Friday, October 31, 2014

Hiqet pezullimi disa institucioneve private



Në datë 29.10.2014, Ka dalë nga qeveria një VKM pa numër (!) që shfuqizon vendimin për pezullimin e disa institucioneve të arsimit të lartë.

Wednesday, October 29, 2014

Diskutime mbi arsimin publik dhe rritjen e kuotave


Gjergj Erebera, një gazetar i SHQIP, diskuton mbi arsyet e protestave studentore. Ai fokusohet tek politikat e qeverisë për caktimin e kuotave studentore, por nga perspektiva e studentit dhe së drejtës për zgjedhje. 

Vendosja e kuotave zakonisht është produkt i konsensusit ndërmjet qeverisë dhe kapaciteteve të institucionit. Për institucionin është mirë të rriten kontributet e shtetit dhe tarifat e studentëve me një numër minimal studentësh, sidomos në programet master pasi aty do të angazhohet pjesa më e madhe e pedagogëve me kualifikim të lartë. 

Institucioni duhet pra të gjejë të mesmen e artë, ndërmjet aspiratave të studentëve dhe kapaciteteve institucionale për të akomoduar këto aspirata. Sidomos kur vetë aspiratat e studentëve nuk përkojnë me kërkesat e programit, atëhere institucioni duhet të kufizojë këto aspirata nëpërmjet politikave restriktive (d.m.th. vendosja e notës). 

Ndërsa krahasimi ndërmjet sektorëve nuk qëndron mbi këto premisa që ngren Erebara. Vendosja e kuotave është politikë e qeverisë për të rregulluar cilësinë e shërbimit dhe aspiratat e studentëve. Barazia ndërmjet sektorit privat dhe publik duhet të qëndrojë mbi kërkesat për cilësinë e shërbimit dhe jo patjetër aksesin në këtë shërbim, pasi arsimi është privilegj, sidomos ai i ciklit të dytë. Në këtë aspekt qeveria duhet gjithashtu të monitorojë kapacitetet e sektorit privat për të pritur studentët. Nëse ndodh kështu, edhe ata do të detyrohen të vendosin kritere pranimi,  si p.sh. notat, esetë apo dosje aplikimi. 

Sidoqoftë është pozitive që studentët protestojnë, pasi interesat e tyre balancojnë arbitraritetin e qeverisë. 

reporter.al, Gjergj Erebara 
28 Tet 2014


Arsimi (i lartë) si e drejtë publike dhe jo private

Fakti është që mbi universitetet publike qeveria ka vendosur kuota dhe kritere penguese të cilat te universitetet private nuk i kanë dhe ky është një tregues i qartë që qeveria po diskriminon sektorin publik në të mirë të sektorit privat.

Studentë duke protestuar në Tiranë më 2 qershor 2014 kundër reformës së propozuar nga qeveria për arsimin e lartë. Foto: LSA
Studentë duke protestuar në Tiranë më 2 qershor 2014 kundër reformës së propozuar nga qeveria për arsimin e lartë. Foto: LSA
Një grup aktivistësh të rinj të njohur si Lëvizja Për Universitetin u ngritën në protestë gjatë ditëve të fundit, protestë aq e rëndësishme sa qeveria dha shenjat e para të uljes së kokës. Studentët thonë se janë ngritur kësaj here kundër tarifave të shtrenjtuara të masterave në universitetet publike, kundër detyrimit për parapagim të 30 për qind të tarifës dhe kundër kriterit të mesatares mbi 6 për të drejtën për të ndjekur master. Ata kërkojnë edhe heqjen e kriterit të kuotave në arsimin e lartë publik.
Por përtej këtyre kërkesave të klasifikuara si “urgjente” nga lëvizja, synimi i tyre i shpallur është “arsim i lartë falas si e mirë publike”, parim ky i kundërt me procesin e komercializimit të arsimit të lartë, që ka nisur që prej një dekade në Shqipëri.
Bota ka patur një seri përplasjesh për arsimin publik si e drejtë në historinë e vet dhe vende të ndryshme e kanë zgjidhur në mënyra të ndryshme me rezultate të ndryshme.
Një përplasje e tillë ndodhi në SHBA në gjysmën e parë të shekullit të 19, kur një grup njerëzish kërkuan arsim publik falas (dmth të paguar nga taksat dhe jo drejtpërsëdrejti nga nxënësi)  si parakusht për drejtësi shoqërore. Arsyetimi qe i thjeshtë: varfëria (e një familjeje dhe e një kombi në tërësi) mbetet një fenomen i trashëguar brez pas brezi në rast se fëmijëve nuk u jepet mundësi arsimimi pavarësisht të ardhurave familjare.
Pavarësisht se kjo mund të interpretohet si një teori e majtë, ata që e zbatuan këtë parim dhe që e themeluan në formën që ka aktualisht në të gjithë botën, qenë larg të qenit të majtë. Psh: mbreti i Suedisë urdhëroi në vitin 1804 që çdo fshat, bashkë me rindërtimin e kishës, të kishte detyrën të ndërtonte një shkollë. Natyrisht, këtu nis diskutimi a e ka bërë pula vezën apo veza pulën. Provincat e pasura ndërtuan shkolla më të mira e programe mësimore më të gjera me më shumë mësues se sa provincat e varfra. Nuk është e qartë nëse ekonomia u rrit se u rrit niveli arsimor apo e kundërta. Studime të ndryshme mbi korrelacionin mes arsimit dhe ekonomisë dolën në konkluzione të ndryshme në vende të ndryshme.
Gjithsesi, sot është e gjithëpranuar që shkolla është e drejtë pavarësisht nivelit ekonomik të nxënësit. Pyetja është se a shtrihet kjo e drejtë deri te arsimi i lartë apo jo.
Shqipëria ka një histori për këtë. Gjatë kohës së komunizmit shkolla e lartë qe e ndaluar për këdo që kishte biografi të keqe. Natyrisht që pati njerëz që arritën ta kapërcenin këtë pengesë pavarësisht biografisë. Por fakti është që universiteti qe filtri që ndalonte njerëzit e padëshiruar nga pushteti të ngriheshin në nivelin e asaj që mund ta quajmë në një farë mënyre, elitë.
E njëjta gjë po ndodh edhe sot, vetëm se tashmë kriteri është niveli ekonomik. Ky kriter ekonomik në shumë raste është një formë e tërthortë e kriterit politik për shkak se e ashtuquajtura elitë politike është ajo që ka para.
Nëse takon gjimnazistë nëpër qytete të ndryshme të Shqipërisë, mund ta kuptosh se si distanca nga Tirana, dmth nga universiteti, përpos kufizimeve të imponuara në formë tarifash universitare ka përjashtuar nga mundësia për shkollë të lartë njerëzit që jetojnë në vendet më të largëta nga Tirana.
Nuk është shumë e logjikshme të presësh pagesë masteri prej 100 mijë lekësh apo 200 mijë lekësh nga një familje e varfër. Këto janë para që vështirë se shihen me sy nga shqiptari i zakonshëm.
Por paralelisht me këtë realitet, ekzistojnë fjalë që tregojnë se si militantët e partive politike përfitojnë bursa studimi nëpër universitetet private. Pra sërish kemi filtrin politik të aksesit në universitet siç e kemi patur në kohën e komunizmit vetëm se në një formë më të fshehtë.
Përpos arsimit si e drejtë dhe universitetit publik si domosdoshmëri shoqërore, kërkesat e studentëve nxjerrin në pah edhe trajtimin e pabarabartë që shteti po i imponon arsimit publik. Arsimi publik përballet sot me pengesa ligjore që arsimi privat nuk i ka. Psh, arsimi publik ka kuota pranimi për mastera, ndonëse masterat kryhen përkundrejt çmimeve të mbulojnë shumë më tepër se sa kostoja e tyre. A ka ndonjë arsye logjike që këto universitete të mbyllin dyert për studentët që janë të gatshëm të paguajnë koston e studimeve të tyre? A ka ndonjë arsye se pse duhet të ketë kuota? Kuptohet që kuotat nuk janë të vlefshme për universitetet private, të cilat, në rast se kanë shumë kërkesë, mund të shtojnë sallat, mësuesit dhe kapacitetet dhe të marrin paratë. Mbi arsimin publik rëndon edhe kriteri i mesatares. Në pamje të parë, është e paarsyeshme të kundërshtohet kriteri i mesatares 6 si parakusht për studime master. Normalisht studimet master duhet të ndiqen vetëm nga një numër i vogël studentësh të shkëlqyer. Ato me mesatare 6 apo 7 apo 8 vështirë se mund të konsiderohen studentë të shkëlqyer.
Por kjo duhet parë në raport me universitetet private, të cilat nuk e kanë një kriter të tillë. Këto universitete pranojnë studentë pavarësisht se çfarë mesatareje kanë. A ka ndonjë arsye logjike që universitetet publike t’i imponojnë vetes një kriter të tillë kur universitetet private nuk e kanë? A ka ndonjë arsye që qeveria të imponojë kritere të tilla në mënyrë të pabarabartë mbi universitetet publike? Jo, me përjashtim të rastit kur universitetet publike dhe politikbërësit dëshirojnë të detyrojnë shqiptarët të përplasen te kioskat private universitare.
E parë në këtë prizëm, Lëvizja për Universitetin nuk është thjeshtë për universitetin. Është për mënyrën se si bëhen politikat në Shqipëri, në favor të disave dhe në dëm të shumicës.

BIRN hap projekt per korrupsionin ne arsim

BIRN

Edhe pse vete thirrja vjen ere korrupsion, pasi eshte publikuar ne date 24 tetor dhe afati eshte 31 tetor per pranimin e projekteve. 


Thirrje për artikuj investigativë në fushën e edukimit

Thirrja organizohet nga Rrjeti Ballkanik për Gazetarinë Investigative në Shqipëri (BIRN Albania), me mbështetjen e Fondacionit Shoqëria e Hapur për Shipërinë, Balkan Trust for Democracy dhe National Endowment for Democracy.2014-10-24
Nëpërmjet këtij konkursi tre (3) gazetarë investigativë do të përzgjidhen për të prodhuar artikuj investigativë në fushën e edukimit, në bashkpunim me shoqërinë civile. Fituesit do të përzgjidhen nga një juri e pavarur e përbërë nga gazetarë me eksperiencë dhe ekspertë në fushën e edukimit.
Aplikantët e përzgjedhur, të cilët do marrin një bursë prej 1,200 USD ($1,080 + $120 taksë të ardhurash personale), do kenë në dispozicion një periudhë dy-mujore për të përfunduar investigimin e tyre dhe përgatitjen e artikullit për publikim.
Kandidatët fitues pritet që të angazhohen dhe të përmbushin të gjitha detyrimet në lidhje me investigimin, siç janë: takimet e shpeshta (javore) me redaktorin, publikimi i tekstit në faqen e BIRN Albania Reporter.al dhe gjithashtu në BalkanInsight.com, si dhe respektimin e standardeve të gazetarisë investigative dhe etikës profesionale.
Kandidatët duhet të formulojnë një propozim të detajuar për konkursin. Propozimet duhet të kenë për qëllim ekspozimin e korrupsionit, abuzimit me pushtetin, pandëshkueshmërisë dhe mungesës së zbatimit të ligjit në fushë e arsimit.
Prioritet në përzgjedhje do i kushtohet propozimeve të cilat përfshijnë një nga temat e mëposhtme, të sygjeruara si prioritare gjatë një tryeze të rrumbullakët midis gazetarëve dhe përfaqësuesve të shoqërisë civile në fushën e edukimit të organizuar nga BIRN Albania:
  • Korrupsioni dhe shkeljet ligjore në arsimin parashkollor dhe/ose parauniversitar;
  • Keqmenaxhimi i fondeve në fushën e arsimit nga institucionet lokale dhe ato qendrore;
  • Mosfunksionimi i mekanizmave publik të monitorimit dhe kontrollit të cilësisë së arsimit në nivele të ndryshme të tij;
  • Mosbarazia në akses dhe cilësi në arsim për grupe të ndryshme vulnerabël (aftësi e kufizuar, komuniteti rom, familje në nevojë, etj);
  • Problematika e burimeve njerëzore në arsim (kualifikimet e stafit arsimor, shpërndarja dhe mënyra e përzgjedhjes);
  • Keqmenaxhimi i buxhetit në arsim për infrastrukturë, materiale didaktike dhe tekste shkollore;
  • Kostot, tarifat studentore dhe menaxhimi i fondeve në arsimin universitar dhe pasuniversitar publik dhe privat;
  • Demokracia dhe vendimmarrja në institucionet e arsimit të lartë publik dhe privat.
Aplikantët mund të dërgojnë më shumë se një aplikim, por vetëm një propozim për kandidat do të përzgjidhet.
Të drejtën për të aplikuar e kanë të gjithë gazetarët në Shqipëri, të punësuar apo në profesion të lirë.
Afati i Aplikimit: 31 Tetor, 2014
Kandidatët e përzgjedhur do të njoftohen deri më datë: 5 Nëntor, 2014
- See more at: http://birn.eu.com/en/news-and-events/thirrje-per-artikuj-investigative-ne-fushen-e-edukimit#sthash.rTaMYJXR.dpuf

Studentet ne protesta


27.10.2014


Studentët e Universitetit të Tiranës dhe të Universitetit Politeknik të Tiranës përshkallëzuan protestat e tyre gjatë ditës së hënë (27 tetor 2014) duke i kërkuar qeverisë të tërhiqet nga disa vendime të vlefshme për këtë vit akademik, përfshirë vendimin për rritjen e çmimit të vitit akademik për nivelin master në universitetet publike si dhe uljen e kuotave të pranimit në nivelin master.
Të organizuar nga lëvizja Për Universitetin përmes rrjeteve sociale si dhe nga një nismë e quajtur Pushto Universitetin, studentët patën bllokuar hyrjen e fakultetit të Inxhinjerisë së Ndërtimit ditën e premte ndërsa bllokuan hyrjen e Universitetit Politeknik të njohur si Korpusi Qëndror në Tiranë.
Studentët kritikojnë disa vendime të qeverisë, të cilat i konsiderojnë si të paparalajmëruara dhe të padrejta. Rritja e tarifave të studimeve për nivelin master si dhe rregulli i qeverisë për pagesën e 30 për qind të kësaj tarife në çastin e regjistrimit, por edhe vendosja e një kriteri për mesataren në notën 6 si kusht skualifikues për studimet master.
“Ne kemi tre kërkesa urgjente që lidhen me një Vendim të Këshillit të Ministrave të dalë më datë 15 tetor 2014: Heqjen e mesatares 6 si kusht, heqjen e pagesës 30 për qind të tarifës së studimit që në fillim të vitit akademik dhe heqjen e tarifës për provimet e mbartura”, njoftuan krerët e lëvizjes gjatë protestës së të hënës.
Disa studentë thonë se rritja e tarifave të studimeve master në universitetet publike është një masë e pabazuar në logjikë ekonomike ndërsa vendosja e kuotave të studimit për universitetet publike apo e vendosjes së kriterit të mesatares konsiderohet si vendim në favor të universiteteve private, të cilat ofrojnë të njëjtat kurse por nuk kanë kufizime në kuotat e pranimit apo në mesataren e notave të studentit.
Ish-kryeministri Sali Berisha deklaroi më herët se i mbështet protestat e studentëve duke argumentuar se masat e qeverisë synojnë ta bëjnë universitetin  një mollë të ndaluar për të varfrit në Shqipëri. Por lëvizja Për Universitetin e hodhi poshtë këtë ndërhyrje duke e konsideruar si tentativë për të përfituar kapital politik.
“Këto deklarata nuk e ndihmojnë aspak çështjen studentore, madje e dëmtojnë atë, pasi i japin mundësi pushtetit të spekulojë mbi natyrën e drejtë dhe të pastër të protestave tona. Nga ana tjetër, është me rëndësi të theksojmë se është pikërisht kjo forcë politike (PD) që për disa vite rresht provoi të miratonte të njëjta reforma rrënuese që po kundërshtojmë sot, dhe bëri të mundur rritjen stratosferike të tarifave të studimit,” njoftoi lëvizja Për Universitetin.
Ministria e Arsimit dhe e Sportit lëshoi një deklaratë të dielën ku i përgjigjet komenteve të ish kryeministrit Berisha ndërsa nuk mori përsipër t’i përgjigjej kërkesave të studentëve. SipasMinistrisë, kuotat për studimet master nuk janë ulur ndërsa theksoi se parapagesa prej 30 për qind nevojitet për të mos akumuluar detyrime të prapambetura.

20.10.2014 


Mariglen Mertiri, Balkanweb

142 mijë studentë nisën sot vitin e ri akademik, ku nga këta, rreth 16 mijë nisën për herë të parë kontaktet me auditoret. Por ky vit akademik nismi me 18 universitete private më pak, pasi reforma e ministrisë së arsimit nuk kurseu as pezullimin e disa të tjerëve. 

Këtë vit akademik pritet të miratohet reforma e arsimit të lartë, reformë kjo e shume dëbatuar. Ndaj një grup studentësh nuk preferuan të vijonin mësimin por të protestonin duke kundërshtuar rritjen e tarfiave të studimit dhe mohuar reformën e arsimit të lartë e cila i heq të ardhura publikut. 

“Studentët janë ata që e formësojë universitetin por po shikohen si një kartëmonedhë apo si një shumësi kartëmonedhash dhe vetëm kaq. Një oligarki universitetesh private po duan të marrin pjesë nga fondet publike, kjo sigurisht është në dëm të publikut”, tha një prej studenteve që protestonte. 

Ndërsa një tjetër student, uy shpreh se, “Ky vit po nis me qëndresë sikur nisi sot me deklaratën që mbajtëm dhe do vazhdojmë me protesta që kjo reformë të mos kalojë”. 

Ministrja e arsimit në këtë ditë të parë të vitit të ri akademik uroi studentët nga auditorët e universitetit të mjekësisë. Nikolla parashtroi suksesin për mbylljen e 18 universiteteve por paralajmëroi se akreditimi që do të ndodhë në dhjetor do të ketë të tjera shtrengime. Për ministren reforma do të rrisë cilësinë dhe shtoj kërkimin shkencor. 

“Të gjitha auditoret të gjitha insitucinet e arsimit të lartë i janë kthyer binarëve të ligjshmëruisë për shkak të realizimit të një reforme parësore që ishte ajo e verifikimit të kritereve të ligjshmërisë. Po draftojmë ligjin e arsimit të lartë”, tha ajo më tej./ 

Ky vit akademik sërish nisi me problematikë si mungesa e aditorëve, laboratoreve dhe zhvillimi i mësimit me turne deri në orën 20 të darkës.
(ma.ar/News24/BalkanWeb)

Tuesday, October 28, 2014

Ligji mbi informimin e publikut - 2014

REPUBLIKA E SHQIPËRISË 
KUVENDI
LIGJ Nr. 119/2014

PËR TË DREJTËN E INFORMIMIT

Në mbështetje të neneve 78 dhe 83, pika 1, të Kushtetutës, me propozimin e Këshillit të Ministrave,

K U V E N D I 
I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË 
V E N D O S I: 


KREU I: DISPOZITA TË PËRGJITHSHME 

Neni 1 
Objekti dhe qëllimi
1. Ky ligj rregullon të drejtën e njohjes me informacionin që prodhohet ose mbahet nga autoritetet publike.
2. Rregullat e parashikuara në këtë ligj kanë për qëllim garantimin e njohjes së publikut me informacion, në kuadër të ushtrimit të të drejtave dhe lirive të individit në praktikë, si dhe të formimit të pikëpamjeve për gjendjen e shtetit e të shoqërisë.
3. Ky ligj ka për qëllim edhe nxitjen e integritetit, të transparencës e të përgjegjshmërisë së autoriteteve publike.
Neni 2
Përkufizime
Në këtë ligj termat e mëposhtëm kanë këto kuptime: 1. “Autoritet publik”:
a) është çdo organ administrativ i parashikuar në legjislacionin në fuqi për procedurat administrative, organet ligjvënëse, gjyqësore dhe ato të prokurorisë së çdo niveli, organet e njësive të qeverisjes vendore të çdo niveli, organet shtetërore dhe entet publike, të krijuara me Kushtetutë ose me ligj;
b) janë shoqëritë tregtare ku:
i) shteti zotëron shumicën e aksioneve;
ii) ushtrohen funksione publike, sipas parashikimit të shkronjës “c” të kësaj pike;
c) çdo person fizik ose juridik, të cilit i është dhënë me ligj, akt nënligjor ose çdo lloj forme tjetër, të parashikuar nga legjislacioni në fuqi, e drejta e ushtrimit të funksioneve publike.
2. “Informacion publik” është çdo e dhënë e regjistruar në çfarëdo lloj forme dhe formati, gjatë ushtrimit të funksionit publik, pavarësisht nëse është përpiluar ose jo nga autoriteti publik.
3. “Person” është çdo person fizik ose juridik, vendas ose i huaj, si dhe personat pa shtetësi.
4. “Të dhëna personale” ka të njëjtin kuptim me atë të dhënë në ligjin për mbrojtjen e të dhënave personale, të ndryshuar.
5. “Programe transparence” është tërësia e informacionit dhe mënyrat e bërjes publike të tij nga autoriteti publik, sipas përcaktimeve të neneve 4 dhe 7 të këtij ligji.
6. “Koordinator për të drejtën e informimit” është nëpunësi civil i përcaktuar në nenin 10 të këtij ligji.

KREU II :E DREJTA E INFORMIMIT DHE TRANSPARENCA 

Neni 3
E drejta e informimit
1. Çdo person gëzon të drejtën e njohjes me informacionin publik, pa u detyruar të shpjegojë motivet.
2. Autoriteti publik është i detyruar të informojë kërkuesin nëse ka ose jo në zotërim informacionin e kërkuar.
3. Çdo person ka të drejtë të njihet me informacionin publik, nëpërmjet dokumentit origjinal ose duke marrë një kopje të tij në formën ose formatin që mundëson akses të plotë në përmbajtjen e dokumentit.
4. Informacioni publik që i është dhënë një personi, nuk mund t’i refuzohet asnjë personi tjetër që e kërkon atë, me përjashtim të rastit kur informacioni përmban të dhëna personale të subjektit, në përputhje me nenin 17 të këtij ligji.
Neni 4
Përgatitja dhe miratimi i programeve të transparencës
1. Autoriteti publik, jo më vonë se 6 muaj nga hyrja në fuqi e këtij ligji ose nga krijimi i tij, vë në zbatim një program institucional të transparencës, ku përcaktohen kategoritë e informacionit që bëhet publik pa kërkesë dhe mënyra e bërjes publike të këtij informacioni.
2. Në përgatitjen e projektprogramit të transparencës, autoriteti publik mban parasysh interesin më të mirë të publikut dhe sidomos:
a) garantimin e njohjes maksimale me informacionin publik;
b) vënien në dispozicion pa kërkesë të sa më shumë informacioneve, në mënyrë që të pakësohet nevoja për kërkesa individuale për informacion;
c) modelet e miratuara për kategorinë e autoritetit publik nga Komisioneri për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale, sipas nenit 6 të këtij ligji.

Neni 5
Rishikimi i programit të transparencës
1. Rishikimi i programit të transparencës bëhet sipas së njëjtës procedurë, përmes së cilës është bërë miratimi i tij.
2. Afatet për rishikimin e programit të transparencës mund të ndryshojnë në varësi të natyrës së çdo autoriteti publik, por, në asnjë rast, nuk mund të jenë më të gjata se 5 vjet.
Neni 6
Programet model të transparencës
Komisioneri për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale miraton dhe shpërndan modele të programeve të transparencës për kategori të ndryshme të autoriteteve publike, në përputhje me legjislacionin në fuqi për mbrojtjen e të dhënave personale, brenda 3 muajve nga hyrja në fuqi e këtij ligji.
Neni 7
Kategoritë e informacionit që bëhet publik pa kërkesë
1. Në përputhje me programin e transparencës së miratuar për çdo autoritet publik, këto të fundit përgatitin paraprakisht, në formate lehtësisht të kuptueshme dhe të aksesueshme, si dhe vënë në dispozicion të publikut në faqen e tyre në internet kategoritë e mëposhtme të informacionit:
a) një përshkrim të strukturës organizative, funksioneve dhe detyrave të autoritetit publik;
b) tekstet e plota:
i) të konventave që janë ratifikuar nga Republika e Shqipërisë;
ii) të ligjeve;
iii) të akteve nënligjore;
iv) të kodeve të sjelljes;
v) të çdo dokumenti politikash;
vi) të manualit ose ndonjë dokument tjetër që ka lidhje me ushtrimin e funksioneve të autoritetit publik dhe që prek publikun e gjerë;
c) informacion për procedurat që duhen ndjekur për të bërë një kërkesë për informim, adresën postare dhe elektronike për depozitimin e kërkesave për informim, si dhe procedurat e ankimit të vendimit përkatës;
ç) të dhëna për vendndodhjen e zyrave të autoritetit publik, orarin e punës, emrin dhe kontaktet e koordinatorit për të drejtën e informimit;
d) të dhëna për arsimin, kualifikimet dhe pagat e funksionarëve, të cilët kanë detyrimin për deklarimin e pasurisë, sipas ligjit, strukturat e pagave për nëpunësit e tjerë, si dhe një përshkrim të procedurave të zgjedhjes, kompetencave dhe detyrave të funksionarëve të lartë të autoritetit publik dhe procedurën që ata ndjekin për të marrë vendime;
dh) mekanizmat monitorues dhe të kontrollit që veprojnë mbi autoritetin publik, përfshirë planet strategjike të punës, raportet e auditimit nga Kontrolli i Lartë i Shtetit ose subjekte të tjera, si dhe dokumentet që përmbajnë tregues të performancës së autoritetit;
e) të dhëna për buxhetin dhe planin e shpenzimeve për vitin financiar në vijim dhe vitet e kaluara, si dhe çdo raport vjetor për zbatimin e buxhetit. Në ato raste kur autoriteti publik vetëfinancohet nga tarifat e licencave ose çdo formë tjetër e financimit të drejtpërdrejtë nga subjektet e rregulluara prej tij, bëhen publike edhe dokumentet që tregojnë gjendjen e shlyerjes së detyrimeve nga subjektet e licencuara;
ë) informacion për procedurat e prokurimit apo procedurat konkurruese të koncesionit/partneritetit publik privat, përkatësisht, sipas parashikimeve të ligjit nr. ç643, datë 20.12.2006, “Për prokurimin publik”, dhe të ligjit nr. 125/2013, “Për koncesionet dhe partneritetin publik privat”, që kryhen për llogari të autoritetit publik, duke përfshirë:
i) listën e kontratave të lidhura;
ii) shumën e kontraktuar;
iii) palët kontraktuese dhe përshkrimin e shërbimeve apo mallrave të kontraktuara;
iv) informacionin për zbatimin dhe monitorimin e kontratave, si dhe udhëzues e politika të ndryshme;
f) informacion për shërbimet që autoriteti publik i jep publikut, përfshirë standardet për cilësinë e shërbimit;
g) çdo mekanizëm dhe procedurë për bërjen e kërkesave dhe ankesave, në lidhje me veprimet ose mosveprimet e autoritetit publik;
gj) çdo mekanizëm apo procedurë, përmes së cilës personat e interesuar mund të paraqesin mendimet e tyre apo të ndikojnë në çfarëdo mënyre tjetër në hartimin e ligjeve, të politikave publike apo ushtrimin e funksioneve të autoritetit publik;
h) një përshkrim të thjeshtë të sistemit që përdor autoriteti publik për mbajtjen e dokumentacionit, të llojeve, formave të dokumenteve, si dhe të kategorive të informacionit që bëhet publik pa kërkesë;
i) regjistri i kërkesave dhe përgjigjeve, sipas nenit 8 të këtij ligji;
j) një përshkrim të kategorive dhe formave të ndihmës shoqërore, subvencioneve të dhëna nga autoriteti publik dhe të procedurave për t’i përfituar ato;
k) informacione dhe dokumente që kërkohen shpesh;
l) çdo informacion tjetër që gjykohet i dobishëm nga autoriteti publik.
2. Autoriteti publik, gjithashtu, krijon dhe arkivon një kopje digjitale të faqes zyrtare të tij në internet, të plotësuar me informacionin që kërkohet në programin e miratuar të transparencës, si dhe për metodat, mekanizmat dhe periodicitetin e publikimit të informacioneve publike, të cilat vihen në dispozicion të publikut pa kërkesë.
3. Aktet që përmbajnë rregulla, norma apo kufizime të të drejtave dhe lirive themelore të individit, si dhe me efekt të drejtpërdrejtë për ta bëhen publike me anë të afishimit apo postimit në faqen zyrtare të internetit, brenda 48 orëve prej miratimit të aktit nga autoritetet publike.
Neni 8
Regjistri i kërkesave dhe përgjigjeve
1. Autoriteti publik krijon, mban dhe bën publik një regjistër të posaçëm, ku pasqyrohen të gjitha kërkesat për informim dhe informacionet e dhëna në përgjigje të tyre. Ky regjistër përditësohet çdo 3 muaj dhe publikohet në faqen e internetit të autoritetit publik, si dhe në mjediset e pritjes së publikut në zyrat e autoritetit publik. Identiteti i kërkuesve të informacionit nuk pasqyrohet në regjistër.
2. Komisioneri për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale vendos standarde për formatin dhe përmbajtjen e regjistrit.

Neni 9
Informacioni i dhënë më parë
1. Autoriteti publik bën të mundur që informacioni, i cili i është dhënë të paktën një herë një kërkuesi, të bëhet i disponueshëm në mënyrën më praktike të mundshme për të gjithë personat e tjerë që mund ta kërkojnë në të ardhmen.
2. Kërkesat për informim për informacione të regjistruara në Regjistrin e Kërkesave dhe Përgjigjeve plotësohen jo më vonë se 3 ditë pune nga momenti i paraqitjes së kërkesës.
Neni 10
Kompetencat e koordinatorit për të drejtën e informimit
1. Për zbatimin e këtij ligji, me qëllim bashkërendimin e punës për garantimin e së drejtës së informimit, autoriteti publik cakton një prej nëpunësve si koordinator për të drejtën e informimit.
2. Koordinatori për të drejtën e informimit ushtron kompetencat e mëposhtme:
a) i mundëson çdo kërkuesi të drejtën për t’u njohur me informacionin publik, sipas këtij ligji, duke u konsultuar me dokumentin origjinal ose duke marrë një kopje të tij;
b) krijon, mban, publikon dhe përditëson regjistrin e kërkesave dhe përgjigjeve brenda afatit të parashikuar në pikën 1, të nenit 8, të këtij ligji;
c) bashkërendon punën për plotësimin e kërkesave për informacione brenda afateve dhe sipas mënyrës së parashikuar në këtë ligj;
ç) regjistron kërkesat për informacion dhe cakton një numër rendor për secilën prej tyre;
d) dërgon kërkesën për informim te një autoritet tjetër publik, brenda afateve të parashikuara në këtë ligj, kur rezulton se autoriteti publik ku është depozituar kërkesa nuk e zotëron informacionin e kërkuar;
dh) verifikon rastet për dhënien falas të informacionit qytetarëve, sipas parashikimit të pikës 5, të nenit 13, të këtij ligji;
e) kryen njoftimet paraprake, sipas neneve 14 dhe 15, të këtij ligji, si dhe komunikon me kërkuesin, sipas nevojës për trajtimin e kërkesës për informacion publik.

KREU III: NJOHJA ME INFORMACIONIN PUBLIK 

Neni 11
Kërkesa për informim
1. Kërkesa për informim bëhet me shkrim dhe dërgohet dorazi, me postë ose me postë elektronike, duke paraqitur saktë identitetin e kërkuesit dhe nënshkrimin e tij. Në çdo rast, kërkesa regjistrohet në Regjistrin e Kërkesave dhe Përgjigjeve, të parashikuar në nenin 8 të këtij ligji.
2. Në çdo rast, kërkesa për informim regjistrohet dhe për të caktohet një numër rendor. Numri rendor, së bashku me të dhënat e kontaktit të koordinatorit për të drejtën e informimit, i jepen kërkuesit që ka bërë kërkesën për informim.

3. Kërkesat për informim regjistrohen sipas radhës së paraqitjes dhe trajtohen pa dallime mes tyre.
4. Kërkesa për informim duhet të përmbajë:
a) emrin dhe mbiemrin e kërkuesit;
b) adresën postare ose elektronike ku kërkohet të dërgohet informacioni;
c) përshkrimin e informacionit që kërkohet; ç) formatin në të cilin preferohet informacioni;
d) çdo të dhënë që kërkuesi gjykon se mund të ndihmojë në identifikimin e informacionit të kërkuar.
5. Në qoftë se kërkesa për informim nuk e përcakton formatin në të cilin kërkohet informacioni, ai jepet në mënyrën më të efektshme dhe me koston më të ulët për autoritetin publik.
Neni 12
Saktësimi dhe trajtimi i kërkesës për informim
1. Në rastet kur autoriteti publik, të cilit i drejtohet kërkesa për informim, është i paqartë në lidhje me përmbajtjen dhe natyrën e kërkesës, ai kontakton menjëherë, por gjithnjë jo më vonë se 48 orë nga data e paraqitjes së kërkesës, me kërkuesin për të bërë sqarimet e nevojshme. Në çdo rast, autoriteti publik ndihmon kërkuesin në saktësimin e kërkesës.
2. Në qoftë se pas shqyrtimit të kërkesës autoriteti publik konstaton se nuk e zotëron informacionin e kërkuar, ai, jo më vonë se 10 ditë kalendarike nga data e dorëzimit të kërkesës, ia dërgon atë autoritetit kompetent, duke e vënë në dijeni edhe kërkuesin. Arsyeja e vetme që justifikon dërgimin e kërkesës një autoriteti tjetër është mungesa e informacionit të kërkuar.
3. Autoriteti publik, të cilit i është drejtuar kërkesa për informim, njofton kërkuesin se kërkesa e tij i është dërguar një autoriteti tjetër, si dhe e informon atë për kontaktet e autoritetit ku është dërguar kërkesa.
Neni 13
Kostoja e shërbimit
1. Shërbimet e administratës publike janë pa pagesë. Dhënia e informacionit mund të bëhet kundrejt një tarife, të përcaktuar më parë dhe të bërë publike nga autoriteti publik në faqen e tij të internetit dhe në mjediset e pritjes së publikut. Tarifa është kostoja e riprodhimit të informacionit të kërkuar dhe, kur është rasti, e dërgimit të tij. Informacioni i kërkuar në rrugë elektronike jepet falas.
2. Kostoja e riprodhimit nuk mund të jetë më e lartë se kostoja reale e materialit, mbi të cilin riprodhohet informacioni. Kostoja e dërgimit nuk mund të jetë më e lartë se kostoja mesatare e të njëjtit shërbim në treg.
3. Komisioneri për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale shqyrton periodikisht, në bashkëpunim me Ministrinë e Financave, tarifat e bëra publike nga autoritetet publike dhe, sipas rastit, urdhëron ndryshimin e tyre.
4. Qytetarët e regjistruar rregullisht në skemat e ndihmës shoqërore, si dhe subjektet përfituese, sipas ligjit nr. 10 039, datë 22.12.2008, “Për ndihmën juridike”, të ndryshuar, e përfitojnë informacionin falas deri në një numër të caktuar faqesh për çdo kërkesë ose në vlerën ekuivalente kur informacioni jepet në një format tjetër.

5. Ministri i Drejtësisë dhe Ministri i Financave me udhëzim të përbashkët përcaktojnë numrin e faqeve, për të cilat informacioni përfitohet falas, sipas pikës 4, të këtij neni, si dhe rastet e përjashtimit nga pagesa e tarifës.
Neni 14
Mënyrat e dhënies së informacionit
1. Të gjitha kërkesat për informacion trajtohen, si rregull, nëpërmjet konsultimit pa pagesë të informacionit në mjediset e autoritetit publik, nëpërmjet portalit unik qeveritar e-albania.al apo, kur është rasti, nëpërmjet faqes zyrtare të autoritetit publik në internet.
2. Kërkesat, që lidhen me dokumente të shkruara, trajtohen duke vënë në dispozicion të kërkuesit:
a) një kopje të plotë, në format të njëjtë me atë të përdorur nga autoriteti publik, përveç rasteve të veçanta;
b) një kopje të plotë të informacionit nëpërmjet postës elektronike, kur informacioni gjendet në një formë të tillë ose mund të konvertohet.
3. Lidhur me kërkesat që lidhen me forma të tjera, informacioni jepet në mënyrën më të efektshme dhe me koston më të ulët për autoritetin publik.
4. Në çdo rast, vendimi i refuzimit për formën e kërkuar jepet me shkrim dhe i arsyetuar.
Neni 15
Afati për marrjen e informacionit
1. Autoriteti publik trajton kërkesën për informim, duke parashtruar informacionin e kërkuar sa më shpejt që të jetë e mundur, por jo më vonë se 10 ditë pune nga dita e dorëzimit të saj, përveç rasteve kur ligji i posaçëm parashikon ndryshe.
2. Kur autoriteti publik që merr kërkesën për informim ia dërgon atë një autoriteti tjetër, ai kthen përgjigje jo më vonë se 15 ditë pune nga dita e mbërritjes së kërkesës në autoritetin e parë.
3. Afati i parashikuar në pikat 1 dhe 2, të këtij neni, mund të zgjatet me jo më shumë se 5 ditë pune për një nga shkaqet e mëposhtme:
a) nevoja për të kërkuar dhe shqyrtuar dokumente të shumta e voluminoze;
b) nevoja për t’i shtrirë kërkimet në zyra dhe mjedise që janë fizikisht të ndara nga zyra qendrore e autoritetit;
c) nevoja për t’u konsultuar me autoritete të tjera publike përpara marrjes së një vendimi për plotësimin ose jo të kërkesës. Vendimi për zgjatjen e afatit i njoftohet menjëherë kërkuesit.
4. Në çdo rast, mostrajtimi i kërkesës për informim brenda afateve të sipërpërmendura do të konsiderohet refuzim.
5. Dispozitat e këtij neni zbatohen edhe për njohjen me informacionin arkivor të çdo lloji.
Neni 16
Njoftime paraprake për kërkuesin
1. Në qoftë se autoriteti konstaton se trajtimi i një kërkese për informim ka kosto të lartë ose se trajtimi i saj kërkon më shumë kohë se afati i parashikuar në pikën 1, të nenit 14, të
këtij ligji, autoriteti publik njofton menjëherë për këtë kërkuesin dhe i propozon mundësinë e ndryshimit të kërkesës së tij.
2. Kur informacioni kërkohet në format elektronik dhe ai gjendet në internet, autoriteti publik i tregon menjëherë kërkuesit adresën e saktë të faqes se ku mund të gjendet informacioni. Kur informacioni nuk kërkohet në format elektronik, autoriteti publik nuk mund t’i përgjigjet kërkesës, duke i treguar kërkuesit adresën e saktë të faqes ku informacioni gjendet në formë elektronike.
3. Pas marrjes së kërkesës për informim, autoriteti publik llogarit shumën që duhet paguar për riprodhimin dhe, sipas rastit, për dërgimin e informacionit dhe njofton menjëherë kërkuesin. Rregullat për mënyrën e kryerjes së pagesës përcaktohen me udhëzim të përbashkët të Ministrit të Drejtësisë dhe Ministrit të Financave.

KREU IV: KUFIZIMI I SË DREJTËS PËR INFORMIM 

Neni 17
Kufizime
1. E drejta e informimit mund të kufizohet në rast se është e domosdoshme, proporcionale dhe nëse dhënia e informacionit dëmton interesat e mëposhtëm:
a) të drejtën për një jetë private;
b) sekretin tregtar;
c) të drejtën e autorit;
ç) patentat.
Kufizimi i së drejtës së informimit, për shkak të interesave të parashikuar në shkronjat “a”, “b”, “c” dhe “ç”, të kësaj pike, nuk zbatohet kur titullari i këtyre të drejtave ka dhënë vetë pëlqimin për dhënien e informacionit përkatës ose kur në momentin e dhënies së informacionit ai është konsideruar autoritet publik në bazë të parashikimeve të këtij ligji. Pavarësisht nga sa parashikohet në këtë pikë, informacioni i kërkuar nuk refuzohet në rast se ekziston një interes publik më i lartë për dhënien e tij.
2. E drejta e informimit kufizohet në rast se është e domosdoshme, proporcionale dhe nëse dhënia e informacionit shkakton një dëm të qartë dhe të rëndë ndaj interesave të mëposhtëm:
a) sigurinë kombëtare, sipas përkufizimit të bërë nga legjislacioni për informacionin e klasifikuar;
b) parandalimin, hetimin dhe ndjekjen e veprave penale;
c) mbarëvajtjen e hetimit administrativ në kuadër të një procedimi disiplinor;
ç) mbarëvajtjen e procedurave të inspektimit dhe auditimit të autoriteteve publike;
d) formulimin e politikave monetare dhe fiskale të shtetit;
dh) barazinë e palëve në një proces gjyqësor dhe mbarëvajtjen e procesit gjyqësor;
e) këshillimin dhe diskutimin paraprak brenda ose midis autoriteteve publike për zhvillimin e politikave publike;
ë) mbarëvajtjen e marrëdhënieve ndërkombëtare ose ndërqeveritare.
Pavarësisht nga sa parashikohet në paragrafin e parë, të pikës 2, të këtij neni, informacioni i kërkuar nuk refuzohet në rast se ekziston një interes publik më i lartë për dhënien e tij.
Kufizimi mbi të drejtën e informimit, për shkak të interesit të parashikuar në pikën 2, shkronjat “c” dhe “ç”, të këtij neni, nuk zbatohet kur hetimi administrativ, në kuadër të një procedimi disiplinor, dhe procedurat e inspektimit e të auditimit të autoriteteve publike kanë përfunduar.
Kufizimi mbi të drejtën e informimit, për shkak të interesit të parashikuar në pikën 2, shkronjat “d” dhe “dh”, të këtij neni, nuk zbatohet kur të dhënat përkatëse janë fakte, analiza të fakteve, të dhëna teknike ose të dhëna statistikore.
Kufizimi mbi të drejtën e informimit, për shkak të interesit të parashikuar në pikën 2, shkronja “e”, të këtij neni, nuk zbatohet pasi politikat janë bërë publike.
3. E drejta e informimit kufizohet, nëse është e domosdoshme, proporcionale dhe në qoftë se përhapja e informacionit do të shkelte sekretin profesional të garantuar nga ligji.
4. E drejta e informimit kufizohet edhe kur, pavarësisht nga ndihma e dhënë nga autoriteti publik, kërkesa mbetet e paqartë dhe bëhet i pamundur identifikimi i informacionit të kërkuar.
5. E drejta e informimit nuk refuzohet automatikisht kur informacioni i kërkuar gjendet në dokumente të klasifikuara “sekret shtetëror”. Në këtë rast, autoriteti publik, të cilit i është dërguar kërkesa për informim, fillon menjëherë procedurën e rishikimit të klasifikimit pranë autoritetit publik që ka urdhëruar klasifikimin, sipas ligjit nr. 8457, datë 11.2.1ççç, “Për informacionin e klasifikuar “sekret shtetëror””, të ndryshuar. Autoriteti publik njofton menjëherë kërkuesin për fillimin e procedurës për rishikimin e klasifikimit, sipas ligjit, dhe vendos shtyrjen e afatit për dhënien e informacionit brenda 30 ditëve pune. Në çdo rast, vendimi për trajtimin ose jo të kërkesës për informim merret dhe arsyetohet në bazë të kritereve të këtij neni.
6. Nëse kufizimi prek vetëm një pjesë të informacionit të kërkuar, pjesa tjetër nuk i refuzohet kërkuesit. Autoriteti publik tregon qartë pjesët e dokumentacionit përkatës që janë refuzuar, si dhe në bazë të cilës pikë të këtij neni është bërë ky refuzim.
7. Dispozitat e këtij neni zbatohen edhe për njohjen me informacionin arkivor të çdo lloji,
pavarësisht nga parashikimet e ligjit për arkivat.


KREU V: SHKELJET DHE SANKSIONET ADMINISTRATIVE 

Neni 18
Kundërvajtjet administrative dhe sanksionet
1. Mosrespektimi i dispozitave të këtij ligji passjell përgjegjësi administrative, sipas rasteve të parashikuara në pikën 2 të këtij neni.
2. Veprimet dhe mosveprimet, në përputhje me këtë ligj dhe për aq sa nuk përbëjnë vepër penale, konsiderohen kundërvajtje administrative dhe dënohen me gjobë si më poshtë:
a) refuzimi i dhënies së informacionit, në kundërshtim me parashikimet e këtij ligji, dënohet me 150 000 deri në 300 000 lekë;
b) mosvënia në zbatim e programit institucional të transparencës, brenda afatit të parashikuar në pikën 1, të nenit 4, të këtij ligji, dënohet me 50 000 deri në 100 000 lekë;
c) mosrishikimi i programit institucional të transparencës, brenda afatit të parashikuar në pikën 1, të nenit 5, të këtij ligji, dënohet me 50 000 deri në 100 000 lekë;
ç) mosndjekja e procedurave për rishikimin e programit institucional të transparencës, sipas parashikimit të pikës 2, të nenit 5, të këtij ligji, dënohet me 50 000 deri në 100 000 lekë;
d) moskrijimi, mosmbajtja, mospublikimi apo mospërditësimi i Regjistrit të Kërkesave dhe Përgjigjeve, brenda afatit të parashikuar në pikën 1, të nenit 8, të këtij ligji, dënohet me 50 000 deri në 100 000 lekë;
dh) mosplotësimi i kërkesave për informacione, të regjistruara në Regjistrin e Kërkesave dhe Përgjigjeve, brenda afatit dhe sipas mënyrës së parashikuar në nenin ç, të këtij ligji, dënohet me 150 000 deri në 300 000 lekë;
e) mosregjistrimi i kërkesës për informim, moscaktimi i një numri rendor për të dhe mosdhënia e të dhënave të kontaktit të koordinatorit për të drejtën e informimit, sipas parashikimeve të pikës 2, të nenit 11, të këtij ligji, dënohet me 150 000 deri në 300 000 lekë;
ë) mosdërgimi i kërkesës për informim te një autoritet tjetër publik, brenda afatit të parashikuar në pikën 2, të nenit 12, të këtij ligji, dënohet me 150 000 deri në 300 000 lekë;
f) dërgimi i kërkesës për informim tek një autoritet tjetër publik kur autoriteti që ka marrë kërkesën e ka informacionin e kërkuar, në kundërshtim me kërkesën e pikës 2, të nenit 12, të këtij ligji, dënohet me 150 000 deri në 300 000 lekë;
g) mosnjoftimi i kërkuesit se kërkesa e tij i është dërguar një autoriteti tjetër dhe kontaktet e nevojshme i janë dërguar autoritetit tjetër, në kundërshtim me parashikimet e pikës 3, të nenit 12, të këtij ligji, dënohet me 50 000 deri në 100 000 lekë;
gj) mospërcaktimi paraprakisht i një tarife, mospublikimi, ose caktimi i tarifave abuzive për riprodhimin dhe dërgimin e informacionit, në kundërshtim me kërkesat e nenit 13, pikat 1 dhe 2, të këtij ligji, dënohet me 150 000 deri në 300 000 lekë;
h) mosrespektimi i kërkesave të pikës 4, të nenit 13, të këtij ligji, për dhënien falas të informacionit, dënohet me 50 000 deri në 100 000 lekë;
i) refuzimi i paarsyetuar i preferencës së kërkuesit për mënyrën e dhënies së informacionit, në kundërshtim me parashikimet e pikës 4, të nenit 14, të këtij ligji, dënohet me 25 000 deri në 50 000 lekë;
j) mosnjoftimi i kërkuesit për vendimin për zgjatjen e afatit për plotësimin e kërkesës për informim, sipas parashikimeve të pikës 3, të nenit 15, të këtij ligji, dënohet me 150 000 deri në 300 000 lekë;
k) moskryerja e njoftimeve paraprake, sipas parashikimeve të nenit 16, të këtij ligji, dënohet me 25 000 deri në 50 000 lekë;
l) dëmtimi ose shkatërrimi i dokumenteve zyrtare, me qëllim shmangien e së drejtës për informim, dënohet me 150 000 deri në 300 000 lekë;
ll) moszbardhja e dokumenteve zyrtare, në kundërshtim me rregullat në fuqi, me qëllim pengimin e ushtrimit të së drejtës për informim, dënohet me 150 000 deri në 300 000 lekë.
3. Procedurat e konstatimit, shqyrtimit, ankimit dhe ekzekutimit të kundërvajtjeve administrative janë ato të parashikuara në ligjin për kundërvajtjet administrative.
Neni 19
Përgjegjësia administrative
1. Titullari i autoritetit publik mban përgjegjësi ligjore - administrative për shkeljet administrative të parashikuara në shkronjat “b”, “c”, “ç” dhe “h”, të pikës 2, të nenit 18, të këtij ligji.
2. Në përputhje me parashikimet përkatëse të legjislacionit në fuqi që rregullon procedurën administrative, titullari i autoritetit publik e delegon kompetencën e tij për ushtrimin e funksioneve të parashikuara në pikën 1, të nenit 4, pikat 1 dhe 2, të nenit 5, pikat 1 dhe 2, të nenit 13, te nëpunësi më i lartë civil i autoritetit publik, sipas klasifikimit të ligjit nr. 152/2013, “Për nëpunësin civil”. Në këtë rast, nëpunësi më i lartë civil mban përgjegjësi ligjore për shkeljet administrative të parashikuara në shkronjat “b”, “c”, “ç” dhe “gj”, të pikës 2, të nenit 18, të këtij ligji.

3. Koordinatori për të drejtën e informimit ka përgjegjësi administrative, sipas parashikimeve të këtij ligji, për kundërvajtjet administrative të parashikuara në shkronjat “a”, “d”, “dh”, “e”, “ë”, “f”, “g”, “h”, “i”, “j” dhe “k”, të pikës 2, të nenit 18, të këtij ligji.
4. Qdo nëpunës i autoritetit publik ka përgjegjësi administrative për shkeljet administrative të parashikuara në shkronjat “l” dhe “ll”, të pikës 2, të nenit 18, të këtij ligji.
Neni 20
Marrëdhëniet me Kuvendin
1. Komisioneri për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale raporton në Kuvend ose në komisionet parlamentare të paktën një herë në vit ose sa herë që kërkohet prej tyre. Gjithashtu, ai mund t'i kërkojë Kuvendit të dëgjohet për çështje që i çmon të rëndësishme. Raporti përmban të dhëna dhe shpjegime për zbatimin e së drejtës për informim në Republikën e Shqipërisë, si dhe programet e transparencës.
2. Nuk lejohet njoftimi për çështje konkrete, me përjashtim të çështjeve të kërkuara me vendim të Kuvendit.
3. Gjatë përpilimit të raportit, Komisioneri për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale mbledh të dhëna nga autoritetet publike dhe nga organizatat jofitimprurëse që kanë për mision mbrojtjen e lirive dhe të drejtave themelore të njeriut, duke evidentuar komunikimet përkatëse.
Neni 21
Mënyra e shlyerjes së masës së dënimit me gjobë
1. Masa e dënimit, e përcaktuar me gjobë, shlyhet me këste mujore.
2. Këstet mujore caktohen në një masë të tillë që nëpunësit dhe familjes së tij t’i garantohet jetesa, të paktën në nivelin e pagës minimale, të caktuar me vendimin e Këshillit të Ministrave.
3. Për shkelje të parashikuara në shkronjat “l” dhe “ll”, të pikës 2, të nenit 18, të këtij ligji, Komisioneri për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale mund të propozojë marrjen e masave disiplinore ndaj personave përgjegjës.
Neni 22
Ankimi i sanksioneve administrative
Personi ndaj të cilit është vendosur sanksioni administrativ, brenda 30 ditëve kalendarike nga data e marrjes së njoftimit, mund të bëjë ankim në gjykatë, në përputhje me ligjin nr. 10 27ç, datë 20.5.2010, “Për kundërvajtjet administrative”.
Neni 23
Arkëtimi i shumave të detyrimeve
1. Vendimi i Komisionerit për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale për vendosjen e gjobës i komunikohet titullarit të autoritetit publik dhe zyrës së financës.

2. Gjobat ekzekutohen nga zyra e financës së autoritetit publik, për të cilin punon kundërvajtësi, brenda 6 muajve nga data e njoftimit të tyre. Me kalimin e këtij afati, vendimi i dhënë shndërrohet në titull ekzekutiv dhe ekzekutohet në mënyrë të detyrueshme nga zyra e përmbarimit me kërkesë të komisionerit.
3. Gjobat arkëtohen në Buxhetin e Shtetit.

KREU VI: KOMPETENCAT DHE PROCEDURAT PËR SHQYRTIMIN E ANKESAVE

Neni 24
Procedurat për shqyrtimin e ankesave
1. Çdo person, kur çmon se i janë shkelur të drejtat e parashikuara nga ky ligj, ka të drejtë të ankohet në rrugë administrative pranë Komisionerit për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale, në përputhje me këtë ligj dhe Kodin e Procedurave Administrative.
2. Ankimi administrativ pranë Komisionerit për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale bëhet brenda 30 ditëve pune nga dita kur:
a) ankuesi ka marrë njoftim për refuzimin e informacionit;
b) ka kaluar afati i parashikuar në këtë ligj për dhënien e informacionit.
3. Me marrjen e ankesës, Komisioneri për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale ia kalon atë strukturës që merret me të drejtën e informimit, e cila verifikon faktet dhe bazën ligjore të ankesës. Për këtë qëllim, ai mund t’u kërkojë ankuesit dhe autoritetit publik, kundër të cilit është bërë ankesa, të paraqesin parashtrime me shkrim, si dhe të informohet nga çdo person dhe burim tjetër. Kur e sheh të nevojshme, komisioneri zhvillon një seancë dëgjimore publike me pjesëmarrjen e palëve.
4. Komisioneri për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale merr vendim për ankesën brenda 15 ditëve pune nga dita kur është dorëzuar ankimi.
5. Komisioneri për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale vendos:
a) mospranimin e ankesës kur:
i) ka kaluar afati i parashikuar në pikën 2 të këtij neni;
ii) ankimi nuk paraqitet në formë shkresore;
iii) nuk tregohet emri dhe adresa e ankuesit;
b) pranimin e ankesës dhe urdhërimin e autoritetit publik për të dhënë informacionin e kërkuar, në mënyrë të plotë ose të pjesshme;
c) rrëzimin e ankesës, pjesërisht ose tërësisht;
ç) afatin, brenda të cilit autoriteti publik duhet të zbatojë urdhrin.
6. Në qoftë se Komisioneri për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale nuk merr vendim përpara mbarimit të afatit të parashikuar në pikën 4, të këtij neni, ankuesit i lind e drejta për t’iu drejtuar gjykatës.
7. Procedura administrative e parashikuar në këtë nen nuk cenon kompetencat e Avokatit të Popullit, lidhur me mbikëqyrjen dhe zbatimin e të drejtave civile, sipas ligjit nr. 8454, datë 4.2.1ççç, “Për Avokatin e Popullit”.

Neni 25
 Ankimi në gjykatë
Kërkuesi ose autoriteti publik ka të drejtë ta ankimojë vendimin e komisionerit në gjykatën administrative kompetente.
Neni 26
Shpërblimi i dëmit
Qdo person, që ka pësuar një dëm, për shkak të shkeljes së dispozitave të këtij ligji, ka të drejtë të kërkojë shpërblimin e dëmit të shkaktuar, në përputhje me ligjin nr. 7850, datë 2ç.7.1çç4, “Kodi Civil i Republikës së Shqipërisë”.
Neni 27
Shfuqizime
Ligji nr. 8503, datë 30.6.1999, “Për të drejtën e informimit për dokumentet zyrtare”, shfuqizohet.
Neni 28
Hyrja në fuqi
Ky ligj hyn në fuqi 15 ditë pas botimit në Fletoren Zyrtare.
K R Y E T A R I Ilir META
Miratuar në datën 18.9.2014

Format pdf: http://www.parlament.al/web/pub/ligj_nr_119_dt_18_9_2014_19327_1.pdf 

Tuesday, October 21, 2014

Kostoja e uljes së kuotave dhe ngritjes së tarifave 2014-15

 

Qeveria Rama ka shpallur së fundmi kuotat dhe tarifat dhe për ciklin e dytë të studimeve (programet master) për vitin akademik 2014-15. Si edhe për ciklin e parë të studimeve, të cilat u shpallën në gusht, qeveria ka ulur ndjeshëm numrin e programeve, kuotat e studimeve dhe ka rritur tarifat. Por cilat janë disa prej efekteve që do të kenë këto ndryshime që distancohen dukshëm nga politikat e rritjes se kuotave së qeverisë Berisha?

Këto politika përveç se prekin direkt aspiratat e studentëve, kanë edhe ndikim në të ardhurat e universiteteve, pasi rritja e tarifave ende nuk mbulon koston e plotë të studimit në ciklin e pare, mesatarisht rreth 74 000 lekë në vit për student. Reduktimi i kuotave cenon efektin e ekonomisë së shkallës në universitete të mëdha si ai i Tiranës. Por ndoshta justifikon uljen e shpenzimeve publike në universitete apo programe studimi që nuk tërheqin studentë, ose që regjistrojnë student të dobët.

Shpenzimet buxhetore për arsimin e lartë janë ulur rreth 7% nga viti 2013 në 2014. Buxheti i arsimit për 2014 zë 8.8%, nga 9.54 në 2013. Në vitin 2011 të ardhurat totale të universiteteve, pa transfertat e shtetit, ishin rreth 57% të buxhetit të shpenzuar në arsim. Realizimi i të ardhurave nga tarifat dhe shërbime të tjera për universitetet variojnë nga 80 në 85% prej atyre të planifikuara (p.sh. në Akademinë e Arteve shkojnë nën nivelin e 70%). Një pjesë e madhe e bursave të studimit mbulohen gjithashtu nga buxheti i universiteteve publike.

A e kompenson rritja e tarifave dhe ulja e shpenzimeve publike reduktimin e numrit të studentëve, të cilat përbëjnë të ardhura të konsiderueshme për universitetet? Me të dhënat që janë publike mund vetëm të spekulojmë. Ministria e Arsimit nuk ka publikuar shpërndarjen e buxhetit për universitetet publike prej nga mund të përllogarisim të ardhurat dhe shpenzimet për kokë (student) nga buxheti dhe nga tarifat.

Por le të spekulojmë mbi të dhënat e vitit 2011 me Universitetin e Tiranës. Sipas të dhënave të mia, Universiteti i Tiranës shpenzoi rreth 3 miliardë lekë për vitin 2011. Shpenzimet për student ekuivalent me kohë të plotë (35,000 FTE) për këtë përllogariten të jenë diku tek 88,000 lekë për student. Për vitin 2011 të ardhurat e institucionit, që në atë kohë kishte edhe fakultetin e mjekësisë përbënin rreth 47% të buxhetit të përgjithshëm, nga ku vetëm tarifat e shkollimit dhe regjistrimit zinin rreth 93% të të ardhurave totale. Për një buxhet të balancuar (përfshirë edhe investimet kapitale), UT ka planifikuar se të ardhurat totale për vitin 2011 duhet të ishin rreth 3,4 miliard. Me largimin e fakultetit të mjekësisë dhe të infermierisë tarifat dhe regjistrimi mbulojnë afërsisht 80% të të ardhurave. Atëherë, nëse kostoja për student është 88,000 lekë, për një plan të qëndrueshëm financiar (e nëse shpenzimet do të ishin konstante), një student duhet të sjellë mesatarisht afro 98,000 lekë në vit.

Edhe pse tarifat me mesatare të peshuar sipas programit, ciklit dhe numrit të studentëve për program teorikisht mbulojnë rreth 50% të kostos, kjo nuk ndodh për shkak se mbledhja e të ardhurave është më pak se 90% dhe UT ofron reduktime të tarifave për studentë. P.sh. tarifa mesatare e peshuar për vitin 2011 ishte rreth 42,000 lekë, por të ardhurat reale për student (FTE – ekuivalent me kohë të plotë) ishin rreth 26,200 lekë.

Studenti me tarifat aktuale (2014), pa taksën e regjistrimit, mbulon mesatarisht vetëm 30%, ndërsa shteti mbulon mesatarisht rreth 42% (nëse nuk do të zbritej efekti i 7% i uljes së buxhetit për arsimin e lartë, inflacioni etj.). Pra UT-ja ka tre zgjedhje: ose duhet të rrisë numrin e studentëve, në mënyrë që të rrisë të ardhurat, ose duhet të rrisë tarifat edhe njëherë mbi 30%, ose shteti duhet të rrisë seriozisht kontributin e tij. Zgjidhja gjendet ndërmjet alternativave. Të rriten tarifat dhe numri i studentëve në një raport të pranueshëm për cilësinë e mësimdhënies dhe xhepin e shqiptarëve, dhe shteti të rrisë kontributin.

Por nëse shteti ul numrin e studentëve, ai ul detyrimisht dhe kontributin e tij për student – njëkohësisht edhe të ardhurat për student nga tarifat e shkollimit ulen në universitet. Ndërkohë që rritja e tarifave rrit pamundësinë për pagesën e tarifës dhe rritje të studentëve që pezullojnë studimet. P.sh. nga 2011 në vitin 2012 rritja e numrit të studentëve duhet të ishte rreth 70% nëse nuk rriteshin tarifat e studimit, por numri i kuotave nuk u rrit dhe tarifat u rritën me 1%. Në këtë vit UT pati një humbje prej 11% në total në krahasim me vitin 2011. Në vitin 2012-13 ku u rritën kuotat e ciklit të parë me 23% dhe tarifat me 16% për ciklin e parë, UT pati një rritje të buxhetit të shtetit me 3%.

Për vitin 2014 UT-ës i është reduktuar numri i prurjeve me 12% dhe tarifat duheshin rritur mbi 50% për të mbuluar shpenzimet, por ato janë rritur me 25% në ciklin e parë dhe kontributi i shtetit është ulur me 7%.

Me këto të dhëna, edhe pse tabloja është e paplotë për mungesë të shifrave aktuale, kuptohet që në planin afatgjatë modeli aktual i zhvillimit të UT-ës (me ulje të kontributit të shtetit, ulje të numrit të studentëve dhe rritje minimale të tarifave) nuk është i qëndrueshëm. Kjo do të trembte çdo rektor. Prandaj kemi klasa të tejmbushura, pedagogë të mbingarkuar, një administratë të acaruar dhe raport diplomimesh nën 30% në vit. Kjo analizë mund të përdoret edhe për universitete të tjera.

Për vitin akademik 2014-15 numri i programeve, edhe i ai kuotave janë reduktuar ndjeshëm në ciklin e parë dhe të dytë. Në ciklin e parë reduktimi i kuotave në Universitetin e Gjirokastrës, Korçës, Vlorës dhe Durrësit është më shumë se 40%, por edhe tarifat në këto universitet janë rritur mesatarisht me mbi 40%. I vetmi fitues është Universiteti i Sporteve, i cili nuk ka reduktim kuotash për mësues fizkulture, por i janë rritur tarifat me 46%. Humbësi më i madh është Universiteti i Gjirokastrës, të cilit i janë ulur kuotat me 82% dhe rritur tarifat me 39%.

Po ashtu janë reduktuar kuotat për ciklin e dytë të studimeve me rreth 40% për masterin profesional dhe rreth 30% për atë të shkencave e të arteve të bukura. Nga një vështrim i përgjithshëm tarifat janë rritur nga 15% deri në 30%. Transferimet gjithashtu nuk kanë marrë parasysh numrin e madh të studentëve nga ish-institucionet e arsimit të lartë privat që u mbyllën me vendim qeverie.

E gjithë çështja është nëse ka ndonjë në universitetet publike që llogarisin efektet financiare të politikës së kuotave e tarifave. Ose ndoshta rektorët janë dakord të ulin shpenzimet, çfarë do të thotë reduktim të vendeve të punës, të investimeve kapitale (prokurimeve) etj.

 

image

image

image

image

Sunday, October 19, 2014

Kostoja e mbylljes se nje shkolle private

 

Home / Ekonomi / Kostoja e mbylljes së universiteteve në Shqipëri

http://zathur.net/kostoja-e-mbylljes-se-universiteteve-ne-shqiperi/

 

Kostoja e mbylljes së universiteteve në Shqipëri

Institucionet e arsimit të lartë në vitet e fundit kanë arritur përmasa të rëndësishme për numrin e studentëve të regjistruar, por edhe për vlerat monetare të qarkulluara.

Heqja e licencës dhe mbyllja e aktivitetit për disa nga shkollat e larta private do të ketë një efekt të konsiderueshëm edhe në këtë drejtim dhe do t’ju kushtojë këtyre subjekteve miliona euro.

Ndër shkollat e larta që u mbyllën nga Qeveria për mosplotësim të kritereve ligjore, më i madhi është Universiteti “Kristal”. Sipas deklarimit tatimor të subjektit, për vitin 2013 ai realizoi te hyra prej 496 milionë lekësh, ose rreth 3.5 milionë euro. Ndonëse kjo vlerë është e konsiderueshme, viti 2013 padyshim nuk ka qënë më i mbari për “Kristal”, pas goditjes nga skandali i diplomave të dhëna për individë që nuk kishin ndjekur studimet.

Të ardhurat e Kristal gjatë vitit 2013 pësuan një rënie me 17% krahasuar me vitin 2012. Për më tepër, në dy vitet e fundit financiarë “Kristal” ka deklaruar aktivitet me humbje, që në vitin 2013 kishte vlerën e afro 73 milionë lekëve, ndërsa në vitin 2012 humbja kishte qënë edhe më e madhe, 92 milionë lekë.

Sipas bilancit, arsyeja kryesore e humbjeve kanë qënë interesat e paguara për kreditë bankare dhe që në vitin 2013, ishin afro 80 milionë lekë. Kjo sjell në vëmendje një problem tjetër të lidhur me mbylljen e universiteteve dhe që janë kreditë e pashlyera në banka. Nëse paratë e humbura nga “Kristal” në një pjesë të madhe do të shpërndahen në universitetet e tjera, pas transferimit të studentëve, mbyllja e aktivitetit të universitetit do të sjellë pamundësinë e shlyerjes së kredive bankare.

Në fund të vitit 2013, vetëm universiteti “Kristal” kishte detyrime ndaj bankave, në formën e kredive afatshkurtra dhe afatgjata, për një vlerë totale 786 milionë lekë ose 5.6 milionë euro, të shpërndara në katër banka tregtare.

Rrjedhimisht, kjo situatë do të sjellë probleme edhe për bankat kreditore, duke krijuar kredi të këqija. Nëse këto shkolla të larta nuk plotësonin kriteret ligjore, papërgjegjshmëria e institucioneve në kontrollin dhe mbikëqyrjen e tyre ka dëmtuar edhe bankat. Ndonëse kanë kredituar institucione të licencuar ligjërisht, tani bankat duhet të përballen me pasojat e mbylljes së papritur të tyre.

http://zathur.net/kostoja-e-mbylljes-se-universiteteve-ne-shqiperi/