Turpi dhe shkenca në akademizmin shqiptar - Analize

 

Postbllok, Andis Muka – (?)Tetor 2015

http://www.postbllok.com/turpi-dhe-shkenca-ne-akademizmin-shqiptar/

Kërkimi dhe edukimi – sfidat drejt së ardhmes’ emërtohej konferenca e organizuar nga Universiteti i Shkodrës në bashkëpunim me Universitetin për Biznes dhe Teknologji (Kosovë) në dt. 23-24 tetor. Vështirë t’i hiqet ndonjë presje konstatimit të Fatos Tarifës:

Qysh nga momenti kur vura re se programi i konferencës përmbante disa qindra kumtesa (saktësisht 567 të tilla), të përgatitura nga një numër dy-tri herë më i madh autorësh e bashkautorësh (kryesisht pedagogë që kërkojnë marrjen e gradës “Doktor” në shkenca ose titujt “Profesor” dhe “Profesor i asociuar”, si dhe studentë në kërkim të gradës doktorale), kuptova se konferenca në fjalë mund të ishte çdo gjë, veç jo një konferencë shkencore dhe, aq më pak, një konferencë ndërkombëtare.

Tarifa vijon pastaj me një kritikë plot ilustrime, që pretendon vendosjen e sistemin në shënjestër.Sistemi aktual i detyron doktorantët të paguajnë nga xhepi shuma jo të pakonsiderueshme për ta vuajtur deri në palcë kalvarin e karrierës akademike në këtë vend. Ai i shtyn drejt studimeve groteske, që prodhojnë vetëm numra studimesh e jo studime. Edhe më katastrofike është situata e atyre që këtë fazë e kanë kaluar, sepse për vend pune ose për ngjitje në karrierë duhet edhe ata të prodhojnë studime, të cilat, për mënyrën e funksionimit të kontekstit shqiptar në të gjitha hallkat, fatkeqësisht degjenerojnë në numra pjesëmarrjesh e çertifikatash.

Për ta thënë me fjalët e Tarifës, ky handikap ka prodhuar një “koktej sëmundjesh të rënda e kronike, si diletantizmi, plagjiarizmi, fiktiviteti, klientelizmi e favoritizmi, çfarë e kanë lënë dekada pas modernizimin e arsimit të lartë dhe kërkimin e mirëfilltë shkencor”. Mund të zgjatemi në analiza të pafund, por pyetja është përherë ajo që ka shtruar sociologu: “ç’duhet bërë?”. Përgjigja e tij është po aq koncize: “e vetmja mënyrë për të filluar kurimin e këtyre sëmundjeve është respektimi i standardeve dhe i kërkesave rigoroze për veprimtari të vërtetë bashkëkohore në fushën e arsimit të lartë e të shkencës dhe për marrjen e gradave e të titujve akademikë”.

Kjo zgjidhje, e vagullt dhe mekanike, lë sërish në këmbë sistemin ose, më saktë, një pjesë të tijën, atë pra që nga brenda e me këto mekanizma është doktoruar e profesoruar dhe tani pretendon se ka tagrin e autoritetit të kontrollit mbi respektin. Tingëllon njëlloj me fjalët e Tancredi-t në Il Gattopardo: “nëse duam që gjithçka të qëndrojë siç është, duhet që gjithçka të ndryshojë”. Megjithëse ironia e Giuseppe Tomasi di Lampedusa i adresohej Italisë që po lindte, ajo është aktuale për shumë realitete në kapërcyell, siç ishte dhe vazhdon të jetë Shqipëria e pas ’90, ku për të mos ndryshuar pushteti ndryshohet kostumi.

‘Respektimi i standardeve’ kërkon njerëz. Të njëjtit njerëz që i kanë vendosur e ushqyer standardet e stekës dhe kanë lejuar degradimin aktual janë ilustrim më se i mjaftueshëm i mundësisë së evazionit të rregullit. Ka qenë pikërisht pretendimi për të rritur standardet e kërkimit shkencor në Shqipëri që ka prodhuar këtë parodi. Për aq sa mund të vendosen kritere rreth kërkimit shkencor, ato nuk i zëvendësojnë dot kriteret personale ose shoqërore të vlerësimit.

Një ndër mangësitë themelore të kërkimit shkencor në Shqipëri është mendimi kritiko-analitik, i cili gjeneron debat akademik ose minimumi etikë të tillë, që natyrisht mundësohet (dhe vetvetiu prodhon) nga një klimë lirie e meritokracie, dy gjëra pothuajse tërësisht të huaja për realitetin ku jetojmë, përderisa studenti shqiptar stërvitet që nxënës me autoritarizëm. Parimi ‘mësuesi është një mësim para nxënësit’, e kësisoj autoritet i padiskutueshëm i dijes, aplikohet edhe në rangjet më të larta të akademizmit, ku garohet mes kolegësh dhe ku në kushte të barabarta juridiko- administrative autori i dy librave beson se ka autoritet intelektual mbi autorin e vetëm një libri (njësitë diferencuese mund të jenë nga më të ndryshmet), duke vendosur si kriter sasinë e jo cilësinë. Ndërsa ajo çka studiuesi shqiptar përgjithësisht nëpërkëmb është turpi, që në zhargonin e përditshëm quhet fytyrë. Dhe turpin nuk e rregullojnë kriteret apo standardet e kërkimit shkencor.

Me pak fjalë turpi është ndjesi shqetësimi personal (ose edhe kolektive) e krijuar nga raportimi me Tjetrin. Filozofi Umberto Galimberti e shpjegon origjinën e fjalës italiane vergogna (turp) mevereor gognam, që do të thotë ‘frikë nga turpi’ ose ‘frikë nga ekspozimi publik’. Edhe pse etimologjia e propozuar nga Galimberti është e gabuar (origjina e fjalës është verecundia), mbetet fakt prodhimi i turpit nga ekspozimi ndaj Tjetrit. Duke qenë produkt social, po aty përcaktohet përkufizimi i tij bashkë me rregullat përkatëse, që ndryshojnë në kohë e hapësirë.

Në realitetin e sotëm shqiptar mund të shkaktojë turp për një prind nëse fëmija i tij nuk ekspozon veshje firmato dhe celular iPhone, për një politikan nëse nuk shfaq makinën ose gruan luksoze, për një gazetar nëse nuk bën selfije poshtë e lartë nëpër botë, për një akademik ose një mësuese nëse nuk hekurosin etiketën e kostumit apo fytyrën e flokët (jo më kot në konferencat shqiptare garojnë çanta e kollare). Për ta nuk ka publikisht rëndësi rezultati në shkollë, origjina e pasurisë, niveli i gazetarisë, niveli i mësimdhënies dhe cilësia e studimit akademik. Është turp të hyhet në rrethrrotullim pa makinë vezulluese, por jo t’i “vidhet” Tjetrit radha dhe e drejta për të qarkulluar. Shembulli i fundit, sa banal aq edhe familjar, e përmbledh diferencën: amplifikohet turpi në sjelljet publike që nuk ndikojnë (të paktën drejtpërdrejtë) te Tjetri, kurse turpi i sjelljeve (publike) ndikuese te Tjetri afrohet me shkathtësinë.

Do të kishte qenë anomali sikur ‘shoqëria e birëkurvizmit’ të mos ishte shtrirë edhe në sektorin universitar. Për të njëjtat ligjësi, studenti kopjon, pedagogu merr ryshfet ose bën sikur jep mësim, studiuesi merr pjesë në një konferencë në 10 kumtesa. Asnjë nuk ka turp dhe të gjithë janë thjesht të shkathët, sepse lëvizin sipas kushteve të sistemit. Në qoftë se studenti kopjues dhe pedagogu i korruptuar ndëshkohen nga ligji, edhe pse mungesa e turpërimit (aktualisht e pa imponuar nga shoqëria për fenomene të tilla) do t’i mbajë në qarkullim si specie të shkathëta të kryqëzimit mes Njeriut të Ri dhe Njeriut të Tranzicionit, studiuesi me shumë kumtesa është në përputhje me rregullat e lojës. Kujdesi nga ekspozimi publik i punimeve shkencore personale mund të jetë shqetësimi i tij i fundit.

Nuk duket të ketë nuanca të kësaj natyre shqetësimi i sociologut Tarifa. Së pari, profesori i irrituar ka anashkaluar emra me peshë në sistem, duke përzgjedhur iniciale, si J. B. (10 kumtesa), që s’thonë asgjë. Për shembull, mes rasteve me 4 kumtesa ka preferuar të mos citojë kolegun e tij të deridjeshëm të UET-it, që, për kuriozitet, në konferencë ishte (bashkë)autor (2 herë) me familjarët e tij dhe (1 herë) me pronarin e madh H. Ç. Së dyti, dhjetë kumtesa në një konferencë pasqyrojnë nivelin akademik jo shumë më ndryshe se sa botimi i 5 librave nga Tarifa në një vit (2014), që, duke hequr një ribotim (gjithsesi i shtuar me 117 faqe), përkthehen në rreth 4 faqe shkencë çdo ditë, të cilat kërkojnë më shumë se aq për t’u prodhuar, përveçse shoqërojnë angazhimet didaktike, studimore, daljet në shtyp e media, leksione, seminare, konferenca e tubime të tjera akademike, administrim, ceremoni zyrtare dhe pjesën private të ditës. Në qoftë se Tarifa shkruan 1367 faqe shkencë (po lëmë të tjerat) në një vit dhe ruan kriteret, nuk duhet të jetë e pamundur ruajtja e kritereve në 10 kumtesa me gjithsej 50-60 faqe në total, për një hark kohor një vjeçar, nga një doktor anonim, i cili ashtu si Tarifa pret të profesorohet nga i njëjti sistem. Serioziteti, ndershmëria, fytyra janë virtyte të papërcaktueshme nga standardet kërkimore dhe as nuk maten me tituj e snobizëm akademik.

 

http://www.postbllok.com/turpi-dhe-shkenca-ne-akademizmin-shqiptar/

Read More

Protoshkenca dhe pseudoshkenca shqiptare

 

26 Tetor 2015 10:34

 

http://www.mapo.al/2015/10/protoshkenca-dhe-pseudoshkenca-shqiptareKundër diletantizmit, fiktivitetit e favoritizmit në arsimin e lartë dhe në shkencë

Nga Fatos Tarifa*

Nuk kisha marrë pjesë asnjëherë në një “konferencë ndërkombëtare” të organizuar nga ndonjë prej universiteteve publike shqiptare në rrethe. Për herë të parë mora pjesë në një “konferencë” të tillë fundjavën që shkoi. Veprimtaria, e cilësuar si “International Conference”, u zhvillua në Shkodër. Organizatorë të saj ishin Universiteti “Luigj Gurakuqi” i këtij qyteti dhe Universiteti i Biznesit dhe Teknologjisë (UBT) në Kosovë. Vendosa të merrja pjesë në atë konference për dy arsye: për të prezantuar disa ide se si mund të ndihmojë kërkimi në shkencat sociale në informimin dhe hartimin e politikave sociale në vendin tonë dhe, nuk e fsheh, për të parë mënyrën dhe nivelin e përgatitjes së një konference ndërkombëtare të organizuar nga një institucion shqiptar i arsimit të lartë (këtë herë në bashkëpunim edhe me një institucion të ngjashëm në Kosovë).

Qysh nga momenti kur vura re se programi i konferencës përmbante disa qindra kumtesa (saktësisht 567 të tilla), të përgatitura nga një numër dy-tri herë më i madh autorësh e bashkautorësh (kryesisht pedagogë që kërkojnë marrjen e gradës “Doktor” në shkenca ose titujt “Profesor” dhe “Profesor i asociuar”, si dhe studentë në kërkim të gradës doktorale), kuptova se konferenca në fjalë mund të ishte çdo gjë, veç jo një konferencë shkencore dhe, aq më pak, një konferencë ndërkombëtare.

Pse jo një konferencë shkencore?

Sepse shkenca është një sipërmarrje e vështirë dhe e mundimshme, që kërkon njohjen dhe zotërimin e mirë të teorive shkencore dhe përdorimin e një aparati konceptual e të metodave me anë të së cilave synohet t’u jepen përgjigje (jo thjesht të përshkruhen) çështjeve të vështira, të reja ose të panjohura në botën natyrore dhe atë shoqërore në të cilin jetojmë. Kërkimi shkencor, siç dihet fare mirë nga kushdo që e ka bërë atë pjesë të ethosit e të veprimtarisë së vet profesionale, kërkon kohë, përgatitje, kualifikim, mundim dhe është i kushtueshëm. Ai realizohet përmes shtrimit të hipotezave kërkimore, njohjes e përdorimit të metodave bashkëkohore të hulumtimit, vëzhgimeve, testimeve, matjeve, eksperimenteve dhe argumentimit të informuar e të udhëhequr nga një bazë teorike dhe domosdo një mendimi racional kritik, që nuk merr asgjë për të vërtetë absolute.

Nëse shihen vetëm titujt (jo përmbajtja) e 567 kumtesave që do të duhej të mbaheshin në atë konferencë (them do të duhej të mbaheshin sepse rreth 70-80 për qind e kumtesave të programuara nuk u mbajtën), kupton fare qartë se, në masën dërrmuese të tyre, këto kumtesa nuk përfaqësojnë aspak punime shkencore dhe nuk do të konsideroheshin të tilla askund, në asnjë institucion serioz të arsimit të lartë dhe në asnjë veprimtari të vërtetë të karakterit shkencor. Disa prej titujve të kumtesave, përshtatur në shqip nga autori i këtyre radhëve prej një anglishteje shumë të varfër e plot gabime në programin e publikuar të asaj konference, vijojnë më poshtë: “Një vështrim i përgjithshëm mbi Fjalorin e Gjuhës Shqipe të z. [Mehmet] Elezi”, “Teknologjia e informacionit dhe e komunikimit”, “Gjuha shqipe: historia dhe perspektiva e saj”, “Muzika si profesion apo si edukim për të gjithë”, “Mësimdhënia dhe teoria e mësimdhënies”, “Prindërit, fëmijët dhe shkollimi i tyre”, “Politikat europiane për cilësi në arsimin e lartë”, “Të jesh a të mos jesh dixhital nuk shtrohet më si çështje”, “Përdorimi i teknologjisë në sistemin arsimor”, “Parashikimi i kursit të shkëmbit mes dollarit dhe lekut”, “Shqipëria drejt tipit të kapitalizmit të saj post-tranzicion”, “Ndjeshmëria e konsumatorit shqiptar ndaj ushqimeve organike” dhe, po nga i njëjti autor, “Vlerësimi i preferencave të konsumatorëve për kos: rasti i Shqipërisë”, “Memorizimi i fjalëve në gjuhën angleze”, “Saktësia dhe gabimet në literaturën ushtarake anglisht”, “Virgjili në ‘Komedinë Hyjnore’ të Dantes”, “Portreti i grave shqiptare në romanet e para të Ndoc Nikajt”, “Europa dhe rrënjët e saj mesjetare”, “Roli i NATO-s në ruajtjen e paqes”, “Inteligjenca: faktori gjenetik apo ai mjedisor”, “Martesat mes njerëzve të të njëjtit seks: prindërit gay dhe fëmijët e tyre”, “Morali publik dhe ai privat”, “Mbrojtja e minoriteteve, vlerë themelore e së drejtës ndërkombëtare”, “E drejta kushtetuese, e drejtë themelore në prag të globalizimit”, “Çfarë e bën Holokaustin një genocid tipikisht tipik” dhe, po nga i njëjti autor, “A ishte Holokausti kaq i ndryshëm nga forma të tjera historike të genocidit”, “Transporti ndërkombëtar i mallrave në Republikën e Shqipërisë”, “Integrimi Europian, një histori suksesi”, “E drejta për informacion” dhe, po nga i njëjti autor, “E drejta për gjykim të paanshëm”, “Kafshët shoqëruese dhe shëndeti i fëmijëve në Shqipëri” etj.

I kërkoj ndjesë lexuesit për listën e gjatë të titujve të kumtesave të sipërpërmendura, por e siguroj se kjo listë mund të kishte qenë shumë herë më e gjatë, nëse do të kisha qenë më skrupuloz në shqyrtimin e saj. Titujt e mësipërm flasin më shumë se çdo koment që mund të bëja unë. Tema pafundësisht të përgjithshme, të formuluara në mënyrë aspak akademike, madje, shpesh herë, absurde, për çështje shumë herë irrelevante, të njohura e të stërnjohura në atë masë, sa janë bërë pjesë e asaj që e quajmë dije e zakonshme, ose “conventional wisdom”, tema që trajtojnë çështje për të cilat nuk raportohen gjetje empirike të reja dhe as bëhet përpjekje për të përgjithësuar teorikisht të dhëna ekzistuese. Asnjë nga këto tipare, të konstatuara lehtësisht në mënyrën se si janë formuluar titujt e pjesës më të madhe të kumtesave, nuk janë tipare të një veprimtarie shkencore të mirëfilltë.

Më tej më tërhoqi vëmendjen fakti paradoksal (por kaq tipik në jetën “akademike” shqiptare të viteve të fundit), se shumë kumtesa kishin për autor të njëjtin person, madje më shumë se dy-tri herë. “Studiueset” E.D., E.B. dhe L.M. duhej të mbanin çdonjëra tri kumtesa, prej të cilave dy në të njëjtin panel. “Studiues” të tjerë si, E.M. dhe E.Zh. duhej të mbanin secili 5 kumtesa dhe, po kështu, 5 kumtesa duhej të mbante edhe Prof. E.H. nga Kosova, prej të cilave 3 në të njëjtin panel. Mund të vazhdoja me raste të tjera të ngjashme, por mjafton të përmend rastin më flagrant që munda të konstatoj, atë të z. J.B. në Universitetin e Shkodrës, emri i të cilit figuronte në programin e konferencës, si bashkautor, në 10 kumtesa, 5 prej të cilave duhej të mbaheshin në dy panele.

Pse jo një konferencë ndërkombëtare?

Është bërë e modës në Shqipëri që çdo tubim, në të cilin marrin pjesë dy-tre shtetas të huaj, të quhet “konferencë ndërkombëtare”. Është e vërtetë se komiteti organizator dhe ai shkencor i asaj konference kishin në përbërjen e tyre tek-tuk edhe ndonjë emër nga SHBA, Austria, Italia (madje edhe ndonjë nga Letonia e Japonia), por kush nga ne nuk e di se emrat që përfshihen në “komitete” të tilla janë thjesht dhe vetëm emra të njohurish, që nuk luajnë asnjë rol në organizimin e aktiviteteve të tilla dhe nuk i “ndërkombëtarizojnë” ato. Konferencë ndërkombëtare nuk të bëjnë as sponsorizuesit e huaj, të cilët, në këtë konferencë ishin të shumtë. Donatorët e huaj nisen nga qëllimi i mirë për të ndihmuar zhvillimin e arsimit të lartë e të kërkimit shkencor në një vend në zhvillim, si Shqipëria, por paratë e tyre nuk garantojnë nivelin akademik dhe atë ndërkombëtar të një konference të tillë.

Ato çka e bëjnë një konferencë shkencore të organizuar në Shqipëri edhe ndërkombëtare janë pjesëmarrja e gjerë e cilësore e studiuesve të huaj, gjuha angleze e përdorur në të, si lingua franca e shkencës dhe e kulturës në kohën e sotme, tematika shkencore, interesi dhe vlerat e së cilës dalin përtej kufijve të ngushtë të një vendi, natyra novatore e trajtimit të çështjeve në nivele bashkëkohore etj. Në të gjithë këta elementë, konferenca e javës së shkuar jo vetëm nuk ishte një konferencë ndërkombëtare, por nuk mund të quhet, madje, as edhe një konferencë kombëtare, për shkak se në të nuk merrnin pjesë figurat më të njohura të shkencës shqiptare dhe nuk u prezantuan arritjet më të mira në nivel kombëtar në ato fusha kërkimi që u bënë pjesë e programit të saj. Nëse shihet programi i kësaj konference, pjesëmarrësit e huaj ishin kryesisht nga Kosova, Mali i Zi dhe Maqedonia, madje edhe këta numëroheshin me gishtat e të dy duarve. Një pjesë e mirë e pjesëmarrësve në konferencë i kumtuan punimet e tyre në gjuhën shqipe, ndërsa një pjesë tjetër me shumë mundim iu drejtuan auditorit në anglisht. Përgjithësisht, tematikat e kumtesave të mbajtura ishin thuajse tërësisht lokale, ose kombëtare, ndërsa, të paktën për ato kumtesa që dëgjova, niveli i tyre, me ndonjë përjashtim të rrallë, ishte më i dobët edhe se niveli i një eseje kërkimore të një studenti të mirë në nivelin “Bachelor”.

Por, nëse jo një konferencë shkencore dhe jo ndërkombëtare, atëherë ç’farë?

Një “konferencë” sa për të marrë një “Certificate of Participation”, për ta futur në dosje deri në plotësimin e “dokumentacionit” që kërkon ligji për të marrë gradën “Doktor i shkencave”, ose titujt “Profesor i Asociuar” dhe “Profesor”. Thjesht kaq. Rezultat i një sistemi të korruptuar të arsimit të lartë e të kërkimit shkencor që gjeneron vetveten. Z. J.B. që përmenda më sipër, ka gradën “doktor”, por me 10 kumtesat e tij në këtë konferencë, prej të cilave druaj nëse ka lexuar ndonjë, ky individ “i plotëson” kriteret ligjore për të marrë titullin “Profesor i asociuar”. Just like that! Dhjetë “simite” të nxjerra nga furra për një ditë mjaftojnë për t’u bërë “profesor”. E njëjta gjë mund të thuhet dhe për shumë të tjerë që, në programin e një konference të vetme, “regjistrojnë” 3, 4, 5 ose më shumë “kumtesa”, shpeshherë duke bërë “bashkautor” bashkëshortin, vajzën ose fqinjin e tyre.

Kjo është vetëm njëra anë e medaljes. Ditën e konferencës m’u dha rasti të vizitoja dy salla në një prej ndërtesave të Universitetit të Shkodrës, ku ishin planifikuar të mbaheshin sesionet tematikë në fushën e shkencave sociale dhe atë të arsimit të lartë. Në panelin ku do të flisja ishin regjistruar 18 diskutantë por, veç meje, i pranishëm ishte vetëm një prej tyre. Në një situatë të tillë, kur nga 18 diskutantë mungonin 16, drejtuesi i panelit me naivitet na ftoi të “bisedonim mes nesh”, duke u shprehur, se, sidoqoftë, në korridor na priste një “certifikatë pjesëmarrjeje”!!! Pas dështimit të këtij paneli, iu bashkova një paneli ku diskutohej mbi problemet e arsimit të lartë. Paneli ishte planifikuar të zgjaste dy orë dhe në të do të duhet të prezantoheshin 23 kumtesa!!! Pesë minuta për çdo kumtesë. Pa pyetje, pa debat. Por, edhe këtu, vetëm 7 kumtesa u mbajtën (sepse vetëm 7 pjesëmarrës ishin në sallë) dhe, prej tyre dy u mbajtën nga i njëjti person. I njëjti avaz i prodhimit të “simiteve” për konsum ditor!

Në një konferencë “ndërkombëtare” si kjo, pjesëmarrja e atyre regjistrohen të diskutojnë nuk ka aspak rëndësi. Ti mund të ndodhesh fizikisht në Tiranë, në Prishtinë, në Tetovë, madje edhe në Honolulu dhe, përsëri, virtualisht, mund të jesh “pjesëmarrës” në një konferencë që mbahet në Shkodër, sa kohë që ke u ke paguar organizatorëve të saj një “fee” pjesëmarrjeje disa dhjetëra Euro. Dhe nëse regjistrohesh për më shumë se një kumtesë, paguan më shumë, edhe pse të bëhet “discount”. “Fee”-të e konferencave të tilla janë padyshim një e ardhur e mirë për këdo që organizon konferenca të tilla. Por ato janë, gjithashtu, të pranueshme, madje një zgjidhje oportune për këdo që ka “nevojë” të blejë një certifikatë, me të cilën u dëshmon autoriteteve të institucionit të vet “pjesëmarrjen” në një “konferencë ndërkombëtare” dhe “prezantimin” në të të një kumtese, madje të një serie kumtesash, nëse të nevojiten më shumë se një certifikatë.

Ç’duhet bërë?

Rastet e përmendura më sipër janë vetëm disa, një pjesë fare e vogël, lehtësisht të identifikueshme nga një vështrim i përciptë i programit të publikuar të kësaj konference. Nëse gjykojmë e vlerësojmë standardet dhe nivelin e shkencës shqiptare, konferenca si kjo, që fatkeqësisht përbëjnë tipiken e tubimeve të tilla, janë një tregues domethënës. Arsimi i lartë dhe shkenca shqiptare kanë kohë që vuajnë nga një koktejl sëmundjesh të rënda e kronike, si diletantizmi, plagjiarizmi, fiktiviteti, klientelizmi e favoritizmi, çfarë e kanë lënë dekada pas modernizimin e arsimit të lartë dhe kërkimin e mirëfilltë shkencor. E vetmja mënyrë për të filluar kurimin e këtyre sëmundjeve është respektimi i standardeve dhe i kërkesave rigoroze për veprimtari të vërtetë bashkëkohore në fushën e arsimit të lartë e të shkencës dhe për marrjen e gradave e të titujve akademikë. Ligji i ri për Arsimin e Lartë dhe Kërkimin Shkencor në Institucionet e Arsimit të Lartë krijon vetëm premisat për kurimin e sëmundjeve të tilla. Përmirësimi i vazhdueshëm dhe implementimi rigoroz i këtij ligji janë mënyra për të dalë nga gjendja e protoshkencës dhe e pseudoshkencës në terrenin e vërtetë të kërkimit shkencor e të zhvillimit teknologjik në vendin tonë.

*Prof. dr. Fatos Tarifa, sociolog

http://www.mapo.al/2015/10/protoshkenca-dhe-pseudoshkenca-shqiptare

Read More

Studentë tregojnë mbi përvojën e shkollimit të tyre

 

Sa herë përflitet që cilësia e mësimdhënies në programet master në universitetet publike (apo në disa private) është e dobët. Pedagogët janë të papërgatitur, librat përmbajnë kopje ose sharlatanizma, silabuset janë thuajse të njëjtë për nga niveli me ato të programeve Bachelor etj.

Një student i programit Master në Institutin Evropian të Studimeve, pranë Universitetit të Tiranës, Alban Pira, dëshmon se ky perceptim mbi cilësinë e programit, është i vlefshëm edhe nga këndvështrimi i studentëve.

Alban Pira (Facebook, 7 Korrik, 2015)

….

Duke qenë se kam lirinë e plotë për ta thënë atë që di dhe atë që mendoj, po e marr përsiper të them shumë shkurt diçka në lidhje me programin e studimit Master në Studime Europiane pranë Institutit të Studimeve Europiane, dhe disa fakte në lidhje me disa nga pedagogët që zhvillojnë leksione aty.

Si fillim dua të them krejt shkoqur se ky program është një dështim total, ashtu si edhe shumica e programeve master në çdo universitet në Shqipëri; publik e privat. Kam studiuar një vit pranë Institutit të Studimeve Europiane dhe e vetmja gjë që kam marrë është një kosto financiare prej më shumë se 700 mijë lekësh. Pra më shumë se 700 mijë lekë të shkuara dem!

Mirëpo ky program studimi, ashtu siç na thanë ditën e parë të fillimit të leksioneve, konsiderohet një 'program elitar'. Kjo pasi aty japin leksione disa nga figurat akademike më në zë, si përshembull Paskal Milo apo Llambro Filo. Duke mos iu futur gjykimit mbi meritat e tyre akademike, dua të them se nuk kam kurrëfarë vlerësimi për asnjërin prej tyre. Përse? Sepse më shumë sesa shpërndarës dijesh këta janë tregtar librash, pra shesin libra, librat e tyre. Botojnë çdo gjashtë muaj nga një libër dhe jua shesin studentëve. Edhe vetë e kam bërë këtë gabim të pashlyeshëm: kam blerë librin e Paskal Milos 'Integrimi Europian'! Në mos gaboj çmimi është 15 mije lekë për libër. Siç thuhej dhe siç behej; pasi ta blesh librin duhet të shkosh dhe të marrësh një autograf nga 'profesori', në mënyrë që të kuptohet se e ke blerë librin dhe kështu nga kjo anë nuk ke telashe. Fatmirësisht çmenduria ime nuk arriti deri ketu, por e gjitha kjo për mua është e papërtypshme; kjo është elita akademike përpara të cilëve ne na kërkohet të përulemi?

Ne refuzojmë të përulemi përpara tyre. Kemi vite që angazhohemi kundër monopolizimit të dijes, kundër 'intelektualëve', 'profesorëve' e 'pedagogëve' pa asnjë vlerë publike; kundër militantëve të partive në botën akademike; kundër shtrëngimit të studentëve për të blerë libra me qëllim përfitimin e shkruesit të tij; kundër zhvatjes; kundër degjenerimit të universiteteve; kundër masakrimit të të gjithë idesë së arsimimit.

…….

Read More

Analizë e shkollimit juridik në Shqipëri

 

Komisioni i Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë, Grupi i Ekspertëve, ka hartuar një raport “Analizë të Sistemit të Drejtësisë” ku vlerëson edhe shkollimin e lartë juridik në Shqipëri (Kapitulli 6).

Kapitulli 6, Analizë e Sistemit Arsimor të Drejtësisë vlerëson edukimin juridik në sistemin parauniversitar, arsimin e lartë dhe formimin e vazhdueshëm, si kurset e kualifikimit dhe shkollat e specializimit.

Vetë autorët nuk mëtojnë të kenë ndërmarrë ndonjë analizë të thellë dhe jo pak herë, sikur edhe për çështje të tjera në raport, konkluzionet nuk janë të bazuara në fakte por në perceptimin e tyre. Analiza mbi masivizimin nuk shoqërohet me një analizë të tregut të punës, si p.sh. numrin e duhur të gjykatësve, përmbaruesve, avokatëve, noterëve, policëve gjyqësore e prokurorëve, apo me tej juristëve në administratën shtetërore dhe atë të ndërmarrjeve të mëdha private.

Sipas autorëve: “këto probleme janë evidentuar nga një quick scan i arsimit ligjor në Shqipëri, dhe jo nga ndonjë analizë e thelluar e sistemit. Në vijim, janë evidentuar problemet që burojnë sa nga sistemi dhe parashikimet ligjore, aq edhe nga keqmenaxhimi  i sistemit” (fq. 217)

Gjithashtu mungojnë të dhëna statistikore dhe cilësore mbi studentët e trupën pedagogjike që sipas autorëve vështirësojnë vlerësimin e cilësisë.

Çdo kapitull, sikur edhe ky i arsimit, kanë faqe të tëra me fjali dhe tema të përsëritura disa herë, deri në mërzitje.

Dokumente: (1) Raporti i plotë: Analiza; (2) Kreu VI: Analizë e Sistemit Arsimor të Drejtësisë

Pyetjet që synohen të trajtohen në analizë janë (fq. 190):

1. Si ka ndikuar masivizimi i këtij arsimi në sistemin e drejtësisë? 
2. A e garantojnë institucionet e arsimit të lartë juridik cilësinë e mësimdhënies? 
3. Si paraqiten programet e studimit dhe kurrikulat e fakulteteve dhe departamenteve të Drejtësisë, krahasuar me standardet ndërkombëtare?
4. A ka një qasje midis niveleve të diplomave që lëshohen nga fakultetet dhe departamentet juridike me arsimin e lartë profesional? 
5. A ka një qasje midis niveleve të diplomave që lëshohen nga fakultetet dhe departamentet juridike, me tregun e punës? etj. 

Lidhur me pyetjet e mësipërme, përfundimet janë si më poshtë:

1.  “Në fakultetet juridike të IAL publike numri i përgjithshëm i studentëve deri në vitin akademik 2014-2015 është 8575 studentë, ndërsa në IAL jopublike është 2010 studentë.  Pas mbylljes së programeve të së drejtës, rezulton që numri i studentëve në fakultetet juridike publike është 4-herë më i madh se në ato jo-publike.” (fq. 191)

- Janë: “5 fakultete të Drejtësisë, ose departamente të Drejtësisë në universitetet publike, përkatësisht, Universiteti i Tiranës, Shkodrës, Vlorës, Durrësit dhe  Elbasanit, dhe 12 në shkollat e larta jopublike. Nga këto, ofrojnë studimet dhe diplomën e ciklit Bachelor 16 fakultete dhe departamente drejtësie, ofrojnë studimet në ciklin “master” 13,  fakultete drejtësie dhe studimet në shkollën doktorale 3 fakultete drejtësie.” (fq. 192)

2. “Cilësia e realizimit në praktikë të programeve mësimore në fakultete, paraqitet e diskutueshme. Pavarësisht zhvillimeve pozitive të kohëve të fundit me hapjen e programeve klinike, një pjese të mirë të lëndëve, u mungojnë tërësisht elementët praktikë.” (fq. 218) 

“Nuk ka pasur ndonjë analizë apo studim të posaçëm mbi arsimin e lartë universitar juridik në Shqipëri. Për rrjedhojë nuk ka ndonjë strategji për zhvillimin e këtij arsimi, apo ndonjë pjesë strategjie të posaçme në kuadrin e  strategjisë për zhvillimin e Arsimit të Lartë.” (fq. 217)

“Ligji nuk qartëson se, në përfundim të cilës fazë të studimeve bëhet kualifikimi si jurist. Legjislacioni nuk specifikon nëse do të gëzojë titullin “Jurist” vetëm  studenti që ka përfunduar ciklin e dytë të studimeve Master Shkencor, apo edhe studenti që ka përfunduar  Masterin Profesional dhe statusin e këtij të fundit si
pjesë e ciklit të dytë të studimeve. Nuk është e qartë se çfarë vlere ka në tregun e punës diploma Bachelor. Kjo paqartësi përfshin jo vetëm sistemin e studimeve me kohë të plotë, por edhe atë me kohë të pjesshme;” (fq. 218)

3. “Aktualisht, nuk ka një akt me karakter detyrues, që të përcaktojë grupin e lëndëve themelore të domosdoshme për formimin e juristit, të cilat duhet të zhvillohen nga çdo fakultet që ofron arsim juridik. Ka konfuzion edhe në raportin e lëndëve të detyrueshme me ato fakultative.” (fq. 193)

“Gjithashtu, në disa raste ka nevojë për një shpërndarje më të mirë të krediteve. P.sh., në Universitetin e Tiranës, ka lëndë me 9 kredite që zhvillohen brenda një semestri, ndërkohë që ato duhet të shtrihen në dy semestra, ose të reduktohet volumi i lëndës. Kjo ka sjellë fiktivitetet në numrin e krediteve. Shpeshhere
lendet e zhvilluara nga studentet ne universitetet jo publike nuk janë thelbësisht konform “shtyllës kryesore” te edukimit te juristeve pasi mungon një kontroll sistematik dhe i vazhdueshëm nga ana e institucioneve shtetërore ne saktësimin dhe standardizimin e tyre.”

“nuk konstatojmë një studim për zhvillimin e kurrikulave që pas reformimeve në kuadër të procesit të Bolonjës. Kështu, p.sh., ka raportime se ngarkesa e studentëve të masterit është e pastudiuar dhe disa lëndë duhet të rishikohen (Gjuha e huaj, Edukimi Fizik).  Gjithashtu, u konstatua se vetëm në
degën e drejtësisë të University of New York në Tiranë ofrohen programe mësimore në gjuhën angleze. Në asnjë fakultet tjetër drejtësie nuk ofrohen lëndë në gjuhën angleze, me përjashtim të rasteve të përfshirjes në programe të përbashkëta me universitete në vende anglishtfolëse (Universiteti “Marin
Barleti”). “

4. “Ajo çka vihet re është se, nuk ka një rregullim ligjor ose qoftë edhe dokumente të së drejtës të butë, ose ndonjë studim, që të njësojë dhe harmonizojë njohjen e vlerës së diplomave nga çdo institucion që ofron programe specializuese afatgjata në fushën e drejtësisë.” (fq. 196)

 

Statistika

Read More

Fakulteti i Shkencave Sociale – UT – mjerim intelektual

ALEKSANDËR KOCANI

Panorama, 19 Nentor, 2014

Fjala është për Fakultetin e Shkencave Sociale në Universitetin e Tiranës, në të cilin ka vite që ka filluar një proces degradimi që ka mbërritur aktualisht në krijimin e një klime terrori dhe frike. Fillimisht po saktësoj se ky shkrim u drejtohet kryesisht vetëm atyre lexuesve që u përkasin 10-20% të individëve adultë në Republikën e Shqipërisë që, nga anketimet e shumta disavjeçare të kryera nga Departamenti i Shkencave Politike, del se karakterizohen nga profili vleror i vetafirmimit. Kjo do të thotë se ata u japin përparësi vlerave shpirtërore kundrejt atyre materiale. Vetëm këta më shumë se kushdo mund ta kuptojnë domethënien dhe peshën e problemit që ngre ky artikull. Fjala është që ky fakultet ka afro dy dekada që është nën sundimin e dinastisë “Ø” (një grupi pedagogësh të degës së psikologjisë), e cila, vetëkuptohet që ka vepruar vetëm në përputhje me interesat e veta. Kushdo që ka cenuar këto interesa është konsideruar si kundërshtar dhe është trajtuar si i tillë (është shantazhuar e ofenduar, është larguar kur ka qenë me kontratë të përkohshme ose pedagog i jashtëm etj.). Dinastia e ka “privatizuar” këtë fakultet që ligjërisht është publik, por që de facto është kthyer në “feud” të saj!
Raste të sjelljes arbitrare nga kjo dinasti ka shumë, por këtu po përmend vetëm disa. Ndër më skandalozët është rasti i linçimit obskurantisto-mafioz që po i bën prej disa muajsh kjo dinasti, duke shfrytëzuar postet dhe institucionet shtetërore, ish-drejtuesit të departamentit të shkencave politike, Dr. Hysamedin Feraj, dhe jo vetëm atij. Ai përbën një figurë të njohur e të respektuar publike për shoqërinë shqiptare, madje z. Feraj gëzon një vlerësim mjaft të lartë edhe nga qarqet akademike mbarëshqiptare. Ai njihet si mësimdhënës, studiues dhe drejtues me integritet moral dhe profesional dhe, me sa duket, pikërisht një profil i tillë vleror e “ka marrë në qafë”! Kjo sepse në mënyrë të natyrshme ai, duke kryer detyrën, iu kundërvu kupolës së dinastisë në fjalë në veprimet e saj të paligjshme dhe abuzive. Madje “guxoi” dhe i kërkoi kësaj kupole që të bëjë transparencën për mjaft nga veprimet e saj që dukeshin të dyshimta. “Kulmi” i këtij “guximi” ishte kërkesa që drejtuesi i kupolës, dekani-baba, Prof. Dr. Theodhori Karaj, të sqaronte marrëdhëniet institucionale me vajzën-pedagoge (konfliktin e interesit, ligjshmërinë e pagesave të saj edhe kur nuk paraqitej në punë, bursat e ekselencës që dekani-baba i kishte dhuruar vajzës-studente dhe studentëve që nuk e meritonin, shkeljen e vendimeve të Këshillit Shkencor të FSHS etj., etj.). Në mungesë të transparencës dhe reflektimit, dekani, Prof. Dr. Theodhori Karaj, është paditur penalisht në gjykatë. Për këtë “sakrilegj”, z. Feraj u vu në shënjestrën e një “kryqëzate” të paprecedentë! Me një pafytyrësi të paparë, veprimet e ligjshme dhe të moralshme u cilësuan si shkelje dhe abuzime! Dhe u montua një farsë administrative për pezullimin dhe më tej shkarkimin e tij (ndonëse ai ishte zgjedhur në mënyrë demokratike!) nga detyra e drejtuesit të departamentit. Më tej linçimi shkoi deri në nivelin absurd: z. Feraj u pushua me një akuzë të montuar banale edhe si pedagog! Mesazhi ishte tepër i qartë: Ata individë që do të guxonin të “hidhnin baltë” e të “denigronin” këdo që përfaqësonte interesat e dinastisë, këtej e tutje do të pushoheshin nga puna!! Ky llogaritej se do të ishte një mësim i “mirë” antiqytetar për të gjithë ata persona me integritet moral e profesional që për fat të keq u duhet të ushtrojnë aktivitetin e tyre në Fakultetin e Shkencave Sociale! Dinastia “hodhi brezin në tokë” dhe lëshoi sfidën: ose të gjithë të ulin kokën dhe “t’i fshijnë këpucën kupolës”, ose kush kundërshton do të linçohet jo “me serë dhe pupla”, por me pushim nga puna! Dhe kjo bëhet mu në mes të Tiranës, në Fakultetin e Shkencave Sociale të Universitetit të Tiranës! Vallë kaq poshtë të kemi rënë sa të bëjmë sehir këtë degradim intelektual, ashtu si dikur romakët shihnin me ëndje në arenat e cirkut “shqyerjen” e kristianëve nga bishat e egra!
Ndërsa për rastin e z. Feraj i kërkoj falje lexuesit që po i sjell banalitetet e paraqitura si shkelje nga kupola e dinastisë “Ø”. Kështu, ai akuzohet për “krimin e tmerrshëm” që hyri (në mënyrë të ligjshme!) të bëjë një orë mësimi në fushën e kompetencës së tij profesionale të padiskutueshme me një kurs të degës së filozofisë, i thirrur nga përgjegjësja e departamentit të filozofisë, znj. Minxhozi. Arsyeja ishte se pedagogia e lëndës kishte 6 javë që nuk zhvillonte mësim dhe ishte “zhdukur në drejtim të paditur”. Sipas rregullave dhe praktikës universitare, përgjegjësja e departamentit ndërmori veprimet e realizimit të mësimit me pedagogë të tjerë, meqë pedagogia e lëndës “nuk bëhej e gjallë”. Sipas fabulës së njohur që “faj nuk ka kush vjedh lopën, por ai që nuk e ruan mirë atë”, “kupola” iu vërsul përgjegjëses së departamentit që guxoi të bëjë detyrën e saj!! Për më tepër, iu vërsulën edhe z. Feraj për këtë “krim të tmerrshëm” që kishte bërë: kishte dhënë një orë mësim!!! Dhe kush, një pedagog, doktor i shkencave, që kishte një përvojë pune 28-vjeçare!!! Dhe bëri mësim në një kurs që e zhvillonte një pedagoge e re, pa përvojë dhe me një nivel kualifikimi e mësimdhënie mjaft më të ulët, ndoshta edhe nën nivelin minimal të lejuar (kjo mund të jetë edhe arsyeja e vërtetë)!!! Dihet se në çdo universitet perëndimor ndiqet praktika e thirrjes, për të zhvilluar një ose disa leksione, e personaliteteve të fushave përkatëse dhe universitet pritëse ndihen shumë të nderuara kur këto personalitete pranojnë dhe i zhvillojnë këto leksione. Z. Feraj mund të konsiderohet me plot të drejtë si një personalitet shqiptar në fushën e studimeve në shkencat politike! Për dijeni, z. Feraj është themeluesi i degës së shkencave politike në UT dhe për disa vite, në kushtet e mungesës së kuadrit përkatës, është detyruar që të përballojë 11 e më shumë lëndë të kurrikulës së degës (midis tyre edhe Filozofinë Politike për zhvillimin e së cilës akuzohet!) dhe e ka bërë këtë në mënyrë shumë dinjitoze dhe profesionale. Kjo punë dhe angazhimi i madh për ndërtimin dhe konsolidimin e degës dhe departamentit të shkencave politike, për të cilën ndihem disi “fajtor”, sepse personalisht e kam nxitur shumë herë që ta bëjë, ka ndikuar ndjeshëm që ai të neglizhojë plotësimin e kërkesave që duhen zyrtarisht për të fituar titullin “Profesor”. Ka punuar shumë për interesin publik, por jo për interesin vetjak! Nëse në këtë vend vlerësimi për dhënien e titujve shkencorë do të bazohej te kontributet shkencore dhe akademike, atëherë z. Feraj me meritë të padiskutueshme do ta kishte fituar tashmë me kohë këtë titull!! Z. Feraj nga tri lëndët që u miratua të jepte në shkollën doktorale të shkencave politike dha vetëm një, duke ua kaluar dy të tjerat kolegëve të departamentit. Dhe atë guxojnë në mënyrë qesharake ta akuzojnë se me hyrjen e ligjshme 1 orë mësimi në nivelin bachelor të degës së filozofisë kishte qëllimin e “mbrapshtë” që t’ia merrte lëndën “titullares” së saj!!!
Dhe këtij personaliteti, “kupola”, që u përpoq më kot të gjente diçka që ta akuzonte për abuzim, por “dështoi me sukses të plotë”, me pafytyrësinë që e karakterizon e akuzon se përse hyri (në bazë të një kërkese të ligjshme dhe të logjikshme!) dhe zhvilloi një orë mësimi! Më vonë, duke “gërmuar” në të kaluarën dhe duke kërkuar në mënyrë selektive (??!!) nga sistemi TIMS, gjetën disa largime dyditore në Kosovë dhe Maqedoni në një total prej 8 ditësh gati një vit më parë (!!), të cilat ai si hartues i listë-pagesave të pedagogëve të departamentit i kishte firmosur! Por, sigurisht që kështu duhej të vepronte, nëse ishte larguar me leje të dekanit! Z. Feraj, në kuadrin e një studimi rajonal për sistemin dhe partitë politike, kishte vajtur për të bërë intervista në këto vende dhe sigurisht që e kishte bërë me dijeni e me leje (gojore!) edhe të dekanit të fakultetit, një praktikë që e kemi ndjekur të gjithë dhe që në përgjithësi ka funksionuar, ashtu siç dhe duhet të funksionojë në një mjedis akademik! Puna kërkimore e pedagogut nuk bëhet në zyrë, por në biblioteka, arkiva etj., madje edhe në terren, sepse “mund të mendohet edhe te ura e Potsdamit”, siç është shprehur gati një shekull më parë Ajnshtajni! Dhe vetëm “merhumët” e dijes dhe shkencës mund të pretendojnë të kundërtën e saj! Në dijeninë time, vetëm një rast tjetër kjo praktikë nuk ka funksionuar, domethënë është mohuar nga dekani leja e dhënë gojarisht vetëm sepse pedagogu që kishte shkuar në një konferencë shkencore jashtë shtetit për disa ditë, më pas kishte hyrë në një konflikt me dekanin. Për pasojë, iu mohua leja e dhënë gojarisht dhe iu hoqën ditët që kishte qenë në konferencë shkencore!! Gjithkush duhet ta dijë se dekani është ai që bën “edhe kohën e mirë, edhe kohën e keqe”!
Për “kolorit” po sjell një tjetër “mysybet” të këtij dekani. Në dhjetëditëshin e parë të muajit korrik 2014, në FSHS vjen një udhëzim i rektorit të Universitetit të Tiranës lidhur me fillimin e lejes së zakonshme. Për pedagogët thuhej se ata që i kishin plotësuar të gjitha detyrimet si pedagog, do të fillonin lejen e zakonshme. Pasi vura në dijeni përgjegjësin e atëhershëm (i cili për mendimin tim, ligjërisht dhe moralisht mbetet përgjegjës i departamentit të shkencave politike!!) dhe ai më konfirmoi udhëzimin dhe që nuk kisha detyrime të pashlyera, fillova lejen e zakonshme dhe u largova nga vendi. Në ditët në vijim ndodhi pezullimi i z. Feraj si përgjegjës i departamentit dhe u zhvillua një mbledhje e shpejtë e departamentit të shkencave politike për të komunikuar pezullimin dhe komandimin e përkohshëm të një kolegeje të departamentit si përgjegjëse. Për arsye objektive nuk mora njoftim dhe nuk asistova në mbledhje. Kur munda të merrja njoftim jozyrtar për një urdhër të brendshëm të dekanit lidhur me shtyrjen e fillimit të lejes së zakonshme më 24 korrik, ndërpreva pushimet dhe u ktheva në Tiranë. Atje më prisnin disa “surpriza”. Njëra ishte një kërkesë zyrtare me shkrim nga dekani i FSHS, Prof. Dr. Theodhori Karaj, që kërkonte sqarim me shkrim jo më vonë se ora 10:00 e ditës pasuese, se përse nuk kisha marrë pjesë në mbledhjen e bërë për komunikimin zyrtar lidhur me drejtuesin e departamentit!!! I shkreti dekan!! “Vdiste” që t’i kishte në “Kanosa” të gjithë “kecat e pabindur” që ta shihnin forcën e dinastisë dhe t’i përuleshin “kupolës” së saj! Shkresa zyrtare ishte qesharake, sepse dekani, Prof. Dr. Theodhori Karaj, harronte që afro një javë më parë kishte përcjellë udhëzimin e rektorit të UT për fillimin e lejes së zakonshme dhe se urdhri i tij i brendshëm i mëvonshëm (që çuditërisht anulonte pa e cilësuar një udhëzim të rektorit të UT!!) nuk kishte efekte juridike për periudhën para nxjerrjes së tij (domethënë, prapaveprues), por nga mllefi që nuk më pa të rreshtuar në “dhënien e ndëshkimit të merituar” z. Feraj, gaboi “pakëz”!! Pra “trimërisht” më kërkonte të sqaroja me shkrim përse nuk erdha në “Kanosa” dhe se kur kisha filluar lejen e zakonshme dhe se kur mendoja ta përfundoja atë! Mbasi kisha filluar ligjërisht lejen e zakonshme nuk mund të merrja me mend që ishte anuluar fillimi i lejes! Sigurisht që në FSHS askush, as edhe dekani, prof. Dr. Theodhori Karaj, nuk mban përgjegjësi ligjore dhe morale që tallen me pedagogët në mënyrë institucionale, por kjo është një çështje tjetër! Megjithatë, kur dihet që fillimin e lejeve të zakonshme dhe përfundimin e tyre nuk e ka në dorë pedagogu, por titullari i fakultetit, një kërkesë zyrtare për këto gjëra drejtuar një pedagogu është diçka sa për të qeshur, aq dhe për të qarë!!!!
Mjafton edhe vetëm kaq që të kuptohet se ku ka katandisur ky fakultet që presupozohet se duhej të “rrezatonte” qytetari dhe nivel të lartë intelektual!

Read More

Që reformat të mos përsërisin veten

 

Kur qeveria shpalli dokumentin përfundimtar të reformës së arsimit të lartë, kryetari i qeverisë e ilustroi pakënaqësinë ndaj sistemit aktual duke cituar temat e disertacioneve, të cilat ai i cilësonte qesharake që “gajasnin njerëz e kafshë”. Por situata është serioze dhe diskutohet shpesh nëpër qarqet akademike, nga profesionistët e fushës. P.sh. janë ndeshur raste të plagjiaturës në doktorata, si ai i fundit në Universitetin Bujqësor të Tiranës, apo studime doktorate që i gjurmojnë fillesat e arsimit shqiptar prej periudhës ilire.

Edhe raportet e studiuesve vendas apo ndërkombëtarë, gjithashtu dëshmojnë për një situatë shqetësuese në sistemin e kërkimit shkencor. P.sh. një studim i Bankës Botërore (“Strategjia për Inovacion në Kërkim dhe Zhvillim për Ballkanin Perëndimor”, Tetor, 2013), i Tempus (“Mbi Menaxhimin e Burimeve Njerëzore”, 2012), apo raportet e nëpunësve të qeverive të mëparshme dhe së fundmi edhe analiza e grupit të reformës. Problemet nuk janë vetëm ato të zakonshmet për një vend në zhvillim e në periferi, si mungesa e burimeve financiare, infrastrukturore e njerëzore, por edhe probleme të etikës e integritetit të strukturave dhe proceseve rregulluese të komunitetit të akademik në vend.

P.sh. po i njëjti raport TEMPUS (2012) evidenton se procesi i rekrutimit në vendet e Ballkanit Perëndimor karakterizohet nga mungesa e transparencës, korrupsionit, nepotizmit dhe kuadri ligjor restriktiv. Sistemi i karrierës ofron pak mundësi për të ardhmen, mobilitet të ulët ndër institucione, mundësi të varfra trajnimi dhe mungesë motivimi e stimujsh. Ndërsa personeli punon në kushte të pafavorshme, ku mungojnë autonomia dhe mundësitë për hulumtim, ushtrohet trysni politike dhe personeli përballet me një volum të madh pune dhe detyra të shumëllojta.

Por edhe pse rajoni i qëndron larg treguesve të performancës së Bashkimit Evropian në volumin dhe cilësinë e kërkimit shkencor (matur nëpërmjet numrit të publikimeve dhe citimeve), Shqipëria ka si konkurrent kryesor Serbinë, por i qëndron mbrapa saj. P.sh. deri në vitin 2001 Serbia dhe Shqipëria kishin nivele të ngjashme të produktivitetit shkencor në fushën e mjekësisë, siç vërehet nga MEDLINE Database, por më pas Serbia (2000 artikuj për vitin 2013) e tejkalon disa herë Shqipërinë (103 artikuj për 2013). Ky ndryshim i madh nuk mund të shpjegohet vetëm me mungesën e burimeve financiare (Shqipëria shpenzon rreth 0.2% të GDP, Serbia rreth 0.8%), por edhe me politikat e burimeve njerëzore. P.sh. në rastin e Serbisë, ndër të tjera ndikues ka qenë edhe sistemi rigoroz i promovimit dhe i mbështetjes financiare të monografive në universitetet publike.

Për shkak të nivelit të dobët të konkurrueshmërisë në rrafshin ndërkombëtar, është i nevojshëm rishqyrtimi i metodave të vlerësimit të performancës dhe i sistemit të karrierës në akademi. Kërkesat për përmirësimin e sistemit të rekrutimit dhe promovimit janë parashtruar edhe në nivel evropian. Sipas Kartës Evropiane të Kërkuesve, shtetet anëtare duhet të ndërmarrin hapat e duhur për të siguruar që punëdhënësit apo financuesit e kërkuesve të përmirësojnë metodat e rekrutimit dhe sistemet e vlerësimit të karrierës për të krijuar një sistem rekrutimi të hapur, transparent, të barabartë e të pranueshëm në nivel ndërkombëtar.

Qeveria Rama është e treta qeveri që shpall një dokument strategjik për arsimin e lartë ku preken edhe çështje të organizimit të burimeve njerëzore (qeveria Berisha 1 & 2 miratoi strategjitë për arsimin e lartë 2008-13, atë të kërkimit dhe inovacionit 2009-2015 dhe Planin Kuadër të Veprimit 2011).

Plani i qeverisë në këtë prizëm, është të rrisë nivelin profesional të kërkuesve duke rregulluar sistemin e karrierës dhe përqendruar aspiratat e personelit në aspektin e kërkimit. P.sh. është propozuar të reduktohet numri i titujve akademik duke hequr titullin “docent” për të ardhmen. Ndërkohë që është vendosur të forcohet pozicioni i lektores me përvojë në kërkim. Periudha për promovimin nga një titull në tjetrin është sugjeruar të zgjatet, nga tre që ka qenë, në pesë vjet. Për titullin profesor parakusht është titulli profesor i asociuar, ndryshe nga vendimi i qeverisë së mëparshme (pika 2.3, VKM 467, 2007). Kriteret për promovimin do të bazohen mbi prodhimtarinë shkencore, mësimdhënien dhe kontributet në proceset institucionale. Vlerësimi për prodhimtarinë, sikur edhe më parë, është parashikuar të mbështetet në kritere bibliometrike, si publikimi në revista me faktor impakti. Promovimi akademik do të menaxhohet nga institucionet. Por, sikur aktualisht, shteti ka kompetencën për hartimin e kritereve dhe regjistrimin e titujve (5.4.37). Përgjegjësitë për menaxhimin e procesit të promovimit janë ndarë ndërmjet Senatit Akademik dhe Komisionit të Përhershëm. Institucionet gjithashtu duhet të plotësojnë disa kritere për të pasur të drejtën për promovim (p.sh. të kenë 10 vjet ekzistencë dhe 18 profesorë me kohë të plotë).

Sipas planit, qeveria po harton kuadrin rregullator që do të detajojë synimet e shpallura në reformën e vitit 2014. Por, nëse nuk do të merren parasysh dështimet në të kaluarën, edhe kjo reformë rrezikon të mos jetë e suksesshme.

Kriteret e përmendura më sipër nga reforma, në lidhje me kriteret e vlerësimit të performancës (p.sh. prodhimtaria shkencore në nivelin ndërkombëtar të konkurrimit) ishin edhe pjesë e kuadrit të mëparshëm ligjor, por ato nuk zbatoheshin me rigorozitet nga drejtuesit e universiteteve. Edhe kur është zbatuar, në formë selektive, ky kuadër ka krijuar një nivel të lartë formalizmi pasi promovimi ose është kryer vetëm mbi treguesit sasior të kornizës (VKM 467, 2007), ose korniza nuk ka përfshirë veçoritë e disiplinave të caktuara, nevojat e departamenteve dhe koston financiare.

Që reforma në burimet njerëzore të jetë e suksesshme, duhet të inkuadrojë disa parime planifikimi në ekzekutimin e saj. Parimi kryesor është që promovimi të lidhet me nevojat e fakultetit për profesorë, bazuar në një plan afatgjatë zhvillimor për diversifikimin apo specializimin e departamentit.

Deri më sot praktika e promovimit është formale dhe automatike. Pasi kalon nga departamenti, kandidati paraqet kërkesën pranë Këshillit të Profesorëve të universitetit apo fakultetit, i cili me miratimin e kërkesës ja përcjell ministrisë së arsimit për njohje dhe regjistrim. Universitetet nuk kanë sisteme kontrolli trasparente për të rregulluar aspiratat e personelit për tituj akademikë. Qeveria kontrollon vetëm numrin e personelit të punësuar me kohë të plotë, ndërsa i duhet të marrë parasysh se ka ende mungesa në plotësimin e kritereve ligjore për numrin minimal të personelit me tituj për fakultete dhe departamente të caktuara në universitetet publike.

Së pari, si universitetet, edhe qeveria, për të rritur konkurrencën, duhet që në nivelin makro të kontrollojnë disa parametra mbi numrin e përgjithshëm të personelit me tituj akademik. P.sh. në vendet që shquhen për numrin e madh të publikimeve, profesorët përbëjnë rreth 20% (Gjermani, Zvicër) deri në 30% (Angli, Austri) të personelit me kohë të plotë. Në vitin 2009, profesorët në sistemin e arsimit të lartë në Shqipëri zinin rreth 15% dhe profesorët e asociuar 13%. Që prej vitit 2004 deri në 2010 numri i profesorëve dhe i atyre të asociuar u rrit me rreth 38%. Integrimi i kërkimit shkencor në mësimdhënie gjatë reformës së sistemit shkencor, gjithashtu dërgoi një numër të madh drejtuesisht të kërkimeve shkencore në universitete.

Së dyti, universitetet dhe ministria duhet të shqyrtojnë kostot financiare të lidhura me promovimin dhe nevojën e departamentit. Ka një kosto financiare që përbëhet nga rritja e pagës së pedagogut dhe ulja e orëve të kontaktit me studentët (p.sh. orët e seminareve). Por edhe kostot jomateriale që rrjedhin nga mungesa e një plani afatgjatë janë të konsiderueshme, p.sh. mosangazhimi i profesorit në disiplinën e tij, prodhimtaria e dobët për mungesë fondesh dhe përshtatja e kurrikulës për ti gjetur orë mësimore “të papunit”.

Përshtatja me nevojat dhe mundësitë financiare të departamentit kërkon që rregullat për promovimin të jenë elastike për disiplina, fakultete e deri për departamente të caktuara. Vetëqeverisja e premtuar nga qeveria për aspektin e promovimit ndoshta do të mund arrijë të krijojë hapësira brenda fakulteteve që promovimi ti përshtatet politikave unike sipas nivelit qeverisës, nga rektorati në departament, çfarë kërkon zhvillimin e planeve strategjike nga universitetet. Kjo do të mund të shmangte konformizmin brenda fakulteteve, ku dosjet e promovimit fillojnë ti ngjajnë njëra-tjetrës për pasojë të synimit të përbashkët për të plotësuar kriteret e njëjta. P.sh. rregullat e promovimit të një departamenti jo shumë të specializuar, konkurrues dhe prodhimtar, nuk mund të jenë të njëjtë me atë të një departamenti me prodhimtari të ulët apo të fokusuar ngushtë në një hulli kërkimi. Kriteret për vlerësimin e performancës akademike duhet ti përshtaten kësisoj edhe kërkesave të departamentit për projektet e kërkimit, fushës së shpërndarjes brenda disiplinës dhe nivelit të përgjithshëm të kërkimit në departament. Një alternativë do të ishte që bateria e kritereve të përgjithshme nga qeveria apo në nivel universiteti, të plotësohej me kriteret e veçanta të fakulteteve apo departamenteve.

Duke ja lënë në dorë universiteteve rregullimin dhe menaxhimin e promovimit, me kusht që këto të jenë në përputhje me strategjinë e zhvillimit të universitetit, qeveria do të arrijë më në fund ti detyrojë universitetet të hartojnë dhe realizojnë plane afatgjatë. Kjo do të rriste autonominë e universiteteve, por njëkohësisht do të krijonte leva për të ndryshuar sjelljen e universiteteve. Së pari, këto strategji do të diskutoheshin gjerazi nga të gjithë aktorët e përfshirë në interes të publikut; e së dyti, ato do të përbënin bazën e vlerësimit të performancës së universiteteve publike dhe drejtuesve të lartë të tyre. Gjithashtu, edhe transparenca e universiteteve publike ndaj publikut do të rritet. Të dyja palët nuk janë transparent me publikun. Ministria ka tre vjet që nuk publikon të dhëna të hollësishme mbi personelin akademik të punësuar në sistemin e arsimit të lartë (përkatësisht në vjetarët 2011, 2012, 2013). Universitetet nuk publikojnë të dhëna mbi shpenzimin e buxhetit, personelin akademik, mbi promovimin, etj.

Zbatimi i kornizës ligjore ka rezultuar problematik edhe gjatë ndjekjes së procedurave për vlerësimin e performancës së personelit akademik në kuadër të promovimit.

P.sh. korniza e sotme ligjore, dhe ajo e propozuar nga grupi i reformës, ndër kriteret kryesore bibliometrike për vlerësimin e cilësisë së artikujve shkencorë për titujt profesorë ka vendosur matjen me treguesin ndërkombëtar të “faktor impaktit”. Nëpërmjet një formule matematikore, faktori i impaktit paraqet numrin e citimeve të revistës shkencore dhe të artikullit të shkruar për një periudhë të caktuar kohore. Indeksi i “faktor impaktit” organizohet dhe administrohet nga kompania Thomson Reuters – Web of Knowledge. Rezultatet e faktorit të impaktit (Impact Factor Scores) publikohen në raportin vjetor të Journal Citation Reports® dhe me indeksin që quhet Science Citation Index (SCI). Database në të cilin regjistrohen revistat për raportin e Journal Citation Reports është Web of Science. Web of Science është baza e të dhënave më e madhe në botë për citimet që prej vitit 1900. Të dhënat përfshijnë 12 000 revista të impaktit të lartë nga e gjithë bota, revistat me hyrje të lirë (Open Access Journals) dhe mbi 150 000 kumtesa (Web of Science Factsheet 2012). Në raportin e 2013 të Journal Citations Report nuk gjendet asnjë revistë nga Shqipëria.

Vlerësimi i cilësisë së botimeve akademike nëpërmjet “faktorit të impaktit” është një praktikë e gjerë edhe në ato vende ku promovimi akademik është përgjegjësi e institucioneve. P.sh. në Serbi promovimi rregullohet e menaxhohet nga fakulteti. Universiteti i Beogradit, Fakulteti i Mjekësisë në statutin e tij, nenet 142-144 parashikon se ndër kriteret që duhen plotësuar për titujt profesor (dhe i asociuar) janë shprehimisht 6 ose 4 artikuj të cituar në Current Contents (CC, edhe ky një indeks nga Thomson Reuter që përfshin edhe faqe interneti) ose Science Citation Index (SCI) me faktor 2 në pesë vitet e fundit.

Por deri më sot, në shumë raste, performanca është vlerësuar vetëm për nga numri i publikimeve dhe jo për nga cilësia e tyre në bazë të faktorit të impaktit (VKM 467, 2007). Shpërfillja e kritereve të përcaktuar në vendimin e qeverisë ka shkaktuar një dyndje të shkencëtarëve shqiptarë në revista aspak serioze si p.sh. European Scientific Journal (Maqedoni), International Scientific Publications (Bullgari), International Journals of Engineering and Sciences (Pakistan). Vlerësuesit në Këshillat e Profesorëve janë mjaftuar me regjistrimin e këtyre revistave në indekse të paparashikuara në vendimin e qeverise dhe të panjohura nga komuniteti akademik botëror.

Faktori i impaktit është një norme e nevojshme për të vlerësuar performancën e personelit në nivel ndërkombëtar dhe për të nxitur mobilitetin e shkencëtarëve tanë. Prandaj edhe grupi i reformës i ka kushtuar të njëjtën vëmendje si edhe qeveria e mëparshme. Por ky kriter është i vështirë për tu realizuar në disiplina të caktuara. Në këto raste universiteteve duhet tu lejohen kritere të tjera, si p.sh. publikimi në revista shqiptare me traditë të hershme (p.sh. Studia Albanica) apo të kufizohen në lista të caktuara e mirëarsyetuara, me bord serioz editorial dhe në marrëdhënie me universitete ndërkombëtare. Indekset e Web of Science për lloje veprimtarish e disiplina të caktuara lejojnë indeksimin e revistave të reja, të cilave u përllogaritet faktori pas 3 deri në 5 vjetësh. Në çdo rast universitet duhet të parashikojnë që revistat, me apo pa traditë, të indeksohen.

Problematika janë vërejtur edhe në kriteret të tjera të vlerësimit të performancës së pedagogëve në kuadër të promovimit, si p.sh. në monografitë që jo pak herë kanë rezultuar plagjiatura. Në këtë rast, një mënyrë për të kontrolluar cilësinë e monografive është bashkëfinancimi nga universitetet ose nga agjencia përgjegjëse për kërkimin shkencor në nivel kombëtar, sikur praktikohet sot në Serbi ose Kosovë. Kur universiteti është bashkëpunëtor në një monografi, ai jo vetëm garanton cilësinë por edhe mbart mbi vete përgjegjësinë për cilësinë e kërkimit dhe të botimit. Sidomos në rastet kur hulumtimi financohet nga paratë publike, siç është veprimtaria e pedagogëve të angazhuar me kohë të plotë, duhet që universiteti të marrë pjesë qoftë edhe me shuma simbolike.

Vlerësimi i performancës në sistemin e karrierës së pedagogëve duhet të përmbajë edhe kritere subjektive, siç janë aftësitë shoqëruese dhe ato të integrimit në komunitetin akademik. Por për këtë nuk mund se të jenë vetë kolegët që nëpërmjet sistemit referencial vendosin për përshtatshmërinë e kandidatëve. Edhe pse jo pak herë rrjetet klanore brenda fakulteteve janë pengesë për zhvillimin e karrierave që ndryshe do të lulëzonin. Siç dëshmon rasti i fundit i një filozofi në Universitetin e Tiranës.

Në çdo rast, kriteret duhet të jenë transparente, të hapura dhe në përputhje me ato të Kartës Evropiane të Kërkuesve Shkencorë. Këshillat e Profesorëve duhet jo vetëm të zbatojnë parimin e meritës në vlerësimin e karrierave, por edhe të veprojnë sikur janë nën vëzhgimin ndërkombëtar e jo sikur çdo gjë kryhet në kontekstin e një pjese periferike të izoluar evropiane.

Read More

Fotokopja si derman

Prof. Dr. Artan Fuga në një shkrim në Gazetën Standard “Na mbyti varfëria në kulturë” (22 Mars, 2014) prek çështjen e cënimit të të drejtave të autorit nga fotokopja. Unë kam përshtypjen se fotokopja e librave mësimorë universitarë nga studentët përbën faktikisht shqetësimin kryesor të artikullit. Por shqetësimet e autorit kalojnë nga problemet financiare për botimin dhe cilësinë e botimit të librit shkencor, tek cënimi i të drejtave të autorit dhe politikat publike për mbështetjen e bibliotekave dhe autorëve. Shqetësimet e autorit (në 7 pika)

Shkurtimisht sipas Fugës libri shkencor është i rëndësishëm në cilindo format, por si studentët edhe pedagogët nuk e përdorin mjaftueshëm për arsye kryesisht financiare. Cilësia e librave shkencor është e dobët pse kushtëzuar nga burimet financiare shtëpitë botuese zgjedhin të botojnë libra shkencore duke kompesuar burimet me botimin e librave jocilësor. Botuesit ngushtësohen financiarisht edhe kur u cënohen të drejtat e autorit, çfarë rrjedhimisht krijon më pak të ardhura për autorët e librave. Sipas tij, ndër cënimet kryesore të së drejtës është akti i fotokopimit të librave shkencorë. Pasi përmend argumentet fisnike, edhe pse shumë cekët e pa lidhje logjike, Fuga kalon sërish në argumente ekonomikë. Sipas tij studentët varfërohen kulturalisht përse akti i fotokopimit përcakton një mënyrë të veçantë leximi (jolinear!), fotokopja nuk mundëson krijimin e një bibliotekë personale (harruar kopjet me dorë të librave të verdhë deri para 20 viteve) dhe fotokopjuesi paguhet keq gjithsesi (në krahasim me botuesin apo makinistin?). Më tej në shkrim Fuga i bën thirrje qeverisë për politika publike favorizuese e nxitëse për librin shkencor pse këto i hapin rrugë zhvillimit të kulturës e shkencës. Sërish në artikull preken të drejtat e autorit dhe paaftësia e pedagogëve për të manaxhuar proceset juridike e financiare për botimin e librave.

Unë jam dakord me shqetësimet që ngrihen në artikull, por jo me çfarë unë mendoj se është agjenda e këtij shkrimi: problemi i studentëve që fotokopjojnë tekstet e librave mësimore universitarë apo librave shkencorë. Për këtë le të shohim argumentet etike, juridike dhe ekonomike në lidhje më këtë çështje.

(1)Aspekti etik: Kur autori përmend çështjen e studentëve që cënojnë të drejtën e autorit pse fotokopjojnë, tregon mungesë ndjeshmërie dhe hesht ndaj dy dukurive tepër të rënda në sistemin e arsimit të lartë në Shqipëri: (a) shitja e librave (kryesisht me detyrim) nga pedagogët e lëndës tek studentët e tyre; dhe (b) cënimin e të drejtave të autorëve në një pjesë të madhe të librave universitarë të publikuara nga pedagogët shqiptarë. Në rastin e parë ka një shkelje të etikës në marrëdhënien pedagog-student kur një pedagog cakton librat e tij si material mësimor. Përveç përfitimit financiar nëpërmjet rrogës, angazhim i rregulluar nga statuti apo udhëzimet e qeverisë, pedagogu i kërkon studentit të angazhohet në marrëdhënie ekonomike jashtë kuadrit institucional për përfitim financiar personal. P.sh. në universitetin e Rutgers kjo çështje është zgjidhur duke ja hequr përfitimin financiar pedagogut në rast se ai cakton si material leximi librin e tij, e në universitete të tjera duke ja kaluar përfitimin financiar (royalties) universitetit. Gjatë studimeve të mia në dy shtete perëndimore nuk kam hasur asnjëherë që një pedagog të caktojë në listën e librave ndonjë libër të tij. Në Shqipëri për shkak të mangësisë së theksuar së literaturës është e pashmangshme, por jo të detyrohen studentët të blejnë librat.

(2)Aspekti juridik: Argumentet juridike janë shteruese në lidhje me fotokopjen për përdorim personal e qëllime studimore. Ligji Nr. 9380/2005 “Për Të Drejtën E Autorit Dhe Të Drejtat E Tjera Të Lidhura Me Të", neni 26/ ç & dh përcaktojnë se lejohet “riprodhimi i plotë ose i një pjese të saj [veprës] bëhet për përdorim vetjak, me kusht që të mos cenojë shfrytëzimin tregtar të veprës; [dhe] fotokopjimi i veprave të bibliotekave publike bëhet për përdorim vetjak brenda bibliotekës ose për shërbime të saj.” Gjithashtu direktiva 2001/29 i BE-së, pika 39, i përshtatur edhe në ligjin shqiptar, lejon fotokopjen për qëllime private. Në Gjermani, Zvicër dhe Austri kopja për përdorim privat është e lejuar gjerësisht. Në SHBA (Code Of Federal Regulations, Title 37 - Patents, Trademarks, and Copyrights) ka kufizime, por bibliotekat dhe arkivat janë të autorizuara të pajisin cilindo me fotokopje apo riprodhime të tjera nëse këto realizohen për qëllime private studimore apo hulumtuese.

(3)Aspekti ekonomik: Me ndryshimet e fundit në sistemin e kërkimit shkencor në Shqipëri gjatë viteve 2005-13 veprimtaria shkencore në Shqipëri zhvillohet kryesisht në universitete. Pedagogët në universitetet publike në Shqipëri janë të detyruar të ndërmarrin veprimtari kërkimore-shkencore dhe rrjedhimisht të publikojnë studimet e tyre. Sipas rregullores së veprimtarisë akademike (MASH, Nr. 20/2008 “Për Veprimtarinë e Personelit Akademik në Institucionet Publike të Arsimit Të Lartë”) një profesor angazhohet me 200 orë mësimi në vit, (dhe 170 si përgjegjës i departamentit), në krahasim me docentët (300) apo lektorët (260). Nga ku sipas udhëzimit veprimtaria kërkimore duhet të zërë jo më pak se 20% së numrit të përgjithshëm të orëve në një vit (ose jo më pak se 300 orë pune vjetore). Promovimi me tituj akademikë gjithashtu është i lidhur me veprimtarinë kërkimore dhe publikimet, sidomos monografitë. Kur një pedagog i UT-së u shet librat e tij studentëve është faktikisht duke përfituar për së dyti herë nga studentët. Një herë kur paguhet nga taksapaguesit dhe tarifave të studimit për veprimtarinë e tij mësimdhënëse dhe kërkimore, e njëherë kur studentja i blen pedagogut librin. Universitetet gjithashtu kanë fonde dhe janë të detyruara të financojnë publikimin e librave shkencorë, në pamundësi le të vendosen kopje digjitale. Rregullorja për “Etikën në Veprimtarinë Kërkimore dhe Botuese” (MASH, Nr. 105/2012), neni 4, ja njeh këtë përgjegjësi institucioneve dhe angazhimin për të mbrojtur të drejtat e autorit. Universiteti i Tiranës, edhe pse ka një fond kërkimi dhe blerje librash, nuk ka një rregullore për veprimtarinë e botimit. Universiteti i Prishtinës ka një rregullore që lejon financimin e botimeve të librave shkencorë dhe mësimorë universitare, që gjithashtu detyron botuesin e pedagogun të dërgojë në bibliotekën qendrore të universitetit dhe të fakultetit përkatësisht nga pesë kopje. Kur pedagogu paguhet për kohën e tij të kërkimit, edhe pse jo për koston e publikimit, ai duhet të dërgojë në bibliotekën e universitetit kopje të mjaftueshme për studentët, sidomos kur libri i tij është lexim i detyrueshëm për lëndën. Në Shqipëri ky rregull vlen për të gjitha botimet, të cilat duhet të arkivohen në Bibliotekën Kombëtare.

Autori gjithashtu duhet fillimisht të kritikonte politikën e Universitetit të Tiranës. Në vitin 2011 në Universitetin e Tiranës janë investuar për fondin e librave 19 000 000 lekë, prej të cilave rreth 11 400 000 ishin të parashikuara nga buxheti i shtetit dhe pjesa tjetër nga fondi i universitetit (p.sh. të ardhura nga tarifat e studimeve etj.). Fuga mund të ngrinte pyetjen sesa prej këtyre librave kanë qenë cilësor? A janë realizuar shpenzimet e planifikuara, kryesisht ato shpenzime që parashikohen për kërkimin shkencor (hulumtime, konferenca dhe investime në infrastrukturën kërkimore)? P.sh. në Fakultetin e Historisë e Filologjisë, ku Prof. Fuga është përgjegjës për Departamentin e Gazetarisë, realizimi i shpenzimeve ka qenë 95% edhe pse buxheti është jashtëzakonisht i vogël (rreth 148 000 000 lekë). Sa prej këtyre parave kanë shkuar për të pasuruar bibliotekën e departamentit? Sa studentë e frekuentojnë bibliotekën? Sa libra janë botuar nga personeli i departamentit? Sa prej tyre janë mbështetur financiarisht nga projekte kërkimore, nga universiteti apo nga burime të treat?

Shkurtimisht, artikulli nuk kishte asgjë relevante me politikat publike. Argumentet ligjorë nuk përmenden, ato ekonomike numërohen nga kolltuku dhe pa një studim të mirëfilltë. E çështjet që janë vërtet të rëndësishme - si etika në marrëdhëniet student-pedagog dhe komodifikimi i skajshëm i këtyre marrëdhënieve, deri në korruptimin për nota, diplomë e shitje librash – nuk përmenden fare.

Read More

Kryeministria propozon mbylljen e disa institucioneve private

Ministria e Arsimit publikoi disa të dhëna nga raporti i vlerësimit të ligjshmërisë së institucioneve. Por ka shumë paqartësi në lidhje me ecurinë e procesit të vlerësimit dhe akreditimit.

1. Është e paqartë nëse vlerësimi i ligjshmërisë i paraprin vleresimit dhe akreditimit nga agjencia britanike që ka deklaruar qeveria.

2. Nuk është deklaruar nëse kjo agjenci është pajtuar konform rregullave të prokurimit publik të shërbimeve. Gjithashtu edhe mandati i kësaj agjencie është i paqartë nëse vlerësimin e zbatimit të ligjit e kryen grupi i kontrollit.

3. Agjencia Britanike – British Accreditation Council - është një agjenci që nuk është anëtare e ENQA – European Association for Quality Assurance in Higher Education. Ligji i arsimit të arsimit të lartë në RSH njeh vetëm agjenci anëtare të ENQA. Anëtare nga Britania e Madhe është QAA – Quality Assurance Agency for Higher Education. Kjo nismë duket e nxituar sepse nuk u shoqërua me ndryshimet përkatëse ligjore të propozuara në reformë.

4. Agjencia Britanike e Akreditimit nuk akrediton për cilësi si agjencitë ndërkombëtare të akreditimit por për Ministrinë e Brendshme të Britanisë së Madhe, ku shqyrton pajtueshmërinë për institucionet arsimore dy-vjeçare që mirëpresin studentë të huaj. Institucionet e arsimit të lartë privat në vend do të kundërshtojnë veprimtarinë e kësaj organizate në Shqipëri, për më tepër kur në vend operojnë autorite ligjore përgjegjëse si Inspektoriati i Lartë i Arsimit dhe Agjencia Publike e Akreditimit.  Për këtë mandati i agjencisë britanike është i paqartë pasi përgjegjës  për akreditimin është agjencia shqiptare APAAL.

5. Në Kosovë Agjencia Britanike propozoi mbylljen e të gjitha institucioneve përveç njërit (nga 40), por dy vite më pas në Kosovë vazhdojnë të ekzistojnë mbi 30 institucione, sepse qeveria e Kosovës injoroi raportin e ekspertëve britanike (tre ekspertë). Gjithashtu raporti i britanikëve ishte problematik pasi nuk realizoi akreditimin, por vlerësoi zbatimin e ligjit në Kosovë, mbi të cilin hartoi rekomandimet. Kjo punë u realizua tashmë nga qeveria Rama dhe mandati i britanikëve duket më kot se kurrë.

6. Kërkesat për heqjen e licencës dhe pezullimin duhet të dalin me Vendim Qeverie – nuk ka ende një vendim qeverie. Nëse ky raport nuk shoqërohet me vendimet e qeverisë menjëherë, atëherë lë dyshime se është për trysni dhe qëllime korruptive për të shtrembëruar mekanizmat e konkurrencës në prag të fazës së regjistrimeve.

7. Nisma e qeverisë është për tu përgëzuar për mbylljen e institucioneve të arsimit të lartë që kanë rezultuar problematike qoftë në raport me studentët dhe shërbimin, por edhe në raport me shtetin dhe zbatimin e ligjit: si Vitrina, Kristal, Medicom dhe Albanian University. Në 2012 Kristal fitoi gjyqin ndaj qeverisë. Ka mundësi që edhe nëse qeveria shpall dhe ekzekuton vendimet, të humbin nëpër sistemin korruptiv të gjykatave. Cilat do të jenë masat e qeverisë ndaj lumit të padive?

8. Ndër masat e marra vihet re se është kërkuar heqje licence për një grup institucionesh të arsimit të lartë profesional, si kolegjet e New Generation, të cilat ofrojnë programe 2-vjeçare jo-akademike e pajisin tregun me persona të kualifikuar dhe në përputhje me planet e qeverisë për të nxitur arsimimin profesional.

9. Cilat janë masat që do të marrë qeveria për të penguar manipulimin e regjistrave nga shkollat që propozohen për tu mbyllur (duke qenë se tani kanë shtysa për të shitur diploma)? A janë sekuestruar regjistrat themeltarë? A është populluar baza e të dhënave elektronike e AKP-së me të dhënat reale?
 

Pjesë nga përmbledhja e raportit të publikuar nga MAS.

1. Kontrolli dhe vlerësimi i ligjshmërisë u realizua ne katër faza (dokumentacioni, përpunimi, inspektimi në vend dhe përballja e raportimi final).

2. Numri i institucioneve të vlerësuara ishte 59.

3. Gjetjet kryesore në arsimin privat

-  Mbi 90% e IAL-ve private nuk kanë staf të mjaftueshëm efektiv;

- Më shumë se 2/3 e IAL-ve nuk arrijnë të mbulojnë ngarkesën mësimore akademike me staf të brendshëm, sipas standardeve të kërkuara ligjore;

- Mbi 90% e IAL-ve private nuk kanë akte të tyre rregullatore të brendshme për mirë funksionimin e tyre, të miratuara nga organet kolegjiale;

- 88% e Institucioneve të arsimit të lartë kanë parregullsi ose paplotësi të regjistrave themeltarë, të progresit akademik apo të diplomimit të studentëve;

- 85% e Institucioneve të arsimit të lartë nuk zbatojnë rregullat ligjore për administrimin dhe ruajtjen e dokumentacionit zyrtar të institucionit;

- 80% e Institucioneve të arsimit të lartë kanë parregullsi në marrëdhëniet kontraktuale me stafin akademik/studentët;

- Rreth 2/3 e Institucioneve të arsimit të lartë bëjnë reklamim/marketing të pandershëm, përhapje  informacioni të rremë për publikun dhe studentët;

- Në më shumë se 60% të Institucioneve të arsimit të lartë jopublik nuk funksionojnë organet kolegjiale, sipas legjislacionit ne fuqi.

- 56% e Institucioneve të arsimit të lartë jopublik nuk ofrojnë garanci financiare për vazhdimin e studimeve, as për studentët që kanë aktualisht në sistem.

- Më shumë se gjysma e institucioneve të arsimit të lartë jopublik nuk plotëson standardet minimale të infrastrukturës dhe sigurisë së studentëve.

- Më shumë se gjysma e institucioneve të arsimit të lartë jopublik, që kanë ofruar të drejtën për ofrimin e programeve të ciklit të tretë, nuk kanë kapacitet akademik ose nuk plotësojnë standardet për të ofruar këto programe. (janë vetëm pese nstitucione që ofrojnë programe doktorature: Albanian University, UET, New York, Polis dhe Epoka)

4. Gjetjet për arsimin publik

- Asnjë nga Institucionet Publike të Arsimit të Lartë (përveç 1 IAL-je) nuk i janë nënshtruar detyrimit ligjor për vlerësimin e cilësisë dhe akreditimin;

- Me pak përjashtime, thuajse të gjitha IAL-të kanë mangësi të rëndësishme dhe parregullsi në dokumentacionin zyrtar, të personelit akademik dhe të studentëve;

- Rreth 2/3 e IAL-ve nuk plotësojnë standardet e të gjitha njësive bazë në përbërje të tyre në lidhje me numrin dhe shkallën e kualifikimit të stafit akademik;

- Rreth ½ e IAL-ve nuk plotësojnë standardet e të gjithë njësive kryesore në përbërje të tyre;

- Me shumë se ½ e IAL nuk plotësojnë standardet minimale për treguesit staf akademik/student dhe staf efektiv/staf i ftuar;

- në rreth 70% të IAL-ve organet kolegjale funksionojnë dhe/ose marrin vendime në kundërshtim me aktet ligjore e nënligjore, madje dhe me vetë rregulloret e tyre;

- Në shumicën dërrmuese të IAL-ve autoritetet drejtuese të zgjedhura marrin kompetenca dhe vendimmarrje/miratime në kundërshtim të hapur me ligjin, aktet nënligjore dhe vetë aktet e miratuara të institucionit (statut, rregullore);

- Më shumë se ½ e IAL-ve nuk respektojne parimet, kriteret dhe procedurat për rekrutimin e stafit akademik efektiv dhe të ftuar, si dhe atë adminsitrativ;

- Thuasje 100% e IAL-ve nuk respektojnë kriteret përzgjedhëse për pranimet e studenteve në ciklin e dytë, Master profesional dhe rreth 70% as ato për pranimet në Master Shkencor;

- Më shumë se ½ e IAL-ve nuk kanë kapacitetet e duhura akademike dhe shkallën e kualifikimit për të ofruar programet e studimit Master Shkencor dhe Doktoratë;

- Rreth 2/3 e IAL-ve shkelin ose nuk respektojnë kriteret dhe procedurat e pranimit në programet e studimit të doktoratës;

- Më shume se ½ e IAL-ve nuk respektojnë kriteret dhe procedurat për promovimin për grada dhe tituj akademike;

- Rreth ¾ e IAL-ve nuk plotësojnë as standardet minimale të infrastrukturës, mjediseve dhe kritereve të sigurisë për stafin dhe studentët.

5. Masat e ndërmarra:

- Mbyllje të institucionit, pezullim të veprimtarisë ose vazhdimin e veprimtarisë me kushte për institucionet private

- Riorganizim institucional, mbyllje të filialeve apo institucionit mëmë, mbyllje të programeve të studimit, reduktim i kuotave studentore për institucionet publike

- Masa ndëshkimore dhe padi penale për kundravatjet ligjore të evidentuara, si edhe kontrolle të koordinuara me autoritetet mbikëqyrëse të tatimeve, inspektimit të pasurisë dhe inspektoriatit të punës.
________________________________________________________________________
 

MASAT KONKRETE

 

A. Institucionet e arsimit të lartë privat

I. Rekomandime për përmirësimin e kritereve

"Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë"

Akademia e studimeve të aplikuara "Reald"

IPAL "Shkolla e Lartë "Nehemia"

SHLP "Tirana Business University"

SHLUJ "Luarasi"

SHLUJ "Marubi"

SHLUJ "Universiteti "Marin Barleti"

SHLUJ "Universiteti i New Yorkut, Tiranë"

SHPAL "Universiteti Metropolitan Tirana"

Universiteti "Epoka"

Universiteti "Polis"

Universiteti Europian i Tiranës

Universiteti katolik "Zoja e Këshillit të Mirë"

II. Pezullim i veprimtarisë

Akademia Profesionale  e Biznesit

IPAL "ISSAT"

Kolegji Profesional "Ivoclar Vivadent &Partners"

Kolegji Profesional privat "New Generation"

ShLAP "Pavarësia" Vlorë

SHLP "Hëna e plotë" (Bedër)

SHLP "Logos"

SHLUJ "Justicia"

ShLUJ "Sevasti dhe Parashqevi Qiriazi"

SHLUP "Instituti Kanadez i Teknologjisë"

SHLUP "Wisdom University"

Universiteti "Aldent"

Universiteti privat "Albanian University"

III. Heqje license

Akademia e Studimeve te Aplikuara, Durrës

Akademia Pedagogjike, Tiranë

IALP "Shkolla e Lartë "Nëna Mbretëreshë Geraldinë"

IALP "Shkolla e Lartë Amerikane e Tiranës"

IP "Shkolla e Lartë Ndërkombëtare e Tiranës"

IPAL "Kolegji profesional i sporteve, Fier"

IPAL "Shkolla e Lartë "Illyria"

Kolegj profesional "Argent", Shkodër

Kolegjet Profesionale, private "Medicom"

Shkolla e Lartë Private e Edukimit

SHLP "Universiteti Elite"

SHLP "Universiteti Planetar i Tiranës"

SHLUJ "Justiniani I"

SHLUJ "Medikadent"

SHLUJ "Universiteti Kristal"

SHLUP "Vitrina"

SHPAL "Gjon Buzuku", Shkodër

Akademia e Ndertimit, Tiranë

 

 

B. Masat në IAL publike

 

I. Propozim për mbyllje të IAL-ve

1. Akademia e Arteve Shkodër
2. Propozim për mbyllje të Filialeve
3. Filiali Kukës, UT
4. Filiali Sarandë, UT
5. Filiali Peshkopi, UAMD
6. Filiali Pogradec, UK
7. Filiali Lushnje, UBT
8. Filiali Gjirokastër, UBT

II. Reduktim i kuotave

1. Reduktim i kuotave për disa programe studimi
2. Pezullim i pranimeve në ciklin e parë të studimeve

III. Riorganizim institucional

- Universitetet e Gjirokastres, Durrësit, Vlorës, Mjeksisë, Shkodrës, Tiranës etj. 

Pjesë nga fjalimet e autoriteteve

I. Pjesë nga fjalimi i ministres znj. Lindita Nikolla

U kam hedhur këto ditë një sy mbishkrimeve të arkivit në MAS. Është i mbushur plot me dosje si këto, që kanë nga një emër institucioni të inspektuar. Kanë edhe tituj, të tillë si akreditim apo rankim të IAl-ve. Kuptova se pse, kur filluam procesin, shumë mendonin se po përsërisnim sjelljen e vjetër. Ca shkresa e CD për t’u depozituar në MAS dhe kaq. Gjithmonë janë bërë inspektime aty-këtu, por asgjë nuk ka ndodhur, na thonin me të drejtë.

Në këto dosje pasqyrohet puna e 59 grupeve me mesatarisht 5 specialistë, nga më të mirët, më të përkushtuarit nga MAS, IShA dhe APAAL. Janë 5000 orë pune për të studiuar informacionin e sjellë nga vetë IAL-të në shkresa e CD, janë 2000 orë të tjera pune për të inspektuar në vend IAL-të, janë 4000 faqe raporte dhe informime me institucionet për gjetjet.

Me kërkesën dhe ndjeshmërinë e posaçme të Kryeministrit Edi Rama, kam kërkuar në takime që raportimet nga grupet të përçojnë frymën e pozitivitetit; jo zellin për të renditur dukuri negative në raporte, por çmuarjen arsyeshëm të situatës për të dalluar qartë hendekun midis interpretimit të ligjit aktual me problemet që ka dhe shkeljes qartas të tij.

Sigurisht, ne nuk sajuam kritere të reja. Nuk janë as standardet që do të verifikojë Agjencia Britanike e Akreditimit që lidhen me cilësinë, por janë kriteret e ligjit dhe VKM-të që gjetëm për IAL-të, janë kriteret që duhet të mbajnë në këmbë Institucionet e AL-së si një parakusht për funksionimin e tyre.

Agjencia Britanike vjen për të verifikuar cilësinë e programeve dhe kurrikulave dhe jo për të gjetur se si studentët transferohen nga privati te publiku jashtë çdo kriteri, se si pranohen studentët me dëftesa false të shkollës mesme, se si shiten diplomat, se si madje mund të marrësh diplomë edhe pa mbaruar as shkollën e mesme, se si sot në Shqipërinë kandidate për në BE në IAL-të private ka studentë që paguajnë tarifat e studimit në klering me lopë, dru, zhavorr, oriz etj. Po, kemi gjetur dokumente pagesash me klering.

Kemi gjetur institucione që licencohen për të zhvilluar mësimin në gjuhën shqipe dhe diplomojnë jo një e dy, por me qindra të huaj.

Më lejoni të falënderoj ato institucione që, edhe pse në këtë tollovi vlerash, ia kanë dalë të orientohen kah ligji. Mirënjohje pedagogëve, drejtuesve të atyre institucioneve publike për standardet e pashkelura! Keni treguar se pasioni për dijen dhe profesionalizmi mbeten aty, edhe kur lodhja nuk shpërblehet.

Është për të njëjtin standard e njëjta masë! Para organeve të drejtësisë të gjithë ata që kanë abuzuar dhe kanë futur sektorin në një qorrsokak të tillë. Sepse nuk mund të lejojmë që 70,5% e IAL-ve kanë probleme me kriteret ligjore dhe 18 institucione nuk plotësojnë as kriteret më minimale të ligjit.

E kemi të qartë planin e punës për përballimin e situatës. Grupi i administrimit të kësaj situate do të verifikojë emër për emër dosjen e çdo studenti që paraqitet për ndihmë, duke ndjekur sistemimin e tij në bazë të vërtetësisë së dokumenteve dhe krediteve të marra. Procedurat dhe afatet do të prezantohen në faqen e MAS-it.

2. Pjesë nga fjalimi i kryeministrit z. Edi Rama

Pamja që ndoqëm nuk lë vend për asnjë kënaqësi, por ngjall vetëm trishtim dhe revoltë. Trishtim, për aq mijëra dhe mijëra familje që kanë investuar gjithë kursimet e sakrificave të tyre, për t’u dhënë fëmijëve një diplomë dhe në fakt, i kanë derdhur paratë në shumë skema piramidale, tërësisht mashtruese, sikundër nxjerr në pah në mënyrë therëse, kontrolli i nisur shumë muaj më parë dhe i realizuar brenda kornizës ligjore, me vullnet, profesionalizëm dhe integritetet të plotë.

Kemi arritur të kemi sot numrin më të madh të universiteteve për frymë në Europë, 8 herë më shumë se Britania e Madhe. 20 universitete për 1 milionë banorë. Kemi arritur një kulm tjetër, me 1432 programe të ndryshme mësimore, a thua se vendi ynë i ka mundësitë t’i përgatisë të rejat dhe të rinjtë për 1432 profesione dhe nënprofesione të ndryshme. Kemi arritur një tjetër rekord, europian nuk diskutohet, rajonal padyshim, por, mbase, edhe botëror, me 50 programe studimore në universitetet tona publike, ku nota mesatare e të gjithë të regjistruarve është nën 5.5.

Kemi arritur që në kaq pak vite të gjenerojmë 32 mijë diploma nga sistemi universitar privat. 32 mijë! Gjysmën e të cilave i ka dhënë një universitet i vetëm, 16 mijë. Kemi arritur të japim 900 diploma për të huaj, ndërkohë që s’japim asnjë leksion në gjuhë të huaj. Kemi arritur që të kemi pedagogë që vetëm një vit përpara rekrutimit kanë marrë diplomën në bachelor. Për shembull, në Universitetin publik të Elbasanit, 16 vetë janë punësuar si pedagogë në infermieri, me një bachelor në një universitet privat. Merreni me mend se çfarë infermierësh e infermieresh dalin nën kujdesin e këtyre 16 personave!

Kemi arritur të japim diploma në natyrë, për shërbime të ndryshme, lyerje, shpëlarje, punime hidraulike, punime zdrukthëtarie, të shpërblyera jo me para, por me diploma nga pronarët e universiteteve në fjalë. Kemi arritur që të fusim pagesën në natyrë për t’u shkolluar, lopë, dele, oriz, fasule, zhavorr, dru zjarri. Ka studentë që e kanë paguar studimin me dru zjarri. Natyrisht, të prera pa leje nëpër pyje. Kemi arritur që të kemi regjistra themeltarë universitetesh, ku shkruhet “10 diploma i ka tërhequr shefi”.

E, të gjitha këto kanë ndodhur për një arsye sa banale, aq edhe të pabesë; Që qeveria e mëparshme të blinte qetësi dhe të mos përballej me papunësinë e të rinjve. Të blinte qetësi me paratë e prindërve, duke i yshtur të gjithë të paguajnë gjithçka kanë, për të shkuar fëmijët e tyre në universitet dhe për t’i ushqyer fëmijët, me iluzionin se po bëhen inxhinierë, se po bëhen doktorë në infermieri, se po bëhen ekonomistë, juristë e kështu me radhë. Ndërkohë që, për numrin e viteve që ky iluzion ushqehej, qeveria nuk kishte nevojë që të vriste mendjen dhe të gjendej përballë kërkesës legjitime për punësim të të rejave dhe të rinjve. Dhe, kemi arritur praktikisht, ta transformojnë Shqipërinë në një vend që prodhon vetëm nivel të lartë arsimor dhe nuk prodhon nivel profesional arsimor. Kjo qetësi është blerë pabesisht, duke futur duart në xhepat e familjeve shqiptare dhe duke bërë që dhjetëra mijëra familje ta investojnë kursimin e tyre, për të mbajtur qeverinë rehat.

Ashtu siç jemi zotuar, ne nuk do të kemi një ndarje artificiale, të dëmshme, siç ka ndodhur për vite të tëra, mes universiteteve të shtetit dhe universiteteve të privatit. Ashtu siç jemi zotuar, kontrollit të ligjshmërisë dhe kontrollit të cilësisë do t’i nënshtrohen të gjithë njësoj. Ndërkohë që, me ligjin e ri të Arsimit të Lartë, ne do të kemi praktikisht universitete publike të financuar nga shteti apo nga privatët, por që në renditjen e përgjithshme do të konsiderohen tërësisht të barabartë, në kushtet e konkurrencës dhe do të shkojnë përpara sipas meritës dhe jo disa të nënës e disa të njerkës.

E, kështu, ky kontroll bie plotësisht ndesh me një filozofi skandaloze të së kaluarës dhe e vendos këtë element si gur themeli. Konkurrencë dhe meritë për të gjithë, në mënyrë të barabartë. Ky kontroll mbyll një numër të konsiderueshëm universitetesh dhe programesh, qoftë në shtet dhe qoftë në privat, sot, pezullon një numër të konsiderueshëm programesh, qoftë në shtet dhe qoftë në privat, sot, dhe po ashtu, i njeh legjitimitetin dhe mbështetjen e mëtejshme një numri tjetër, të konsiderueshëm, universitetesh, qoftë në shtet dhe qoftë në privat sot, që i plotësojnë kushtet e ligjshmërisë.

Read More

Aksesi shqetësim në Evropë

Një studim i porositur nga Komisioni Evropian mbi politikat kombëtare dhe institucionale të ndërmarra për të rritur dhe zgjeruar aksesin, reduktuar numrin e të larguarëve nga shkollat e larta dhe përmirësimin e mundësisë për punësim ndër të diplomuarit në Evropë, dëshmon se shumica e vendeve evropiane po dështojnë në arritjen e synimeve dhe mbikëqyrjen e situatës.

……. …

http://www.universityworldnews.com/article.php?story=20140606122203841

More talk than action on HE access and retention

Karen MacGregor, 6 qershor, 2014

Despite paying considerable lip service to hot higher education issues such as access, retention and employability, most European countries are failing to set clear and precise targets or monitor progress in these areas, and their approaches and levels of engagement differ greatly, says a report published by the European Commission last week.
In the area of access, for instance, only nine European countries have actually defined attainment targets for specific groups, monitoring of diversity is rare and even where information exists it is usually not exploited.
Further, the study found quality assurance agencies to be minimally involved in assessing or monitoring activity in areas that are considered top policy priorities across Europe.
The report, Modernisation of Higher Education in Europe: Access, retention and employability 2014, was produced by the European Commission, the Education, Audiovisual and Culture Executive Agency, and Eurydice.
It “sheds light on current national and institutional policies and practices aimed at increasing and widening access, reducing student dropout, and improving the employability of higher education graduates in Europe”.
The main objective is to support reform in European Union countries by analysing national policies and highlighting successful evidence-based practice. The report is the second in a series that charts the evolution of the modernisation agenda for higher education in Europe, and follows a 2011 report on funding and the social dimension.
It examines policy and practice related to the student experience through three stages: access, which requires awareness of the offer of higher education, requirements to be admitted and the process of admission; progression through study, including support that may be provided when problems are encountered; and the transition to the labour market.
Methodology
Information was gathered from three sources. The primary source was the national units of Eurydice, which provided information on policy and practice from 36 education systems – all EU members states except Luxembourg and The Netherlands, plus Iceland, Liechtenstein, Montenegro, Norway and Turkey.
Second, information was obtained from quality assurance agencies in 12 countries, which responded to questionnaires; and from site visits to universities in eight countries, aimed at better understanding the relationship between policy and institutional practice.
The eight universities were Ghent in Belgium, Charles in Czech Republic, Aachen in Germany, Tallinn in Estonia, Cork in Ireland, Athens University of Economics and Business in Greece, Université Paris-Est Créteil in France, and Jyväskylä in Finland.
Access
Despite European policy stressing the social dimension of higher education and countries committing to the Bologna process and to develop strategies and define measurable targets, “only nine countries have actually defined attainment targets for specified groups”.
These countries, the report says, illustrate that action is taking place at national level and that a variety of policy models and approaches exist. But progress on monitoring was slow and monitoring practices varied considerably.
“There is therefore a long way to go before a convincing, evidence-based, European-wide picture of progress in widening access is possible to obtain.” Even issues that are a major focus of discussion on under-representation in higher education are not often monitored.
“Migrant status data is captured in 13 systems, and data on ethnicity of students and staff in only eight. Meanwhile only 13 systems collect data on the labour market status of students prior to entry into higher education,” says the report.
“Even when data is collected, it is not necessarily always exploited. When asked about the main changes that have taken place over a period of 10 years, 19 systems – including a majority that collect information related to different characteristics of students – were unable to report on changes to the diversity of the student body.”
The study found that bridging programmes and recognition of prior learning were access features in about half of Europe’s higher education systems – but they are most prevalent in the north and west of Europe.
“There are few examples of an alternative route accounting for more than 10% of entrants. The evidence from quality assurance agencies suggests that their role in widening access is extremely limited, and that a focus on access and admissions is far from being the norm.”
Retention
Student retention is seen as a key performance indicator for higher education systems, and a key goal. But the report finds a crying need for greater clarity in definitions, both for national policy steering documents and for statistical purposes.
“In the context of widening participation, if governments encourage a broader range of students into higher education, there is also a social responsibility to help reduce the psychological, financial and-or emotional risks of non-completion.”
Amazingly, despite the growing importance of retention, a “significant” number of countries – 13 – do not systematically calculate completion and-or drop-out rates.
“This includes countries that have policies addressing retention and completion, but clearly lack basic data to analyse their impact. Even when completion rate data is collected, it is hardly ever differentiated by specific student profiles or characteristics.
“Clear and precise targets related to the improvement in the rates of retention are not commonly found. Instead, countries usually mention the general, overarching goal of reducing drop-out and strengthening retention and completion of studies,” says the report.
At the policy level, there are only 10 countries with performance-based funding mechanisms in which part of an institution’s funding depends on reaching agreed results in a defined time.
“A number of developments have taken place, however, to encourage students to finish their studies during a 'regular' period of time. The focus tends to be on measures that incentivise students who finish within a defined period, or penalise those who do not,” says the report.
A major way of tackling non-completion is through information, advice and guidance – particularly for those most at risk of dropping out.
While guidance was “ubiquitous in all systems”, country information and site visits revealed resource difficulties, with counseling services “too stretched by increased demand to be able to target and reach those most in need”, says the report.
“Although around half of the higher education systems claim to use data on retention and dropout in their quality assurance processes, there is little evidence that such information is followed up in an attempt to understand and address the underlying causes of dropout.”
Flexibility
The report revealed that most European countries offered opportunities for students to organise studies in a more flexible way than traditional full-time arrangements.
“But the understanding of part-time studies varies greatly across Europe, and even in countries with no formal offer of part-time studies, students may have the possibility to organise their programme to study in a de facto part-time mode.”
In several countries, part-time studies require higher private financial investment than traditional studies. This suggests that part-time provision is not always aimed at widening participation to disadvantaged social groups, but targets other categories of the population.
“In almost all countries, higher education institutions are able to decide the amount of part-time provision offered, and most countries claim that the majority of higher education institutions offer part-time studies,” says the report.
“The experience from the study visits shows, however, that the degree of activity can vary significantly between faculties and departments.”
Employability
Employability is a priority topic in higher education policy debates, the report says, but approaches and levels of engagement vary considerably across Europe.
Some countries take an employment-centred approach that focuses on graduate employment rates, others stress skills development and competences relevant to the labour market, and several combine the two approaches. There are also differences regarding the ways countries encourage higher education institutions to improve the employability of graduates.
“The most common way is through quality assurance: the majority of systems now require higher education institutions to submit employability-related information in quality assurance procedures,” says the report.
Several countries have introduced incentives for universities to improve their employability performance, “with one prominent mechanism being to make employability-related information public for both current and prospective students. In some countries, public funding levels are linked with employability performance,” the report finds.
But it found limitations in how quality agencies consider information on graduates, and none systematically analyse job opportunities in relation to the social profiles of graduates.
“It is therefore impossible to know whether factors such as socio-economic disadvantage or ethnicity – which are known to have an impact on access and completion of higher education – may also have an impact on employment after graduation.”
In 18 education systems, the study found, institutions must involve employers in at least one of the following areas: curriculum development, teaching, participation in decision-making bodies and external quality assurance.
“Several countries also oblige higher education institutions to include practical training in (some) higher education study programmes.
“Financial incentives can be found in some countries for higher education institutions to establish university-business cooperation projects. Funding is also used to stimulate students' practical training in order to improve their work-related skills."
The report suggests that more countries use graduate surveys to evaluate the impact of the measures they take on graduate employability. Also:
“Irrespective of the approach and measures taken in relation to employability, countries tend to target students or graduates as a whole, without concentrating on specific – disadvantaged – groups of students,” says the report.
“This indicates that there is often a need for the widening participation agenda to be followed through to cover retention issues and also employability policies and practice."
Vassiliou
In a foreword to the report Androulla Vassiliou, European commissioner for education, culture, multilingualism and youth, wrote much was being done to widen participation, support students and educate them for the complex demands of a fast-evolving labour market. There were many examples of good policy and good practice – but more needed to be done.
“Across Europe, we are becoming increasingly conscious that not only do we have to invest more in higher education, but we also have to invest more wisely,” said Vassiliou. “It is not enough to encourage young people into higher education. We also have to help them succeed in study programmes as this is vital for jobs and economic growth, as well as for self-esteem.
“More can be done to ensure that students receive good academic guidance before they enter higher education, that they are properly supported while in higher education and that they know about employment opportunities when graduating."
* The managing editor of the report is Arlette Delhaxhe and the authors are David Crosier, Anna Horvath, Viera Kerpanova, Daniela Kocanova and Jari Matti Riiheläinen, supported by external expert Hanne Smidt Sodergard.

Read More