Reforma e arsimit të lartë sipas qeverisë Rama

Dokumente: Green Paper

Grupi i Reformës ka shpallur planin e tij për reformën e arsimit të lartë. Më poshtë disa prej çështjeve kryesore.

- synimet e reformës ngelen po ato të shpallura në reformën e Tafaj (cilësia e arsimit të lartë, zgjidhja e problemit të financimit, aksesi, punësimi/employability, rritja e autonomisë dhe llogaridhënies).
- parimet janë disi të ngjashme me planin e reformës Tafaj (ndarja e kostos me studentin, pavarësia e institucioneve për të vendosur tarifa, konkurrencë por risi është ndarja e institucioneve publike në prioritare dhe joprioritare që shkel parimin e konkurrencës- qeveria e mëparshme ishte përqëndruar tek programet e studimit, megjithëse ishte përfolur disa herë ndarja në universitete të kërkimit të aplikuar e profesional dhe atyre me karakter shkencor)
- instrumentet e reformës janë gjithashtu të ngjashme me reformën Tafaj, perveç shpikjes së një autoriteti financiar ekzekutiv "të pavarur" (qeveria do të përcaktojë përparësitë, por autoriteti do të shpërndajë dhe vlerësojë gjithashtu?) 

Përmbledhje

KAPITULLI I

1.     Termat e Referencëssë Komisionit

Urdhëruar:   

                        Ky Komision, i quajtur Komisionipër Reformën në Arsimin eLartëdhe Kërkimin Shkencor u krijua meurdhër të Kryeministrit.

Qëllimi & Objektivat:         

                        Ky Komision ukrijuasi një instrument  i pavarur, i drejtuar dhe i përbërë  nga studiues dhe ekspertë të arsimit tëlartë me qëllim kryesorhartimin e reformës së arsimit të lartë në Shqipëri.

                                  Objektivi kryesori Komisionit është të prodhojë të ashtuquajturën “White Paper”, një Raport Shkencor për Politikën e Arsimit tëLartëdhe Kërkimin Shkencor nëShqipëri për të përballuar zhvillimin afatshkurtër dhe afatgjatë tëvendit.

                         

Anëtarët e Komisionit: Komisioni iu ngarkua Dr. Arjan Gjonça

Emri	Funksioni
1.Dr. Arjan Gjonça	Prof. Asoc. i Demografisë,  London School of Economics and Political Science
2.Dr. Besnik Aliaj	Prof. i Arkitekturës  dhe Planifikimit Urban, Universiteti POLIS
3.Dr. Myftar Barbullushi	Prof. Shkencave Mjekësorë, Universiteti i Mjekësisë Tiranë
4.Dr. Dhurata Bozo	Prof Asoc. Shkencave Biologjike, APAAL
5.Dr. Adrian Civici	Prof. Shkencave Ekonomike, Universiteti Evropian i Tiranës.
6.Dr. Ervin Demo	Prof. Asoc. Shkencave Ekonomike, Universiteti i Tiranës.
7.Dr. Edmond Hadëri	Prof. Shkencave Biologjike, Universiteti Katolik i” Zojës së Mirë”
8.Dr. Artan Hoxha	Prof. Asoc. i Shkencave  Juridike,  Unitersiteti  i Tiranës
9.Dr. Anila Paparisto	Prof. Shkencave Biologjike, Fakulteti i Shkencave të Natyrës, UT
10.Dr. Elida Rapti	Psikologe,  Universiteti i Arteve
11.Dr. Aleksandër Xhuvani	Prof. i Inxhinierisë Informatike,  Universiteti Politeknik i Tiranës

Fazat	Produktet	Afatet
I	Green Paper	Janar-Prill 2014
II	Diskutime, publikimi i raportit	Prill-Maj 2014
III	Raporti Përfundimtar / White Paper	Korrik 2014
	Hartimi i planit të punës / veprimtarive për reformën.

2. Qëllimet dhe Parimet eReformës

-    reforma u përqendrua tek mënyra e organizimit tëarsimit të lartë në Shqipëri dhe IAL-ve të tij.

-    puna e Komisionit u fokusua tek format dhe madhësia e financimit të arsimit të lartë.

o   ana mësimore dhe puna kërkimore

o   në rekomandimet tona, është lidhja shumë erëndësishme midis mësimdhënies dhe punës kërkimore - shkencore brenda një institucioni, departamenti dhe individit.

-    u diskutua nëse është e domosdoshme që Shqipëria të ketë një “sistem”të unifikuar dhe standardizuar tëarsimit të lartë.

-    theksojmë se sugjerimet tona duhet të merren si një e tërë dhe se interpretimi e vënia nëjetë i tyre mund të funksionojnë vetëm si një e tërë.

2.1  Qasja dhe synimet e reformës: Output

-         të përmirësojë treguesit, kryesishtata të matjes në“dalje

-          përmirësimin e cilësisë së arsimit tëlartënë dy drejtimet kryesore: mësimdhënie dhepunë kërkimore - shkencore.

-          përshtatet dhe paraprijë ndryshimeve në tregun e punës dhe në zhvillimin e vendit.

-          të mendojmë për një sistem të unifikuar dhe standardizuar të arsimit të lartë nëShqipëri – qëllimi afatgjatë

-          arsim të lartë mbi baza financiare të qëndrueshme që t’u bëjë ballë ndryshimeve dhe cikleve ekonomike

o    larmia e financimit dhe pavarësia institucionale janë ... të rëndësishme për të maksimizuar të gjitha burimet e financimit që ekzistojnë në shoqëri.

o    institucione të pavarura të arsimit tëlartëqë t’i rezistojnë kohës dhe ndryshimeve tëekonomisë dhe tregut (përsëritje 2.1.7 & 2.1.5)

-          të krijojë mekanizma të qëndrueshëm të kontrollit të brendshëm (brenda IAL-ve) dhe të jashtëm

2.2 Parimet operative të sistemit të arsimit të lartë sipas reformës:

A.    parimin e mundësive tëbarabarta,

a.       Shteti e ka detyrim ligjor të ndihmojë për shkollim studentët që plotësojnë kriteret, por e kanë të pamundur financim[in] e studimeve të tyre.

b. ndihmë në bazë të nevojës dhe meritës 

B.     parimin e konkurrencën së lirë

a.       Të gjitha institucionet earsimit të lartë publik janë TË BARABARTA PËR FINANCIMqeveritar (parimi i konkurrencës).  

b.      Por....

     i.            Shteti bën diferencim vetëm për prioritetet etij strategjike.

   ii.            Vlërësimi! “Kjo barazi bëhet mbi bazën e vlerësimeve të mësimdhënies dhe punës kërkimore- shkencore.”

 iii.            Konkurrenca? “Disa nga institucionet e arsimit tëlartëduhet të gëzojnë status “TË VEÇANTË” për arsye se: janëprioritet kombëtar, ose nuk mund të aplikojnë të njëjtat rregulla tëkonkurrencës sinë IAL-të e tjera.”

C.     mbi të gjitha, tëqenit shërbim publik, pra të ketë akses nga të gjithë mbi bazën emeritës.

-          SHËRBIM DHE E MIRË PUBLIKE, dhe si i tillë kërkon në mënyrë të vazhdueshme financim të pjesshëm dhe vëmendjen e shtetit.

D.    Integrimi i  MËSIMDHËNIES me KËRKIMIN SHKENCOR

E.     Financimi

              i.               Performanca! Financimi në bazë të performancës. Vlerësimi në saj të mësimdhënies, kërkimit shkencor dhe inovacionit(!).

            ii.               Seleksionimi! Qeveria/ Ministria e Arsimit, përcaktojnëpër çdo vit PËRPARËSITË për arsimin elartë, pra se sa fondedo të shkojnë dhe cilat fusha janë prioritet (këtu çdo qeveri reflekton politikat esaj), por jo mënyrën se si do të përdoren këto fonde nga IAL -të.

          iii.               Funksionimi i skemës: i pavarur nga qeveria nëpërmjet AGJENSISË KOMBËTARE  TË FINANCIMIT (që administron shpërndarjen e fondeve) dhe organizon vlerësimet e IAL-ve (i pavarur). Fondet shpërndahen mbi parimet e: Barazisë, Transparencës dhe Performancës

          iv.               Ndarja e kostove me studentin! “është e domosdoshme futja e një PAGESE MINIMALE  (TARIFË) për çdo student/ vit shkollor, ku qeveria përcakton pagesën/ KUFIRIN MAKSIMAL  (TAVAN) të tarifës, dhe ku çdo universitet vendos tarifat e tij.”
      v.       Kredia studentore për të mundësuar absorbimin e rritjes së tarifave të studimit.

1.         Master(cikli i dyte ) universiteti është i lirë për të vendosur tarifat.

2.         Thuhet: “Pagesa vendoset për diplomën universitare”?

            v.               Universitetet publike janë të lira të zhvillojnë veprimtari fitimprurëse.

1.         Masterat dmth. do të jenë fitimprurës dhe ato mund të vendosin tarifa mbi kosto?

2.         Po Dr.? , ciklet e shkurtra 2-vjeçare profesionale- vetëm në institucionet prioritare

          vi.               Diferencim për ndihmën e shtetit: nevoja dhe merita

1.         Shtresat në nevojë financohen ngashteti me fond tëveçantë.

2.         Studentët me merita

F.      Sistemi i unifikuar dhe i standardizuar:

a.      Kërkon që institucionet të jenë të pavarura? Por standardizimi kërkon ndërhyrjen e shtetit!

b.      Sidoqoftë  parimet.

                                                                                           i.      TË PAVARURAnë aktivitetin etyre mësimdhënës dhe në kërkimin shkencor

                                                                                         ii.      Të financuara pjesërisht nga shteti

                                                                                       iii.      Të vetë-menaxhuara

 

3. Fazat e zbatimit

1.  Faza e parë (0), është faza e hartimit të dokumentit strategjik të Reformës dhe përgatitjes së Ligjit. Kjo fazë kafilluar në Janar 2014 dhe do mbarojë në Korrik2014.

2.  Faza e dytë (1). Zbatimi afatmesëm  i reformës,përfshin periudhën 2014-2017. Kjo fazë është menduar tëzgjasëminimalisht 3 vjet.

3.  Faza e Tretë (2), është faza estandardizimit të hapësirës shqiptare të arsimit tëlartë,që ka si qëllim unifikimin dhe standardizimin esistemit të arsimit tëlartë,si dhe integrimin esistemit të arsimit të lartë nëhapësirën evropiane.

.. vijon