshin kushte reale për mbështetjen e kërkimit shkencor, për të arritur në modelimin e universiteteve si qendra nxitëse të progresit shoqëror.

Këshilli i përmbahet mendimit se duhen vlerësuar e mbështetur të gjitha ato arritje pozitive të derisotme, si në universitetet shtetërore - ashtu dhe në ato private dhe se çdo reformë që mund të ndërmerret duhet të jetë sa më afër modelit të universiteteve të rajonit të përfshira në Sistemin e Bolonjës dhe të konceptohet e zbatohet me realizëm, në përshtatje me mundësitë e shtetit, të shoqërisë dhe të vet individit në vendin tonë. Përndryshe, ato reforma që i largohen realitetit të sotëm të shoqërisë, i largohen përvojës së grumbulluar në gjithë këto vite, do të prodhojnë (siç e vërejmë edhe në këtë draft) ligje me nene artificiale pra, të pazbatueshme. Mendimet që parashtrohen më poshtë, vijnë nga diskutimet në çdo departament të fakultetit dhe shprehin përgjegjësinë e madhe për mbarëvajtjen e Arsimit të Lartë.
Materiali përbëhet nga dy pjesë:
 

• Mendimet e Këshillit për problematikat e draftit;
• Propozimet për reformimin e arsimit të lartë.

• Mendimet e Këshillit për problematikat e draftit.

1.a. Drafti i propozuar pretendon se mbështetet në disa parime të njohura të organizimit të sistemit të lartë arsimor, por në thelb rezulton se i cënon parimet  mbi të cilat mbështetet ai sistem si: autonomia, demokracia  dhe e mira publike.
1b. Këshilli konstaton se drafti reflekton varfëri informacioni për sa i përket gjendjes në arsimin e lartë. Në shumë pjesë të tij informacionet dhe faktet ngatërrohen me opinione dhe perceptime dhe nuk ka referenca të qarta se në cilin model arsimor janë mbështetur vlerësimet e dhëna.
1.c. Këshilli vlerëson se në 59 IAL-të (publike e private) drafti orientohet vetëm në problematikën e universiteteve publike, duke lënë pa e trajtuar problematikën e universiteteve private në çështje tepër të rëndësishme si: burimet e financimit, organizimi dhe funksionimi, gjendja e tyre financiare sot, raportet e këtyre universiteteve me bizneset e tjera, si dhe çfarë mendohet për të ardhmen e universiteteve që nuk do të jenë fondacione. Nga ana tjetër, meqenëse synimi përfundimtar i kësaj reforme do të jetë shndërrimi i universiteteve publike dhe private  në fondacione, nuk bëhet asnjë analizë se si po funksionon ky model në të tria universitetet që janë tashmë fondacione. Theksojmë këtu se universitetet publike sot, as ligjërisht e as faktikisht nuk janë shtetërore për nga misioni dhe për nga pjesëmarrja publike në financimin e tyre. Sot Universiteti i Tiranës mbështetet nga fondi i kushtëzuar rreth 55% e buxhetit aktual të UT-së dhe Fakulteti i Historisë dhe i Filologjisë rreth 63% të buxhetit të tij e ka nga të ardhurat.  Pra, konstatimi në draft se buxheti i shtetit financon 39 milionë euro për universitetet dhe vetë ato krijojnë të ardhura 20 milionë euro nuk qëndron si raport për UT-në dhe ende më pak nuk qëndron për Fakultetin tonë. Madje ky raport është gati i përmbysur, pra, studentët me tarifat e shkollimit mbajnë peshën kryesore në buxhetin universitar, një rast ky aspak i ngjashëm me universitetet homologe publike në rajon.

1.d. Nëqoftëse reforma do të realizohet siç propozohet në draft, atëhere kostoja e saj nuk përballohet nga të gjithë aktorët që përfshihen në këtë të mirë publike dhe pëgjegjësi publike, ku barra e kostos bie kryesisht mbi studentët dhe shteti i shmanget përgjegjësisë që ka për universitetet. Më konkretisht, në draft parashtrohet se kontributet nga shteti në fondin e kushtëzuar për arsimin lëvizin nga 2.2% në 2.8% e PPB, se kostoja e studentit është 460 euro (nga fondi i pakushtëzuar + fondi i kushtëzuar), se investimi për Arsimin e Lartë lëviz nga 0.4% - 0.6% të PPB-së, se vendet rrotull nesh investojnë për arsimin në tërësi mbi 3.5% të PPB-së dhe për universitetet 1%-3% të PPB-së. Por drafti nuk shprehet nëse Qeveria, siç është premtuar në programin elektoral, do të rritë përqindjen e PPB-së për arsimin, për të arritur standardet, qoftë edhe të vendeve të rajonit. Vetë drafti shprehet se në vende si Bullgaria dhe Rumania, kostoja e një studenti në vit shkon nga 1500 deri 2000 euro. Nëse Qeveria nuk rrit financimin për arsimin i bie që kostoja të mbulohet kryesisht nga studentët.
Më konkretisht:

• Projektet e të gjitha natyrave, si burim i ardhshëm (i mundshëm) financimi për rritje fondesh, nuk ngrenë sot për sot peshë dhe nuk ka gjasa se në një periudhë afatshkurtër do të ngrenë peshë për shkak të krizës rajonale në përgjithësi dhe të asaj shqiptare në veçanti.
• Donancionet , që ekziston edhe në ligjin aktual si mundësi financimi, nuk rezultojnë të jenë me dobi për universitetet, për shkak të nivelit të zhvillimit problematik të sipërmarrjes aktuale.
• Në draft thuhet qartë se kjo kosto duhet të merret përsipër nga studentët dhe se shteti do t’i ndihmojë ata duke hyrë garant për kredi tek bankat, një përvojë kjo e njohur në vende të zhvilluara. Në gjendjen e papunësisë sot, për shkak të zhvillimit problemor të ekonomisë shqiptare, siç po ndodh për kreditimet në pushtetin vendor, bankat do të jenë të rezervuara për këto kreditime, pasi nuk do të kishte garanci për shlyerjen e tyre dhe kreditë e studentëve do t`i shtoheshin vëllimit të kredive të këqija bankare.
• Këshilli i Fakultetit i konsideron familjet shqiptare partnere në zhvillimin e universitetit dhe nuk e gjykon të mundshme që ata të përballojnë kosto jashtë mundësive të tyre ekonomike, të cilat do të shkojnë menjëherë 1000-1500 euro. Për më tepër, në draft thuhet se për studimet në sistemin Master studentët pa dallim dhe pavarësisht nga të ardhurat familjare, duhet ta përballojnë vetë gjithë koston. Pra, praktikisht ky sistem kthehet në një shkollë vetëm për të pasurit, gjë që bie ndesh me vetë arsyen përse janë universitetet: për të vlerësuar trurin e jo “xhepin”. Nga ana tjetër, mbyllja e sistemit me kohë të pjesshme, i cili përbën 21 % të numrit të përgjithshëm të studentëve (në fakultetin tonë përbën 50%) të arsimit të lartë dhe nga pikëpamja kontribuese tarifore shumë më tepër se kaq; akoma më tej - kufizimi i pranimeve doktorale, si dhe vënia e mesatares 6 në pranim do të kishte si efekt uljen në mënyrë të ndjeshme të të ardhurave të universitetit, duke i vënë në diskutim edhe shifrat e përmendura në draft për të ardhurat.
•  
•  

Më konkretisht:
Për Fakultetin e Historisë dhe të Filologjisë shteti investon 120 milionë lekë, prej të cilave 96 milionë për pagat, 9.3 milionë për bursat dhe pjesën tjetër për sigurime shoqërore e shëndetësore. Në Fakultetin tonë, të ardhurat nga fondi i kushtëzuar realizohen si vijon: sistemi me kohë të pjesshme siguron 61 milionë lekë, sistemi master 67 milionë, sistemi bachelor 39 milionë, sistemi doktoral 30 milionë. Pra, nëqoftëse do të zbatohet drafti, siç paraqitet, i bie që të lëvizin menjëherë shifrat nga sistemi me kohë të pjesshme, sistemi doktoral dhe pjesërisht bachelor, për shkak të mesatares, që do të thotë se fakulteti ynë do të humbasë mbi 50% të të ardhurave që ai ka aktualisht.
1.e. Në draft theksohet me të drejtë se ka pedagogë që janë punësuar në shumë institucione njëkohësisht dhe se ndalohet dypunësimi i tyre, gjë që ka qenë edhe shqetësimi ynë. Por kjo gjë bie ndesh në radhë të parë me Kodin e Punës. Ne e mirëkuptojmë se duhen kufizuar rastet ekstreme të angazhimit të pedagogëve në institucione të tjera, por s’mund të pengojmë mobilitetin, i cili është element i rëndësishëm i Sistemit të Bolonjës. Për më tepër, në kushtet kur paga më e lartë, ajo e profesorit është vetëm 640 euro, një rast ky i paprecedent për gjithë rajonin, kuptuar edhe Kosovën e Maqedoninë, ku paga e pedagogëve është më shumë se dyfishi i pagës që kemi ne, atëhere, duke kufizuar këto të ardhura që vijnë nga sistemi part-time, nga dypunësimi, nga pakësimi i sistemit full-time, në kushtet e zhvillimit të vetë shoqërisë shqiptare dhe të pamundësisë për projekte, kjo skemë e varfëron pedagogun maksimalisht pedagogun dhe e bën të paqëndrueshëm në institucionet tona përballë një oferte nga universitetet private sepse, për arsye të përmendura më lartë, universitetet tona do ta kenë të pamundur rritjen e pagave në këto kushte. Pra, mund të lindë fenomeni i braktisjes masive të IAL-ve publike, gjë që do të kishte pasoja të rënda për funksionimin normal të tyre.
1.f. Drafti ka prirje t’i shmanget Sistemit të Bolonjës, për të cilin është investuar gjithë këto vite dhe që sot funksionon si një sistem i gjithëpranuar, megjithë kritikat që i bëhen dhe ndonjë zbatimi të ngurtë të parimeve të tij edhe prej institucioneve tona. Rasti më tipik është ai i krijimit të masterit ekzekutiv të propozuar pas masterit normal, duke e shkëputur kërkimin nga formimi teorik si pjesë e doktoratës.
1.g. Universitetet publike dhe ato private  theksohet se do të trajtohen në periudhën e dytë të reformës si fondacione. Duket qartë se autorët e draftit e kanë pasur shumë vështirë të gjejnë një pikë konverguese kushtetuese dhe se koncepti i përfolur i OJQ-ve zëvendësohet me termin fondacion, ndërkohë që për universitetet private kjo lihet në dëshirë të tyre. Termi fondacion i rri keq traditës së universiteteve evropiane, të Evropës Juglindore, si dhe kontekstit të traditës universitare shqiptare. Në thelb kjo skemë ngjan, vetëm se nuk thuhet, me skemën e Reformës së Kilit dhe duket sikur shqetësimi më i madh i grupit të draftit është si të zgjidhë ndonjë kërkesë lobuese të ndonjë prej IAL-ve private, sepse në fazën e parë parashtrohet se universitetet private që do të duan të bëhen fondacione përfitojnë të ardhura financiare nga kërkimi dhe nga studentët ekselentë, të cilët transferojnë voucher-in e tyre drejt universitetit që preferojnë dhe, në fazën e dytë, këto universitete methemelues privatin, sikundër universitetet publike me themelues shtetin,transferojnë voucher-in e tyre (koston nga fondi i shtetit) pa dallim, në mënyrë të plotë: si kërkimin, inovacionin edhe mësimdhënien. Drafti nuk sqaron cili do të jetë roli i themeluesit të universitetit privat kundrejt fondacionit. Në qoftë se këto universitete janë me borxhe apo kanë devijuar kapitalet në burime të tjera, atëherë mbetet e paqartë në draft se si do të zgjidhet kjo situatë, kur ato të kalojnë në fondacione?
1.m. Drafti cënon rendë autonominë e universiteteve publike nëpërmjet pushtetit absolut që i jep bordit admnistrativ dhe menaxherëve të varur prej tij, duke i konsideruar “si pronarë de facto” të universiteteve. Ai propozon për të ngritur struktura menaxheriale të universitetit, të cilat Këshilli I vlerësohen të tejfryra dhe me kosto të madhe për universitetin, siç është rasti i menaxherëve dhe, për më tepër që nuk i përgjigjen realitetit tonë, pasi sot nuk ka fonde për t’u menaxhuar prej tyre, sepse fondi i pakushtëzuar nga shteti nuk mjafton as sa për 10 muaj rrogë. Sot universiteti menaxhohet nga dy organe kolegjiale të qarta për nga funksionet që kanë dhe natyrisht, duke marrë si anë të mirë përpjekjen për autonomi nga ana e draftbërësve, mund të saktësohen edhe më mirë funksionet që kryejnë këto organe kolegjiale, por tingëllon aspak etike të kërkohet nga ana e draftbërësve që bordet të jenë të mirëpaguar, kur nuk thuhet asgjë për mirëpagesën e profesorëve. Duket qartë se për draftbërësit koncepti menaxherial prevalon mbi konceptin akademik, kur dihet se është ky I fundit që duhet të udhëheqë universitetet.  Kjo vihet re edhe prej faktit se drafti nuk shpreh asgjë për autoritetet akademike si rektori, dekani, përgjegjësi i departamentit. Lihet në terr edhe roli i këshillit të fakultetit, i senatit dhe i këshillit të profesorëve. Cili do të jetë statusi i tyre? Si do të funksionojë ky dualizëm akademiko-menaxherial, kur dihet qartazi se universitetet nuk kanë lindur për shkak të menaxhimit, por për shkak të vizionit të tyre akademik. Ato janë institucione që ofrojnë dije për këdo dhe në çdo kohë. Nga ana tjetër, ka një mbingarkesë në agjenci menaxhimi e menaxherë, duke e çuar rolin e tyre deri atje sa edhe për marrjen në punë të një profesori, zgjedhjen e komisionit duhet ta bëjë menaxheri. Kështu konceptohet sikur profesorët janë disa punonjës të rëndomtë, që mjafton të përmbushen disa kritere formale dhe ata mund të merren në punë.

Read More

Mbi Seriozitetin e Reformës

 

Autori: merret me çështjen e konsistencës dhe vullnetit të qeverisë për të zbatuar planin e reformës, edhe ne këtë formë të paraqitur. Ai kritikon mungesën e konsistencës dhe seriozitetit të qeverisë që u dëshmua në ndryshimin e ligjit të arsimit të lartë.

Kritikë: Autori ngre dyshime se mos ky plan, meqë nuk ka qëllim të miratohet as në frymën e saj, ndodhet në disharmoni me veten  pikërisht prej faktit se është një gjellë e hedhur për të ushqyer publikun dhe llafazanët.  Gjithashtu Autori e zhvendos vëmendjen tek zbatueshmëria e planit në kontekstin shqiptar, por ai nuk zgjatet shumë në këtë çështje. Qasja e tij është teorike dhe në dukje e paanshme. Por ngaherë politikat në Shqipëri janë zbatuar rrëmujë dhe ndoshta jo gjithmonë duhet pritur që idetë të jenë të qarta. Kurse nga studiuesit e çinteresuar nuk ka ardhur ndonjëherë ndryshimi, këta janë vetëm seherxhinj. 

Mbi seriozitetin e planit të reformës në arsimin e lartë
 
Qeveria ka nxjerrë së fundmi për diskutim publik raportin e parë për Reformën në Arsimin e Lartë dhe Kërkimin Shkencor në Shqipëri. Raporti është hartuar nga një komision i kryesuar nga Dr. Arjan Gjonça dhe i përbërë nga akademikë të njohur (nga universitetet publike dhe private), si dhe nga administratorë të Universitetit të Tiranës dhe nga Agjencia Publike e Akreditimit të Arsimit të Lartë. Diskutimet në media tashmë kanë filluar dhe më së shumti janë kritika ndaj sugjerimeve në raport, sesa alternativa. Por besoj se alternativat i janë dërguar direkt z. Gjonça në hapësirën virtuale të ofruar për këtë çështje.

Pikësëpari, përpara se ti shkohet përmbajtjes më në hollësi, çfarë do të vazhdojë në shkrime të tjera, plani i reformës duhet vlerësuar (1) në zbatueshmërinë e objektivave të saj në kontekstin tonë ekonomiko-social e juridik, (2) në dallimin nga politikat e tjera të mëparshme dhe (3) në seriozitetin që dëshmon qeveria për ta zbatuar atë.


III. Me ndryshimin e ligjit të arsimit të lartë në 14 maj, 2014, për të eliminuar autonominë e pjesshme në qeverisjen e Universitetit Mjekësor, qeveria dëshmoi mungesë serioziteti në synimin e saj për të reformuar sistemin e arsimit të lartë. Ndryshimet në ligj, përveç të nxituara dhe një arnim i ngutshëm në prag të zbatimit të reformës, ishin aspak në përputhje me sugjerimet e shpallura në planin e reformës (dhe të politikave të ndjekura në Hapësirën Evropiane të Arsimit të Lartë mbi çështjet e autonomisë institucionale). Argumentimi për këto ndryshime ishte karakteri i dyfishtë i Universitetit Mjekësor si institucion arsimor (universitet) dhe shërbimi (spitalor, me të tjera përgjegjësi publike). Këto argumente ishin përcjellë edhe në plan-reformë për të arsyetuar statusin e veçantë që sugjerohej për Universitetin Mjekësor në kapitullin 9 (fq. 49-51). Por i vetmi sugjerim që parashtrohej në plan-reformë mbi sistemin e organizimit institucional në Universitetin Mjekësor, ishte përzgjedhja e shefave të shërbimit (mbi bazën e konkurrimit të përgjithshëm) dhe nuk flitej për bord të varur nga ekzekutivi apo status që duhej miratuar nga qeveria. Madje plan-reforma (5.4.14) mbi përbërjen e bordit shprehet se “pavarësisht tipit të universitetit, ky Bord [administrativ] gjithmonë duhet të ketë në shumicë përfaqësuese personelin e votuar akademik.” Ndërsa me ndryshimet në ligj tani ka gjashtë anëtarë, tre nga qeveria (ministrat e shëndetësisë, financës dhe arsimit), një nga universiteti dhe tre nga shoqata përfaqësuese. Edhe pse plani i reformës kundërshton veten në dy momente në lidhje me përbërjen e bordit, njëherë sugjeron që përfaqësimi të jetë sipas kontributit për financimin e institucionit (5.4.11), dhe njëherë të ketë shumicë të personelit akademik (pika 5.4.15). Plan-reforma gjithashtu synon punësimin e anëtarëve të bordit dhe shpërblimin e tyre nga fondet e institucionit (5.4.11), por më duket problematike që përbërja e përcaktuar në ligj mbi bordin e Universitetit Mjekësor të lejojë “punësimin e përfaqësuesve” të ministrive apo përfaqësuesit e shoqatave të bashkive dhe të Kryqit të Kuq. Përveç që praktika e “punësimit” të anëtarëve të bordit është tepër e pazakontë, p.sh. në Mbretërinë e Bashkuar anëtarët nuk shpërblehen, sepse zgjidhen në saj të pozicioneve të tyre aktuale (ndodh në Austri dhe Holande, por jo si pagë punësimi, de Boer et al. 2010). Përbërja e bordit të Universitetit Mjekësor është në kundërshtim me sugjerimet e paraqitura në plan-reformë, i cili jep përparësi ekspertizës (5.4.11, “formim dhe përvoja”) dhe jo përfaqësimit. Së fundmi, ndryshimi i fundit i ligjit kundërshton synimin e shprehur në plan-reformë mbi kompetencat e bordit administrativ në çështjet e rekrutimit të personelit drejtues (kjo kompetencë në rastin e Universitetit Mjekësor i njihet tashmë qeverisë). Në përfundim, qeveria nuk po tregohet konsistente me realizimin e synimeve të saj të shpallura nga grupi i reformës. Ose, i lënë për diskutim, plan-reforma nuk e ka ende mbështetjen e duhur politike për tu marrë seriozisht nga grupet e interesit. Një prej kushteve që komisioni i hartimit të plan-reformës i kishte vendosur qeverisë në lidhje me angazhimin e tyre ishte “se sugjerimet [...] duhet të merren si një e tërë dhe se interpretimi e vënia në jetë i tyre mund të funksionojnë vetëm si një e tërë.” (fq. 7). Mungesa e konsistencës, siç u analizua më sipër, tregon se plan-reforma dhe grupi i punës mund të përdoren për të përligjur nisma të arnimit të kuadrit ligjor pa pasur dëshirën dhe kapacitetet për të zbatuar një reformë tërësore.

II. Së dyti, analiza paraprake duhet të prekë çështjen e dallimit nga politikat e mëparshme. Risi në këtë rast përbën qasja e përgjithshme e reformës. Jo ajo e shprehura si synim për të vlerësuar “rezultatet”. Në dallim nga qeveria e mëparshme, plan-reforma përgatit terrenin për një ndërhyrje totale, deri në imtësi, në çështjet akademike dhe sistemin e organizimit dhe menaxhimit të institucioneve. Ky ka qenë synimi i grupit të reformës, një reformim total i sistemit. Tradita jonë legjislative dhe politike e lejon një ndërhyrje të tillë. Por nëse qeveria merret me mesataren e studentëve, mandatin e përgjegjësit dhe numrin e personelit të përhershëm në departamente apo titujt e anëtarëve të senatit akademik, kush do të merret me politikat e arsimit të lartë? Kjo reformë është e qeverisë dhe jo e komunitetit akademik. Si e tillë duhet kufizuar në atë çfarë mund të realizojë qeveria, detyrat dhe roli i saj, e jo në funksionimin e institucioneve të arsimit të lartë. Kjo është prekur dhe nga Këshilli i Fakultetit të Historisë dhe Filologjikut dhe B. Kajsiu, ku i kërkohet qeverisë të rrisë financimin. Arsimi i lartë nuk do një ligj ku të detajohen hollësisht sërish kriteret për përzgjedhjen e njërit apo tjetrit drejtues, për t’ia përshtatur kandidaturave të vendosura në kokat e deputeteve, por një ligj kuadër që u jep frymë institucioneve të vetë-qeverisen. E arsimi të mos udhëhiqet nga “input-i” (p.sh. sa pedagogë janë për departament), por nga “rezultantja” (p.sh. sa studentë janë diplomuar).
Komisioni ka ngelur në një mendësi të vjetër. Qeveria dëshiron të kontrollojë qoftë pushtetin për të vendosur mbi synimet, politikat dhe misionin e institucioneve (Braun, 1999, e quan “pavarësia thelbësore”), por edhe autonominë proceduriale - menaxhimin e institucionit dhe shpërndarjen e burimeve brenda tij. Nëse plan-reforma synon të zbatojë mekanizma të tregut apo të “New Public Management” (NPM) në sistemin e arsimit të lartë në Shqipëri, ky plan reforme më duket larg kësaj qasje. Ndër të tjera, NPM-ja niset nga supozime kryesisht skeptike në lidhje me rolin e shtetit, synon menaxhimin nëpërmjet objektivave, i lë fuqi vendimmarrjeje organeve akademike, fuqizon instancat zbatuese, orientohet për nga konsumatori/studenti etj.

Read More

Blendi Kajsiu mbi reformën

Blendi Kajsiu, Panorama, 19. Maj, 2019

PhD. Blendi Kajsiu, ish-pedagog i UT dhe UET, diskuton këto çështje mbi reformën:

1. Aspektin ideologjik të reformës: neoliberale
2. Zbehjen e rolit të shtetit në zhvillimin e arsimit të lartë, sidomos financimi

Kritikë: Kajsiu është nga të paktët komentues që i referohet e citon direkt plan-reformën. Ai prek çështjen e rolit të shtetit në zhvillimin e arsimit të lartë por nga pikëpamje ideologjike, duke kritikuar përdorimin e mekanizmave të tregut. Në fakt reforma mund të cilësohet një projekt me gjysëm-zemre neoliberal, p.sh.plani nuk i njeh aspak autonomi institucioneve (u përcakton programet me 80% harmonizim të detyruar, procedurat e rekrutimit, menaxhimin e institucioneve, ndërhyn në zgjedhjen e studentëve me mesataren, misionin e universiteteve publike etj.) por ndërkohë, siç vëren Kajsiu, shteti largon përgjegjësinë e vetë për financimin, edhe pse në krye plani shprehet se “arsimi është e mirë publike”, si edhe rrek të forcojë klasën e re menaxheriale në institucione (zgjedhjen e rektorëve nga bordi, forcimin e strukturave menaxhariale dhe administrative etj.). Shkurt, është e vështirë të përdorësh etiketime për këtë reformë, në rastin më të mirë është një projekt neoliberal alla-shqiptar që përligj orekse për kontrollin politik të institucioneve por me paratë e studentëve. A e duan studentët këtë?
____________________________________________________________________________________
Bledi Kajsiu, Rreziku i reformës së lartë
Diskutimi që po zhvillohet mbi raportin e reformës së arsimit të lartë, është një risi pozitive për skenën tonë publike. Qeveritë e mëparshme kanë ndërmarrë një sërë reformash, që pak ose aspak i janë nënshtruar diskutimit publik. Në këtë aspekt, transparenca e deritanishme e procesit është për t’u përshëndetur.
Problemi është se kemi të bëjmë me një reformë neoliberale, që ofron zgjidhje që nuk u përgjigjen problemeve themelore të arsimit të lartë shqiptar. Nga njëra anë, raporti me të drejtë vëren se problemi themelor i arsimit publik shqiptar është mungesa e financimit dhe vëmendjes nga shteti. Nga ana tjetër, zgjidhja që ofrohet është tregu. Në këtë aspekt, reforma që propozohet, rrezikon që të justifikojë mungesën e vëmendjes dhe financimit të institucioneve publike të arsimit të lartë nga ana e shtetit edhe në të ardhmen.

Në fakt, i gjithë raporti i reformës ngrihet mbi premisën se shteti shqiptar nuk ka mundësi “për të financuar dhe mbështetur arsimin e lartë në nivelet që kërkojnë standardet dhe cilësia bashkëkohore” (faqe 30). Jo vetëm kaq, por raporti që në fillim deklaron se shteti shqiptar nuk mund të ofrojë standardet më minimale (1500-2000 për student) as në 10 vitet e ardhshme (faqe 14).

Se ku bazohet gjithë ky pesimizëm nuk është e qartë. Autorët e raportit mjaftohen duke na thënë se “tashmë trendet dhe mundësitë reale të buxheteve tona janë të perceptueshme dhe të kushtëzuara nga shumë faktorë të tjerë strukturorë [?]” (faqe 14). Kaq mjafton për të parashikuar në mënyrë “objektive” zhvillimin e zymtë të buxheteve shqiptare për arsimin edhe për 10 vitet e ardhshme.

Nisur nga këto premisa, raporti arrin në konkluzionin se e ardhmja e arsimit të lartë shqiptar nuk duhet parë te shteti, por te tregu. Sipas raportit, megjithëse shteti duhet të jetë garantuesi kryesor i arsimit të lartë duke përcaktuar drejtimet e zhvillimit, “kjo nuk do të thotë që shteti të jetë domosdoshmërisht: a) financuesi kryesor i tij; b)prodhues i arsimit të lartë në Shqipëri” (faqe 63). I bie që financuesi dhe prodhuesi kryesor duhet të jetë tregu. E thënë shkurt: mos prisni shumë nga shteti, as sot, as në dhjetë vitet e ardhshme!

Që qeveria socialiste pasi erdhi në pushtet me premtime të majta të prodhojë një reformë kaq të djathtë neoliberale, nuk na çudit. Problemi është se zgjidhja që ofrohet, nuk i përgjigjet problemit që identifikohet nga vetë raporti. Pra problemi nuk është thjesht tek ideologjia, por te logjika.

Raporti vë në dukje se shteti në Shqipëri nga njëra anë e ka masivizuar arsimin e lartë dhe, nga ana tjetër, shpenzon disa herë më pak për student (460 euro) sesa vendet më të varfra të BE-së dhe fqinjët tanë, Rumania dhe Bullgaria (2700-2900 euro për student). Edhe si përqindje Shqipëria shpenzon për arsimin e lartë një pjesë më të vogël të prodhimit të përgjithshëm bruto, PPB (0.4-0.6%), krahasuar me vendet e OECD-së (1-3 %). Në këto kushte, prioritet duhet të ishte rritja e financimit të arsimit të lartë nga ana e shtetit, si në vlerë absolute, ashtu edhe si përqindja e PPB-së.

Raporti e eliminon këtë mundësi, duke deklaruar se shteti nuk ka mundësi ta rrisë financimin në këtë sektor në terma afatshkurtër; “është e pamundur që…të shohim një rritje më shumë se 50% të investimeve shtetërore. Kjo rritje është jo sinjifikative për nevojat e arsimit të lartë në vend” (faqe 30). Pas kësaj deklarate, raporti nuk jep asnjë të dhënë se sa duhet të rritet investimi i shtetit, si përqindje e PPB-së apo në vlerë absolute, për çdo vit në katër, pesë, apo dhjetë vitet e ardhshme, në mënyrë që të përmirësohet cilësia e arsimit të lartë. Me sa duket, as në terma afatgjatë nuk mund të shpresojmë për ndonjë rritje serioze të financimit shtetëror.

Në këtë aspekt, raporti duket se i qan hallin e qeverisë më shumë sesa arsimit të lartë. Ama si një produkt shkencor i një grupi të pavarur akademikësh raporti duhet të përcaktojë para së gjithash sa duhet të rritet financimi i shtetit në arsimin e lartë publik në vitet në vijim, në mënyrë që të arrihen disa standarde, që janë më të larta se këto që kemi sot dhe të krahasueshme me fqinjët tanë të varfër. Sepse është tallje të pretendosh standarde europiane apo anglosaksone për një vend që sot shpenzon për arsimin e lartë pesë herë më pak se vendi më i varfër i BE-së. Pastaj, nëse qeveria aktuale mund t’i arrijë këto standarde apo jo, kjo është çështje tjetër.

Duhet thënë se përballë mungesës së investimeve shtetërore raporti ofron disa zgjidhje të arsyeshme, siç është vendosja e mesatares 6 për futjen në universitet (faqe 42). Kjo do t’i vinte fre masivizimit pa kriter, duke rritur kështu investimin për kokë në arsimin e lartë publik. Problemi është se disa nga zgjidhjet e tjera “themelore”, që ofron raporti, janë kontradiktore ose pak bindëse.

Kështu, përballë mungesës së rritjes serioze të financimit shtetëror, transformimi i universiteteve publike dhe private në fondacione që mund të marrin fonde nga shteti, është kontradiktor (faqe 34-35). Në kushtet kur shteti nuk arrin të financojë institucionet aktuale të arsimit të lartë, futja në financimin e shtetit të aktorëve të tjerë nuk ka sens.

Po kështu, ideja se mungesa e financimit shtetëror do të kompensohet me burime alternative që do vijnë nga sektori privat, nuk të bind për dy arsye. Së pari, bizneset e mëdha shqiptare janë aq të dobët financiarisht, saqë më shumë synojnë të përfitojnë nga shteti sesa të kontribuojnë në financimin e publikes. Së dyti, kufizimet e financimit privat reflektohen në gjendjen e vështirë financiare të sektorit privat të arsimit të lartë sot.

Në fakt, vetë raporti nuk bën asnjë projeksion (apo parashikim) se sa dhe si do të rritet financimi i arsimit të lartë nga burimet private në vitet e ardhshme, sidomos duke pasur parasysh situatën tonë ekonomike. Nëse, sipas raportit, kriza ekonomike nuk e lejon shtetin të financojë sa duhet arsimin e lartë në 10 vitet e ardhshme, përse e njëjta krizë ekonomike do prodhojë një sektor privat që financon mjaftueshëm arsimin e lartë shqiptar? Në fund të fundit, shteti dhe biznesi përballen sot dhe nesër me të njëjtën krizë ekonomike.
Në këto kushte, ideja se në Shqipëri do arrihen standarde europiane apo modele anglosaksone teksa shteti tërhiqet nga financimi i arsimit të lartë, është thjesht një shaka pa kripë. Njësoj si shakaja e integrimit në BE, ku shteti sa më pak shpenzon për sektorin publik në praktikë, aq më shumë rrit standardet “europiane” në letër. Nën petkun e standardeve europiane apo anglosaksone justifikohet tërheqja e shtetit nga financimi i arsimit të lartë dhe braktisja e përgjegjësive politike të qeverisë për këtë sektor. Ky është rreziku që paraqet reforma aktuale.

Read More

Ndryshimi i ligjit të arsimit të lartë – Universiteti Mjekësor

Në datë 15 Maj, 2014, në Kuvendine Shqipërisë u miratuan ndryshimet e ligjit të arsimit të lartë (2007), të cilat prekin kryesisht qeverisjen dhe administrimin e Universitetit Mjekësor. Për këtë amendim ka pasur diskutime nga Bajram Hysa i Universitetit Mjekësor, pasi ai pretendonte se këto ishin në kundërshtim me politikat e qeverisë dhe ligjin e arsimit të lartë për garancinë e autonomisë se institucioneve arsimore (edhe pse shkrimi ishte i paqartë në arsyetim por i fortë në retorikë).
Amendimet u miratuan thuajse pa ndryshime të tjera në Kuvend dhe në komisionet parlamentare. Ndryshimet e ligjit nuk u miratuan nga deputetët e Partisë Demokratike, të cilët nuk ishin në sallë.
Dokumente (të gjitha në një):

1. Projektligj
2. Relacion
3. Raporti i Komisionit për Çështjet Ligjore, Administratën Publike dhe të Drejtat e Njeriut
4. Raport i përbashkët i Komisionit për Edukimin dhe Mjetet e Informimit Publik dhe  Komisionit për Punën, Çështjet Sociale dhe Shëndetësinë
5. Si kanë votuar deputetët

Pjesë nga raporti

Synimi i ndryshimeve

Përfaqësuesit e qeverisë u shprehën se: Projektligji, synon të përmirësojë raportet midis institucionit të arsimit të lartë dhe QSUT-së, si pjesë përbërëse e tij duke krijuar kushtet për një mirëfunksionim të shërbimeve spitalore që ofrohen nga QSUT-ja.
Qendra Spitalore Universitare është njësi e sistemit arsimor dhe shëndetësor. Aty realizohen funksione diagnostike dhe trajtuese themelore me nivel të lartë shkencor si pjesë e sistemit shëndetësor dhe funksione mësimore dhe kërkimore si pjesë e institucioneve  të arsimit të lartë, bazuar në ligjin nr. 2742 datë 21.05. 2007 “Për arsimin e lartë në Republikën e Shqipërisë” të ndryshuar”. Sipas tyre qëllimi i këtij projektligji është përmirësimi sa më i shpejtë i shërbimit, por edhe i situatës së mësimdhënies.

Read More

Majlinda Keta – Mbi reformën e arsimit të lartë

 

Nga Bolonja drejt Londrës.....A mund ta quajmë dokument strategjik draftin e parë të Komisionit për Arsimin e Lartë?

 

6 Maj, 2014
- Çështet që parashtrohen nga znj. Keta, ish-drejtoresh e Drejtorisë Arsimore të Tiranës (2001-05) dhe pedagoge në Fakultetin e Shkencave Sociale.
1. Cilësia e dokumentit strategjik (analizë apo strategji?)
2. Vlerësimi i synimeve strategjike të reformave të shkuara dhe i historikut të arsimit të lartë në Shqipëri
3. Sugjerime për strategjinë që në thelb kërkojnë zgjerimin e ndikimit të reformës  në shumë dimensione (në synim: arsimi profesional; në impakt: nivel ndërkombëtar; në fusha: kërkimi shkencor etj.) dhe alternativa për zgjerimin dhe thellimin e analizës së sistemit (sigurimi i cilësisë, vlerësimi i riskut, vlerësimi i zbatueshmërisë nga pikëpamja ekonomike etj.) 
 
Kritika: Analiza në aspektin terminologjik është e mirë, por termat janë përdorur shabllon pa u trajtuar për kontekstin aktual të reformës dhe jo në kuptimin e tyre operacional. Sugjerimet janë të pakuptueshme për një lexues të panjohur me sistemin e hartimit dhe vleresimeve të strategjive politike (p.sh. çfarë nënkupton vlerësimi i riskut në aspektin e zbatimit të reformës? apo sugjerimi për një guidë të sigurisë). Thellimi vetëm në një aspekt të strategjisë do ti kishte shërbyer më mirë lexuesit.
…
1. A mund ta quajmë dokument strategjik? Kam bindjen se mund të quhet më shumë një dokument analize me ide zhvillimi se sa një dokument ku qartësisht lexohet Reforma. Sigurisht jemi në draft të parë dhe do thellohet e pasurohet. Këtë duhet ta mundësojmë të gjithë.
A. Elementi i parë i pasurimit të asaj që kemi për diskutim lidhet me disa bashkëngjitje dokumentare. Brenda analizës ka një sens kritik të analizës për gjendje kritike dhe të diskutueshme por mun të paraprihej edhe nga një bllok i arritjeve të realizuara nga bota universitare në më shumë se 60 vjet.
3. Psh ja vlen të analizohen arritjet në lirinë akademike deri më sot po aq sa dhe shembuj të qasjeve të krenarisë institucionale në ballafaqim me eksperiencat dhe modelet e suksesshme botërore. Sado që të jenë këto qasje, psh Profesorë që deputojnë suksesshëm në universitete perëndimore, projekte ndëruniversitare me modele prestigjoze universitare në botë në raport me zhvillimet bashkëkohore, anëtarësime në lidhje, programe, projekte apo inisiativa që kanë patur ndikimin e tyre  në zhvillimet tona DUHEN pasqyruar. Ky është një sygjerim që do të pasuronte elementin analitik për t’u plotësuar më shumë pamja prej nga ku do të fillojë ndryshimi.
4. Ne lipset të ushqejmë më tej lirinë akademike të arritur deri më sot për cilësinë në universitete sikurse kemi nevojë të ndërtojmë një liri financiare që do i shërbejë po asaj. Ne duhet të mirëorganizojmë kërkimin shkencor sikurse duhet të qendërzojmë fushat e kërkimit në dobi të zhvillimit të qendrueshëm të vendit, t’i paraprijmë këtij zhvillimi. Kjo trinomi kërkon që në dokument të paraqitet si një kompetencë vertikale nga universitetet drejt Akademisë së Shkencave po aq sa kërkon ndërtimin e  përgjegjësive horizontalisht në institucionet e AL dhe fushës së akademizmit.
5. …  kam bindjen se dokumenti do të duhet bashkëngjitet me një studim tjetër strategjik të tipit “Shqipëria e profesioneve dhe aftësimeve 2030”.
Ky do të ishte një dokument që do na conte suksesshëm tek aftësimi për tregun e punës. Është absolutisht e domosdoshme që zhvillimet reformatore në arsimin e lartë, paraprirë nga ndryshimet në Ligjin e AL duhet të bashkëshoqërohen me një Dokument të Zhvillimeve të Pritshmërive në vend dhe cilësisë së burimeve njerëzore që ne fakt bazuar në analiza e prognozë të zhvillimit makroekonomik të vendit duhet ti qasen këtyre zhvillimeve në AL.
Pas këtij dokumenti strategjik ne mund t’i japim më tepër sens vlefshmërisë dhe dobishmërisë së këtij “Green Paper”-i. Ne nuk kemi vuajtur kurrë nga punime ku jemi dhe sa jemi, gjykoj se ne nuk kemi prodhuar akoma një dokument që strategjikisht ti paraprijë një Shqipërie të pas 15-20 viteve. Besoj që ky duhet të jetë misioni i gjithë aktivitetit akademik e shkencor në vend, t’i paraprijë zhvillimeve. Me sa di pranë Kryeministrit është një drejtori e kërkimit shkencor dhe zhvilllimit së cilës mund t’i besohet urgjentisht ky dokument. Konceptimi i saj pranë zyrës së Kryeministrit është një arritje dhe kjo duhet të hyjë në funksionalitet me studime të tilla që duhet t’i paraprinin këtij “Green Paper”-i.
B. Elementi i dytë, është një pyetje (sygjerim) se pse ky tip dokumenti i prodhuar që jep pamje të sakta e të vërteta të gjëndjeve në AL dhe IAL nuk analizon që pse dokumente të së shkuarës të shkruara bukur për lirinë akademike dhe kërkimin shkencor, zhvillimet në universitete apo përafrimet me tregun e punës,  përfshirë këtu edhe Kartën e Bolonjës, Strategjinë Kombëtare të Zhvillimit të Arsimit apo Strategjinë Kombëtare të Kërkimit Shkencor dhe Inovacionit nuk sollën atë që pritej por sollën këto gjëndje tepër kritike në AL dhe përdhosjen e cilësisë së diplomave universitare. 
6. … cili është modeli që do bashkëvendosim të ndërtojmë tani?
Me guxim hartuesit e dokumentit duhet të deklarojnë modelin dhe epërsitë e tij në tregun ndërkombëtar të dijes dhe zhvillimit.
Grupi i reformës ka pohuar se “Qëllimi i çdo reforme është të përmirësojë treguesit, kryesisht ata të matjes në “dalje”. Në rastin e Reformës së Arsimit të Lartë dhe Kërkimit Shkencor, reformimi ka si qëllim të sugjerojë ndryshime me qëllim përmirësimin e cilësisë së arsimit të lartë në dy drejtimet kryesore: 1. mësimdhënie dhe punë kërkimore,  2.shkencore”.
7. …. të thellohet që të japë modelin, treguesit e ndryshimit, argumentet për to dhe analizën e rriskut për atë cka pretendohet të arrihet.
8. Kalimi në diskutim të gjerë është një standard që duhet vlerësuar dhe që kam bindjen se do ta pasurojë dokumentin. Ajo që shkruhet për mision duhet të gjejë standardin dhe matësin e realizimit të tij në dokument.
9. …  dokumenti shoqërues [duhet te] ishte Guida e Sigurisë për të paraprirë zhvillimet e pritshme në vend por dhe Standardi i Analizës së Rriskut për një reformë që duhet t’i japë fund shumë fenomeneve negative për të ardhmen e vendit dhe punësimin e gjeneratave të reja përmes  zhvillimeve në arsimin e lartë të pas 2005-sës.
10. Analizën në detaje, vërejtjet dhe rekomandimet do t’i japim dhe DUHET t’i japim të gjithë, punonjës në AL por dhe intelektualët shqiptarë, këtu dhe në hapsirat shqipfolëse. Është një nisje e mbarë që do pasuruar ashtu si normalisht duhet të ndodhë në një Reformë të përmasave të tilla. Komisioni ka kapacitetet për të moderuar edhe procesin e pasurimit më tej deri në dokumentin final.

Read More

Jani Marka mbi Reformen

 

Jani Marka prek disa çështje mbi reformën, por në tërësi nuk ndalohet të shprehë alternativa mbi një aspekt të caktuar të reformës:

1. Autonomia institucionale
2. Cilësia e raportit
3. Aktualiteti: Cilësia dhe financimi
4. Interesi i studentëve: rritja e tarifave dhe kredia studentore
5. Kërkesë për diskutim të gjerë mbi konceptin e universitetit, rolin, misionin dhe objektivat (mbi të cilat mund të vlerësohet performanca)

Jani Marka
http://rreth.wordpress.com/2014/05/14/reforma-ne-arsimin-e-larte/
….
“…Unë besoj që më shumë se sa për paratë, më shumë se sa për mjediset, më shumë se sa për shumë reforma të tjera, shumë të rëndësishme, arsimi shqiptar ka nevojë për liri. Shkolla shqiptare ka nevojë për liri. Universiteti ka nevojë për liri. Në Universitetin publik shqiptar, sidomos, mungon liria. Aty ku mungon liria është pastaj e natyrshme që të ndeshesh me deformime dhe me sëmundje nga më të ndryshmet dhe nga më të rëndat.”.

Këto nuk janë fjalët e mia, por pjesa hyrëse e fjalimit të Z. Edi Rama në tryezën për Rilindjen e Arsimit në nëntor të vitit 2012 (http://www.ps.al/te-reja/liri-konkurrence-e-merite-per-rilindjen-e-arsimit-22-11-2012/).

1. Në këtë këndvështrim, vetë ky proces i reformimit të arsimit të lartë cenon lirinë e pretenduar, autonominë, sepse gjithë procesi është mbështetur në parime të gatshme të hedhura në tryezë nga politika, duke e bërë këtë proces krejt të centralizuar. Komisioni ka punuar mbi parime të gatshme, ndërkohë që një proces i lirë do të ishte që parimet e reformës të dilnin nga vetë universiteti, dhe kryesisht të dy komuniteteve kryesore: trupa pedagogjike dhe studentët.
Drafti i reformës që na është paraqitur mbart në vetvete defekte serioze, si të karakterit akademik, (për shembull mungojnë referencat, shpeshherë duket sikur nuk janë akademikë që bëjnë përgjithësime, por sikur janë përfaqësues me përvojë të Ministrisë së Financave: “Premisa e parë për ndryshimin e sistemit tonë universitar, gjithnjë nën këndvështrimin e mundësive financiare që ka aktualisht ky sistem, është pamundësia e shtetit/buxhetit për të financuar dhe mbështetur arsimin e lartë në nivelet që kërkojnë standardet dhe cilësia bashkëkohore.” drafti faqe 30), në mënyrën e shtruarjes dhe gjuhës së përdorur, duket sikur edhe vetë anëtarët e komisionit nuk e kanë lexuar më kujdes draftin e shtypur, dhe mbi të gjitha në vetë kontradiktat që mbart drafti, si në lidhje me pavarësinë, shëndoshja në tre vite e sistemit, kredia studentore, etj. Në këtë proces reformimi, që duhet të jetë shumë i pjekur dhe i kujdesshëm, me sa duket, ka shumë ngut. Synohet të shëndoshet Arsimi i Lartë në një periudhë 3-5 vjeçare, për një sëmundje që ka të paktën 20 vjet që përparon nga dita në ditë. Nëse nuk është aventurë, është papjekuri, apo edhe më keq akoma, është mashtrim, sepse kurrsesi nuk mund të jetë mrekulli.
Në këtë draft nëse shikojmë analizën e problematikës dhe gjendjes aktuale të IAL-ve duket shumë qartë se nota nuk është kaluese, madje shumë larg saj. Universitetet kanë ngelur në klasë, si në aspektin e mësimdhënies, po ashtu edhe në atë të kërkimit shkencor. Po kush është përgjegjës për këtë? Vetëm universiteti, apo edhe shteti?! Shteti ka financuar universitetin publik vetëm për pagat e punonjësve, ndërsa pjesa tjetër është mbuluar nga tarifat e studentëve, dhe kjo nuk është një vlerë e vogël, për shembull për universitetin e Tiranës është rreth 40%, dhe të gjitha këto kanë shkuar kryesisht për pagesën e pedagogëve të jashtëm dhe orëve mbi ngarkesën mësimore, investime infrastrukture, për t’iu përgjigjur masivizimit të imponuar, dhe pothuajse fare për kërkim shkencor. Universiteti është ngelës, dhe përgjegjës për këtë është padyshim edhe shteti, jo vetëm me mosfinancimin e universitetit publik, por edhe me imponimin e kuotave, që kanë çuar në masivizim të skajshëm në dëm të cilësisë, me cenimin e autonomisë së universitete, me mbështetjen e politikës ndaj burokracisë; dhe shteti në këtë draft reformë synon një braktisje të fundit të universitetit publik, duke e çuar drejt një pavarësie të plotë, por që edhe kjo është një kontradiktë e draftit, sepse shteti me agjencitë financuese të tij do ndikojë fortë në lirinë e universiteteve. Universitetet publike nuk mund të jenë të pavarura, ose nëse do jenë të pavarura, do jenë për të shkatërruar veten e tyre.
Nëse në vendet perëndimore Arsimi i Lartë financohet në masën 1-3% (sipas draftit), vendin tonë kjo vlerë është 0.5%. Në draft jepet si argument që edhe në vendet perëndimore ka vështirësi, por problemi në Shqipëri qëndron në faktin se vështirësia fillon shumë më herët se sa 1-3%. A nuk duhej që fillimisht të arrihej në këtë përqindje të financimit dhe pastaj të shikohej për mundësi të tjera?
Në draft në disa raste shprehet se do të ketë në mënyrë të pashmangshme rritje të tarifave,ndërkohë në draft thuhen edhe të pavërteta (si për shembull: “Pagesat e studentëve. Deri tani këto pagesa kanë qenë minimale dhe si të tilla nuk janë bërë një përqindje e konsiderueshme e të ardhurave të universiteteve publike.” drafti faqe 33). Ndërsa sot, realisht, tarifat e masterave janë në koston reale të shërbimit që ofrohet. Në draft thuhet që shteti do ndihmojë studentët që e kanë të pamundur të ndjekin universitetin për shkak të pamundësisë financiare, por nuk jepen hollësi se cili është pragu i kësaj pamundësie, kujtojmë këtu që ndihma ekonomike për familjet në nevojë sot është vetëm 6000 lekë në muaj. Bëhet fjalë për këto kategori që do ndihmohen nga shteti, apo edhe më gjerë? Nga një përshtypje e përgjithshme edhe sot një masë mjaft e gjerë e popullsisë (edhe shtresa e mesme?!), pavarësisht se formalisht nuk konsiderohet e varfër, është në vështirësi të mëdha për të përballuar koston e jetesës, ushqim, strehim, shëndet, arsim, kulturë dhe argëtim.
Në draft përmendet kredia studentore si model suksesi, por nuk thuhet që ky model është tërësisht i dështuar në vendet ku aplikohet, mbi të gjitha sepse diplomon një borxhli ndaj sistemit, duke e bërë të varur në të ardhmen e tij, duke shkelur rëndë në formimin e njeriut të lirë me përgjegjësi qytetare universale.
Me zbatimin e këtij drafti universiteteve aktualisht të forta u jepet mundësia të forcohen edhe më tej, ndërsa ato të dobëta të dobësohen edhe më tej, sepse financimi do mbështetet tek konkurrenca. Ndërkohë që, shteti në këtë fazë mund të përpiqej më tepër për të financuar këto universitete të dobësuara, përkundrazi i braktis ato, dhe shkon dhe financon universitetet e tipit fondacion që rrjedhin kryesisht nga një e shkuar piramidale në aspektin financiar, nga një e shkuar e errët në cilësinë e diplomave dhe pa asnjë kontribut shkencor.
Nëse vërtet duhet diskutuar për draftin duhet folur për vizionin afatgjatë, sepse në draft është futur një periudhë 3-5 vjet, që më tepër ngjan si karrem, për të gëlltitur reformën si të tërë.
Në reformë thuhet se është marrë parasysh edhe realiteti shqiptar, krahas propozimit të një modeli anglo-sakson. Por pyetja që shtrohet është se cili realitet shqiptar është marrë parasysh? Mos vallë realiteti që diplomoret private me pangopësinë karakteristike të biznesit dhe nuhatjen e thellë për të ardhmen e tyre, e shikojnë vetën të rrezikuar, nëse nuk financohen nga taksat e përbashkëta?
Në draft nuk flitet për studentin në mënyrë të qenësishme, fjala student përmendet shpeshherë pranë fjalës tarifë, financim, përqindje, euro, numër, konkurrencë. Ndërkohë që janë përjashtuar studentët nga këshillat dhe senatet.
Përfundimisht kjo reformë e thellë nuk mund të përparojë, së pari edhe sepse është e thellë, duke përbërë kështu një rrezik shumë të madh për dështim. Ajo që na duhet janë hapa të vegjël për të sjelle lirinë, autonominë në universitet, eliminimin e burokracisë, hapjen e një debati të pandërprerë për idenë e universitetit nga trupa pedagogjike dhe studentët, fillimisht për të realizuar një reformim të brendshëm si rezultat i vendimmarrjeve kolegjiale dhe gjithëpërfshirëse.
http://rreth.wordpress.com/2014/05/14/reforma-ne-arsimin-e-larte/

Read More

Akuza për Keqmenaxhim në Universitetin Politeknik të Tiranës

 


Bardhi Sejdarasi
6 maj 2014, Shqiptarja.com
(Shkrimi është modifikuar për të hequr pjesët jorelevante të ngarkuara me “hartizma” dhe akuza jothelbësore)
…

Akuza Nr. 1: Kolonat

1. …  Sekretari i Përgjithshëm i Ministrisë së Arsimit, në datën 17 Prill 2014, nëpërmjet një letre me nr 3/234/1, i kërkon “akademikut” informacion të plotë lidhur me disa shqetësime të depozituara në Ministrinë e Arsimit dhe Sportit. …
2. Në vitin 1995, me Urdhrin nr 10, datë 1/6/1995, Biblioteka Shkencore Universitare kaloi në pronësi të Universitetit Politeknik të Tiranës (BSHUPT). Deri në vitin 2005, tre të kartërtat e godinës ishin pjesë e BSHUPT. Një marrëveshje mes ish-rektorit të UPT, Përparim Hoxha dhe ish-rektorit të Universitetit të Tiranës (UT), Shezai Rokaj i siguron katin e dytë të BSHUPT Rektoratit të UT.
Nuk gjendet askund, asnjë gjë e shkruar për këtë tjetërsim prone, as marrëveshja si e tillë.
Të dy rektorët e mësipërm kanë qenë në detyrë, kur në hapësirën mes BSHUPT dhe Muzeumit Arkeologjik (tani Instituti Albanalogjik) u ndërtuan “Kolonat”, një fast-food, që ka një histori të çuditshme pagesash për kontrata qeradhënie që nuk është e lehtë t’i gjesh.
2. Në vitin 2007, në muajin korrik,…  kërkesa për  Bar-Kafe ( e ngjashme me atë të bërë në krahun tjetër, pra tek Instituti Albanologjik) nënshkrohet nga Prof. Përparim Hoxha, mbante nr 408/1 prot dhe datën 04/06/2007 dhe i dërgohej Arben Palit, drejtor i BSHUPT.
3. Kryetari i Bashkisë, Rama, ishte i ndjeshëm ndaj kësaj kusarie dhe e bllokoi menjëherë. Z. Edi Rama ishte kryetar i Bashkisë së Tiranës, një SMS e ka detyruar të dërgojë Inspektoratin Urbanistik Vendor të bllokojë punimet brenda BSHUPT. 
Mbrapa saj (kafese) ishte një deputet dhe eksponent i PD, gjithashtu edhe ministër. Por “ruspa” e Bashkisë e bllokoi ndërtimin, ndërsa për “kthimin në identitet” të punimeve ilegale të ish-ministrit të PD, pagesa u firmos nga paratë publike të UPT, firmosur tashmë nga “akademik” Jorgaq Kaçani.

4. Ky është dëmi më i vogël i shkaktuar nga papërgjeshmëria e një drejtuesi të institucionit publik.
Ndërtimi i fast-food “Kolonat”, solli shkatërimin e plotë të fondit të librit të bibliotekës. Bllokimi i dritareve të ajrimit dhe ventilimit e nxori jashtë përdorimit katin e poshtëm të bibliotekës, 2.5 herë më e madhe se sipërfaqja e katit të parë! As rektori Përparim Hoxha, as drejtorët e biblotekës nga viti 2005 deri në 2008 nuk e shpëtuan dot kalbjen dhe mykjen e mijëra librave në këtë fond. Në 3 Mars 2008 Drejtoria e Shëndetit Publik merr një kërkesë të drejtorisë së BSHUPT, për të inspektuar mjedisin, sepse në të punonin një numër i konsiderueshëm punonjësish, shëndeti i t ë cilëve rrezikohej seriozisht.
5. Ministri i Shëndetësisë i kohës reagon. Ai ngarkon Drejtorinë e Shëndetit Publik dhe Inspektoratin Sanitar Shtetëror të verifikojnë shqetësimin e drejtorisë së BSHUPT. Në procesverbalin me nr 43, dt 10/09/2008, të firmosur nga Dr. Vili Sinjari dhe I. Prifti, mbështetur në ligjin nr 7643, dt. 02.12.1992 “Për Inspektoratin Sanitar Shtetëror” (nenet 14, 17) dhe ligjeve nr. 9636, dt. 06.11.2006 dhe nr. 9518, dt. 18/04/2006, u vendos: “Ky ambient është i papërshtatshëm, ndikon në shëndetin e punonjësve dhe përbën rrezik për ta” si dhe u rekomandua: “Të hiqet i gjithë fondi i librit i mykur, të riparohet i gjithë ambjenti, të hapen dritaret, të vendoset sistemi i ajrimit, të rregullohen kanalizimet”.
Ky dokument i Ministrisë së Shëndetësisë, iu dërgua “akademik” Kaçanit me shkresën nr. 105 prot, datë 19.09.2008, shkresë në të cilën i shpjegohen rekomandimet e MSH dhe -citoj- i: “kërkohet ndërhyrje e shpejtë për të shpëtuar çfarë mundemi nga fondi i rëndësishëm i librit”  si dhe i propozohet- citoj- “ngritja e një komisioni të përbashkët të bibliotekës dhe administratës së UPT për të parë konkretisht gjendjen dhe për të përcaktuar disa masa për përmirësimin e gjendjes si dhe për të përgatitur një projekt për një ndërhyrje rehabilituese të shpejtë”.

6. Në datën 06/02/2009 me shkresën nr 31 prot, “akademik” Kaçanit i dërgohet “Informacion mbi gjendjen e rënduar të mjediseve të fondit të librit”, ku i shpjegohet se “sipërfaqja 2,5 herë më e madhe se sa hapësira aktuale e BSHUPT, (që shtrihet në kufijtë: Lindje-Sheshi Italia, Perëndim- Sheshi “Nënë Tereza”, Veri- Muzeu Arkeologjik (fondi shtrihet gjatë gjithë hapësirës mbi të cilën ngrihet fast-food “Kolonat”, Jug-Rruga e Sheratonit), ndodhet në një gjendje të rënduar”. “Akademikut” nuk ia ndjen akoma! Sinjalizohet përsëri se “është dëmtuar çatia, si rezultat i punimeve të kryera nga subjekti “Kolonat”, duke sjellë sipërfaqe të suvasë të rrëzuara dhe futje të lagështirës nga ujrat e bardha dhe të zeza të lokalit”.

Vihet në dijeni nga drejtuesi i institucionit se “në pjesën e dritareve të ajrimit është bërë bllokimi i tyre me material të ngurta, që kanë sjellë jo vetëm mungesën e ventilimit natyral, por janë bërë shkas edhe për depërtimin e ujrave të shiut”. I thuhet se “në veriperëndim të godinës, hedhja e mbeturinave të ngurta ka kufizuar mundësinë e ventilimit dhe ka rritur sasinë e lagështirës”. “Akademikut” nuk ia ndjen edhe njëherë tjetër.

7. Pak vite më vonë, kur mjediset e katit përdhes u shkatërruan plotësisht, ka pasur një tentativë për të ndërtuar një parkim të nëndheshëm në sheshin “Italia”, i bllokuar jo thjesht sepse askush nuk investoi, (edhe pse vendimi u zbardh “sa hap e mbyll sytë”), por sepse inxhinierët projektues mësuan se kati përdhes i BSHUPT kishte një udhë nëntokësore, të projektuar nga italianët (Projekti mban shënimin Vizatimi nr. 17, Romë, 09/12/1939- Arkivi Bosio- i azhornuar në Tiranë më 26/04/1940), e cila do të përdorej për të lidhur sheshin e sotëm “Nënë Tereza” me dhomat e larjes së futbollistëve në Stadiumin “Qemal Stafa”. (Nuk mund ta konfirmoj dot këtë, sepse ka qenë e pamundur të hysh në nënkatin e BSHUPT!)

8. Ministrja Lindita Nikolla, pas letrave të pafundme në adresë të saj,  nxjerr Urdhrin nr. 106, dt. 28.03.2014 dhe ia dërgon ‘akademikut” me nr. 2176 prot.,  ku i kërkon t’i përgjigjet në mënyrë shkresore,  sidomos pikave 1, 3, 8, 15, 18, 26, 32 dhe 35!
9. A ka lidhje kjo me lënien në mëshirë të fatit të katit përdhes të BSHUPT? A kanë gisht dy rektorët e fundit në ndonjë aferë korruptive? Kjo është një çështje e prokurorisë, tashmë dhe jo e artikullshkruesit!

Reagimi nga Kontrolli i Lartë i Shtetit

10. Leskaj thuhet që ka njohje të vjetër me “akademik” Kaçanin! Punë e tyre! Njohja është një gjë, puna e shtetit është një gjë tjetër. Kontrolli i Lartë i Shtetit nuk ka gjetur “asgjë” në shkelje të ligjit dhe akteve nënligjore në Universitetin Politeknik. Raporti i kontrollit nuk është bërë publik, por disa pyetje duhen shtruar edhe për kryekontrollorin:

1. A ka informacion vlonjati Leskaj për dëmin që ka shkaktuar vlonjati Kaçani në katin përdhes të BSHUPT? (kujtojmë se janë mbi 45 mijë tituj librash që i mungojnë inventarit të kësaj biblioteke- kontrolli i KLSH është bërë këtë pranverë!);
2. A ka informacion z. Leskaj se, duke shkelur në mënyrë të përsëritur (prej vitit 2011) vendimet e Këshillit të Administrimit të UPT, z. Kaçani ka emëruar punonjës e ka ndarë tituj si ofiqe personale apo ndere, në kundërshtim me vendimet e Këshillit Administrativ, duke dëmtuar financiarisht arkën e shtetit dhe të institucionit (çdo titull i dhënë ka koston 10 mijë lekë/muaj më shumë në pagë!)
3. A ka identifikuar Leskaj ndonjë shkresë si psh. atë të drejtores së burimeve njerëzore, e cila paguhet sikur ka mbaruar doktoraturën, ndërsa doktoraturën nuk e ka mbaruar akoma. Ose më drejtpërdrejt; a e kanë parë inspektorët e Leskajt se vetëm dekania e Fakultetit të Teknologjisë së Informacionit (FTI) nuk e ka respektuar një urdhër kaçanian për të paguar të gjithë kandidatdoktorantët me pagën e atij që mbaron doktoraturën?! Mbase edhe këtu ka vend për të parë përdorimin e parave publike që vijnë nga taksapaguesit shqiptarë apo nga kuotat e studentëve!
4. A ka dijeni KLSH dhe madje edhe ministrija Nikolla se, gruaja e vlonjatit Kaçani punon në Institutin e Gjeoshkencave, që varet nga “akademiku” Kaçani, se Neritan Shkodrani, shef katedre në Fakultetin e Inxhinierisë së Ndërtimit, ka gruan drejtore të BSHUPT dhe vëllanë, Migen Shkodrani, drejtor të prokurimeve, institucione që varen drejpërdrejt nga “akademik” Kaçani?
5. A ka dijeni KLSH dhe znj. Nikolla që, Përparim Deçolli, profesor i FIM dhe i ngarkuar për Qendrën e Sigurimit të Brendshëm të Cilësisë së Rektoratit, ka vajzën specialiste të statistikave në UPT, kur ajo thjesht ka mbaruar për psikologji!?
6. A i ka gjetur z.Leskaj dhe inspektorët e tij “letrat” e punonjëses N.Suparaku, sekretare e Dekanes së FIE, që punon në të njëjtin dekanat me burrin e vet?!
7. A e di z. Leskaj dhe inspektorët e tij se kancelarja e inxhinierisë së Gjeologji-Minierave është transferuar nga kancelare e këtij fakulteti, në postin e kancelares së Inxhinierisë së Ndërtimit me arsyen kaçaniane “se i biri i kancelares duhet të ishte pedagog te fakulteti i Gjeologji-Minierave”?!

 

Akuza Nr. 2: Shtesa e UPT

Shumë njerëz e kujtojnë se si Artanët, Lame dhe Shkreli, pak para zgjedhjeve të qershorit, dolën në media, pikërisht prapa kurrizit të Korpusit Qendror të UPT, duke kundërshtuar projektin për shtesën e UPT në dëm të Parkut Kombëtar të Tiranës.
1. U mor vendimi për shtesën e UPT, u përzgjodh kompania dhe filloi punimet. Kjo ishte dhe është e vetmja kompani që fiton tendera në UPT.

2.  Kompania nuk kishte përvojën e duhur në punime të tilla. Gjatë procesit u punua pa një projekt të qartë, nga gërmimet u lëviz nga vendi një nga faqet anësore të godinës ekzistuese, duke e dëmtuar seriozisht konstruksionin ekzistues.
3. Kush foli për këtë u “kërcënua” deri edhe me vendin e punës. Kush nuk foli dhe firmosi, u bë… ”zëvendësrektor”! Sot, në katin e parë të Korpusit Qendror mund t’i gjesh ende “zgavrat” e gabimit fatal të kompanisë.
4. Por gabimi më fatal është urdhri i “akademikut” për të ngritur një grup pune që të firmoste se nuk ka “asgjë” për t’u shqetësuar! Në këtë grup bënin pjesë vartësit e Kaçanit, por edhe drejtuesi i punimve, inxh. A. Sevrani! Si ka mundësi, edhe të drejtosh punimet, të bësh “zarar” dhe të firmosësh se “nuk ke bërë zarar?”. Edhe këtu mbase më shumë gjëra i duhen bërë të njohura prokurorisë sesa media-s! Por sidomos z. Bujar Leskaj!
5. Ministrja Lindita Nikolla e ka tashmë një dosje të plotë të të gjithë asaj që ka ndodhur dhe është përgjegjësi e saj nëse nuk vë para përgjegjësisë autorët.  Ajo do të ndodhet, afër apo vonë në kohë, përballë ndonjë katastrofe kur t’i gjejë studentët nën inerte, sepse  riparimi i bërë “natën” nuk do të mund ta shpëtojë godinën ekzistuese nga gafa e “meremetimit” të zgavrës së hapur nga gabimi inxhinierik dhe mungesa fatale e përvojës!

Read More