Debati Cili-Fuga deshmon per nivelin e perfaqesimit publik te institucioneve te arsimit te larte ne Shqiperi

Debati personal ndermjet dy eksponenteve te rendesishem te arsimit te larte me nje profil te theksuar publik, ndermjet Henri Cilit, administrator i Universiteit Evropian te Tiranes, dhe Prof. Dr. Artan Fuga, pedagog i Universitetit te Tiranes, deshmon per nivelin e perfaqesimit te figurave akademike ne vend. Me poshte po paraqesim dy shkrime te dy personazheve. Henri Cili, Gazeta Mapo, 11 Mars 2017

Tipike për një punist, në një status të tij në facebook me titull “Kujtimet e mia nga universiteti Europian i Tiranës”, Artan Fuga, i pa trimëruar si gjithnjë, kërcënon në fund të shkrimit.” …. unë nuk do të përtoj t’i ekzorcizoj të gjitha kujtimet e mia pak e nga pak nëse më jepet rasti sigurisht.”…….A thua se çfarë ka për të treguar e për të thënë rreth meje dhe UET!!!. Në fakt, në mënyrë të tërthortë apo të drejtpërdrejtë, të nënkuptuar apo të koduar, prej 3-4 vitesh profesor Artan Fuga ka replikuar shpesh herë, në distancë, me mua personalisht, me Universitetin Europian të Tiranës, me gazetën Mapo. Është rasti që, nisur nga faqja e parë e MAPO së fundjavës së kaluar “Fuga kundër Fuga”; Lufta për të impaktuar Bashën dhe Ramën, shoqëruar me karikaturën e mrekullueshme të Bujar Kapexhiut, shkruar nga gazetari Vladimir Karaj, të ngrihet një replikë e drejtpërdrejtë mes meje dhe Artan Fugës. Fillimisht, duhet të them që profesor Fuga, me rreshtimin e tij të fundit publik në krah të çadrës së opozitës, në fakt, na ka bërë një favor: ka kontribuar në legjitimimin e rreshtimit politik të figurave publike në raport me ngjarjet e mprehta politike duke pasur të drejtën të jenë njëkohësisht të rreshtuar dhe të pavarur. Eshtë për t’u konsideruar një arritje reale e demokracisë shqiptare sot ky fund i hipokrizisë se elitës. Eshte moment hapjeje dhe relaksimi të të gjithëve, në një kohë kur shoqëria shqiptare dhe hipokrizia e elitës intelektuale shqiptare duhet të kishte marrë fund me kohë, nëse këta individë do ta kishin konsideruar veten njerëz të lirë, të hapur, pa paragjykime dhe që mbrojnë idetë e tyre kudo ku këto ide shfaqen, përfshirë këtu dhe tek forumet dhe radhët e pozitës apo opozitës. Më mirë vonë se sa kurrë! Personalisht kam qenë gjithnjë partizan i kësaj dhe e kam konfirmuar me praninë time modeste në jetën publike. Që në vitin 2002-2003, u rreshtuam si liberalë të djathtë krah opozitës së atëhershme të Sali Berishës me gjithë ngarkesat që vinte nga viti ’97. Besoj se me të gjithë kolegët e tjerë thyem një mentalitet, duke qenë gjithë aq të angazhuar dhe gjithë aq të pavarur, pra një pavarësi nëpërmjet angazhimit tek idetë që besonim, tek vlerat që besonim apo personat që besonim se mund t’i ilustronin ato. Duhet theksuar, që në hyrje të këtij shkrimi gjithashtu që me profesor Fugën kemi qenë shumë miq që prej vitit 1999, prej studimeve të mia në Francë, po ashtu kemi vazhduar kooperimin më tej në forume, universitete vere, departamentin e gazetarisë dhe komunikimit në UT, në fillimet dhe në faza të ndryshme të Universitetit Europian të Tiranës . Po ashtu Profesor Fugës, i dedikoj personalisht nxitjen apo presionin moral,(sigurisht i dobishëm, sigurisht të dëshirueshëm prej meje) që unë të përfundoja studimet e mia doktorale në shkencat e komunikimit me profesor Zhak Barat, në universitetin e Paris II Sorbonë. Në vitin 2010, kur shkova për t’i dhënë fund doktoraturës sime, praktikisht u ndjeva i thyer ose i larguar përfundimisht nga rruga akademike për shkak të punës së madhe menaxheriale në administrimin e Universitetit Europian të Tiranës dhe thuajse i lëshova krahët. Falë presionit moral, intelektual, të profesor Fugës, u kandisa që të përfundoja doktoraturën dhe Fuga ka një rol shumë të madh këtu, duke u bërë praktikisht, bashkëudhëheqësi i saj dhe duke më ndihmuar në konceptim, korrektim, redaktim dhe pjesë të caktuara teorike të këtij punimi, së bashku me kolegen Luljeta Progni, e cila realizoi “field rechearch-kërkimin në terren”, duke intervistuar më shumë se njëzet e ca protagonistë politikë dhe të komunikimit politik në Shqipëri. Si përfundim, në mars të vitit 2012, përfundimi i doktoraturës i takon kësaj mbështetjeje apo presioni intelektual të profesor Artan Fugës. Jo vetëm aq, por me profesor Fugën kishim plane të mëdha rreth UET-it, ku planifikonim që deri në fillim të vitit akademik 2012-2013, pas një kooperimi të gjatë si pedagog i jashtëm dhe si konsulent, profesor Fuga të vendoste në lidhje me propozimin tim për të qenë “plotësisht në UET ose plotësisht jashtë UET-it”, pasi kishte marrë propozimin për të qenë president i Universitetit Europian të Tiranës. Profesor Fuga e pa me vend, për arsyet dhe konceptimin e tij, që të mos e pranonte këtë ofertë. E falënderova, e respektova shumë në këtë vendim të tij, por tashmë universiteti kishte marrë udhë dhe kishte ardhur koha që më në fund universitetet private të diferencoheshin në qëllimet, statusin, profilin dhe “luftën” e tyre për t’u legjitimuar në jetën publike si aktorë të barabartë, konkurrues dhe jo si aktorë plotësues dhe për të strehuar disa lloje të caktuar studentësh, të cilët nuk gjenin vend në universitetin shtetëror. Kaq! Që prej asaj kohe, profesor Fuga, edhe pse ishte ai që refuzoi kooperimin me UET më tej, vazhdimisht ka adresuar sulme me nëntekst, me simbole dhe tani së fundmi edhe me tekst direkt ndaj sektorit privat në përgjithësi dhe Universitetit Europian të Tiranës në veçanti, por mbi të gjitha ajo që spikat është kundërshtimi që i bëri profesor Fuga “Reformës universitare Rama”, situatë të cilën do gjej rastin ta shpjegoj më poshtë. Priftërinjtë e vonuar të universitetit shtetëror Më shumë se aq, debati për reformën universitare Rama, për shkak të ndjeshmërisë që ka ky sektor në një shoqëri demokratike, nxori në pah ose krijoi një tension shumë të dobishëm për shoqërinë tonë, atë midis militantëve të vonuar të sektorit shtetëror dhe reformistëve, të cilët tek reforma universitare Rama gjetën një shprehje ose një ballafaqim të fortë. Gjendja e sektorit të arsimit të lartë shqiptar, ku sektori shtetëror dominon më shumë se 90% të sistemit dhe i sektorëve të tjerë shtetërorë, siç është rasti i shëndetësisë ishte dhe është alarmante. Nevojë për reformimin e tij dhe forcat inerciale për të ruajtur status quo-në u ndeshën dhe vazhdojnë të ndeshen gjithnjë e më shumë, duke krijuar dhe duke centrifuguar ose agreguar në hapësirën publike ide, pikëpamje dhe qëndrime të cilat tashmë kanë marrë një formë të plotë dhe palët janë shfaqur. Nga njëra anë grupe interesi (ku bëj pjesë dhe unë) profesorë, gazetarë, analistë, intelektualë, kanë kërkuar një sektor të arsimit të lartë më konkurrues, në mos plotësisht konkurrues, kanë kërkuar një sektor ku gjërat të lëvizin, ku gjërat të marrin vlerën e vërtetë, të mbështesin kategori ose shtresa të caktuara, ku të mbështeten dhe të promovohen standardet ndërkombëtare më të avancuara, të kapërcehet prapambetja jonë disa shekullore në edukim, falë komunikimit të shpejtë me botën moderne, teknologjisë e kështu me radhë. Nga ana tjetër, një grup tjetër profesorësh, simbol i të cilit është profesor Fuga kanë dashur status quo-në, kanë dashur vazhdimin e sektorit shtetëror, ose një lloj konceptimi të reformës, i cili minimumi nuk dihet ç‘është, maksimumi është vazhdim i kësaj status quo-je dhe monopoli. Unë personalisht mendoj dhe ndaj plotësisht këtë ide: ndershëm , hapur, qartë, hapur me opinionin publik dhe aktorët shoqërorë nxënësit, prindërit dhe studentët: Duhet sa më parë dhe sa shpejt të adoptojmë në Shqipëri sistemin më të avancuar universitar sot në botë: modelin anglosakson të arsimit të lartë. Nga ana tjetër, të kërkosh të ruash status quo-në në universitetin publik ku përditë harxhohen para publike, blihen dhe shiten provime, shkëmbehen favore të natyrave nga më të ndryshmet, ka nepotizëm, ka prapambetje në kërkimin shkencor, ka cilësi bërrnut të produktit universitar apo kërkimor, me përjashtime të rralla, edhe pse përdoret materia gri më e mirë e Shqipërisë, është thjesht jo vetëm kundër interesit publik por është thuajse – kriminale kundrejt brezave dhe shoqërisë shqiptare. Profesor Fuga e ka aparatin që ta dijë këtë, e ka aparatin ta konceptojë, e ka aparatin ta analizojë. Atëherë përse e bën? Përse një kundërshtim kaq i jashtëzakonshëm i reformimit të arsimit shqiptar dhe adaptimit të tij me nivelet më të avancuara, siç është bërë e modës, kryesisht modelet anglo-saksone, të ndërtuara sipas parimit “efikase përmes pagesës dhe solidare përmes bursave”, me diversitetin e tyre non- profit ose privat por gjithsesi jo shtetëror. Sistem që është i provuar prej vitesh dhe dekadash në klasifikimet më të sofistikuara të universiteteve botërore ku qëndron në majë. 90-95% e universiteteve më të mira të botës janë të kësaj filozofie, që në thelb ka konkurrencën, meritokracinë, pagesën dhe solidaritetin për shtresa, degë ose kategori sociale të caktuara, të inkuadruara në parimin e famshëm të affirmative action. Përse e bën pra kur e di se si janë modelet, avantazhet, dizavantazhet etj etj? Eshtë ideologjikist i majtë, është punist, ështe nostalgjik? Priftërimi i rremë pro publikes Mirëpo, do të isha shumë dakord me një punist të vërtetë, me një komunist po të doni, me të gjithë ata që e kërkojnë sektorin shtetëror edhe në prodhimin e çokollatave, edhe në përgatitjen e studentëve, edhe në prodhimin e gjilpërave apo në çfarëdo lloj forme tjetër. Do të isha absolutisht dakord sepse komunistë, punistë të kësaj natyre ka dhe do të ketë në të gjithë botën. Por më duket se priftërimi ose militimi i vonuar i Fugës për shtetërorin ka karakter hipokrit. Karakteri hipokrit i kësaj ilustrohet më së miri në faktin se, në radhë të parë, profesor Fuga prej gati 15 vjetësh vazhdon të qëndrojë më shumë se gjysmën e vitit jashtë vendit dhe të paguhet 365 ditë të vitit me paratë publike dhe me taksat tona. Profesor Fuga është i parimit “bëni si them unë, por mos bëni si bëj unë”, vetë ai ka qenë dikur një individ shumë i përfshirë në sektorin privat, në disa prej universiteteve private, ka qenë anëtar bordesh, ka dalë nëpër reklama para publikut siç është rasti i “Marin Barletit”, ka botuar në shtëpi botuese të universiteteve private, ka dalë në kopertina, ka dhënë mësim në 5-6 universitete private ose të pavarura, vetëm në Universitetin Europian të Tiranës profesor Fuga ka marrë më shumë se 110 mijë Euro pagë, si mësimdhënie ose si konsulent akademik. I ka merituar dhe ka respektuar çdo gjë të kontratës që kemi pasur. Imagjinoni një gjë e tillë e shtrirë në 4-5 universitete dhe në vite të tëra duhet të jetë së paku 400-500 mijë Euro. Nëqoftëse qëndron vetëm 4 ose 5 muaj në Shqipëri në punën që paguhesh me paratë publike, në qoftë se ti ke marrë 400-500 mijë Euro nga sektori privat, përse të mos u ofrosh të tjerëve supën e ftohtë dhe të shpifur të universitetit shtetëror? Pse të mos penalizosh të ardhmen e studentëvë shqiptarë. Sepse vetë ke zgjidhje ose forma të tjera. Pse të mos ju ofrosh kolegëve të rinj vegjetimin e mjerë në këtë sektor dhe të manipulosh në facebook në lidhje me universitetin shtetëror apo atë privat? Shkurt, ka nevojë që ky militim i profesor Fugës ndaj publikes të paraqitet në pamjen e tij të plotë dhe jo thjesht në predikimet online apo publike të cilat janë së paku ose pabazë ose janë të paplota, sepse nuk deklarohet ana tjetër e qëndrimit të profesor Fugës ndaj sektorit privat, tipike e parimit “ha bukën e turkut dhe bëj duanë kaurit” siç thotë një fjalë e urtë. Rreth keqinformimeve për reformën universitare Rama Ligji i ri arsimit dhe reforma universitare Rama ka qenë thelbi ose kali i betejës së këtij kundërshtimi. Kjo reformë ka ndeshur një rezistencë të jashtëzakonshme, e cila duhet thënë që është efikase deri në një farë mase. Ajo ka pasur vullnetin e hekurt të Kryeministrit Rama për ta çuar atë përpara sipas një vizioni të tij të rrugës së tretë, i cili parashikon derivimin e universiteteve të themeluara në mënyrë private ose shtetërore drejt një forme të tretë drejt universiteteve të pavarura nonprofit, por në thelb është bërë shumë e ndrojtur, është penguar dhe është bërë thuajse jofunksionale deri tani. Ligji i ri arsimit të lartë është produkt i kësaj mazhorance dhe është një premtim elektoral i Ramës që në vitin 2013. Në programin elektoral të Ramës flitet qartësisht për një trajtim të barabartë, me një kut me një masë dhe për konkurrencë në sektorin e arsimit të lartë. Sigurisht, sektori privat dhe UET nëpërmjet presidentit të universitetit, profesor Civicit, kemi qenë pjesë aktive e reformës dhe e debatit, por kjo është një reformë tipike e një qeverie të majtë, vetëm 3 nga 11 anëtarët e komisionit kanë qenë nga universitete jo shtetërore dhe ajo nuk parashikon në mënyrë absolute kalimin e parave publike në sektorin privat, përveç fondit të ekselencës apo kërkimit shkencor, gjë që kështu ka qenë gjithmonë. Kemi debatuar hapur, qartë dhe në çdo forum e media për opsionet tona, por reforma universitare Rama është produkt i qeverisë socialiste të Edi Ramës dhe frymëzimit të saj “të rrugës së tretë”. Ajo është një reformë liberalizuese por jo liberale. Eshtë reformë e majtë, por është e rrugës së tretë. Ligji i ri arsimit të lartë vetëm sa hap një premisë, ai i jep fund universitetit punist dhe prandaj është shumë e shqetësuar një kastë profesorësh. Ligji ka liberalizuar të drejtën për kualifikim shkencor të ciklit të tretë, titujt dhe gradat dhe i ka thënë fund monopolit punist të kualifikimit shkencor vetëm tek universitetet shtetërore. Ligji ka mundësinë të krijojë një panoramë të re, edhe pse përmes shumë vështirësive, në sistemin e arsimit të lartë. Kjo është e vërteta dhe është absurde që Partia Demokratike, sot në opozitë e cila dikur premtonte një opsion shumë më liberal të parimit “paraja ndjek studentin”, e vënë disa herë në gojën e ish-Kryeministrit Berisha apo Lulzim Bashës, sot të kërkojë anulim të këtij ligji apo të vijë tek opsionet e profesor Fugës në lidhje me këtë ligj. Por këto janë llogaritë elektorale të PD-së dhe me sa duket kursi populist në të cilin bien opozitat në këtë vend. Rreth neutralitetit të Universitetit Europian te Tiranës Universiteti Europian i Tiranës shpesh herë anatemohet në jetën publike, duke u lidhur ose me emrin tim ose me qëndrimet e mia publike. Universiteti Europian i Tiranës duhet sqaruar shpejt e shpejt, pa u bërë bezdisës për publikun, se është një organizatë shumë më e madhe se unë. Unë e administroj atë ekonomikisht, por ai është një forcë intelektuale, akademike dhe e materies gri shumë më e madhe dhe krejtësisht jashtë meje. Në Universitetin Europian të Tiranës, të paktën që prej vitit 2010, janë së paku më shumë se 100 pedagogë të brendshëm të rrymave, ideve dhe angazhimeve të ndryshme. Universiteti e ka zgjedhur qartësisht lirinë e tij, të jetë një organizatë neutrale, jo duke qenë sterile por duke qenë universalisht e hapur. Në Universitetin Europian të Tiranës ka pedagogë të të gjitha qëndrimeve dhe pikëpamjeve. Në UET qarkullojnë debate, ide, pikëpamje, profile njerëzore apo intelektuale të të gjitha ngjyresave, duke kryer funksionin më normal të një universiteti në një shoqëri demokratike si një qendër mendimi, një platformë e hapur në funksion të zhvillimit të vendit. Si i tillë nuk ekziston asnjë anësim politik i Universitetit Europian të Tiranës, nuk ekziston asnjë qëndrim politik i Universitetit Europian të Tiranës, sepse kjo është e panatyrshme për çdo universitet dhe nuk ka si të jetë tek ne. UET- i është një qendër heterogjeniteti dhe sot pedagogët apo dhe ish-pedagogët mund t’i gjesh me shumicë në çadër si Nevila Xhindi, Ina Zhupa, Arbi Agalliu, Besart Kadia, Oriola Pampuri, Mateo Spaho, Nevila Nika, Belina Budini; mund t’i gjesh me shumicë në mazhorancë si Odeta Barbullushi, Ervin Mete, Gentian Elezi e kështu me radhë, drejtorë të agjencive të rëndësishme si Genti Beqiri, Manol Simo e kështu me radhë. Është qesharake të mendosh të politizosh një organizatë e cila ka dëshmuar qartësisht një emancipim, një hapje dhe një funksionim me kohë brenda parametrave të një shoqërie demokratike. UET ka qenë i hapur dikur për liderin e opozitës Edi Rama, ka qenë i hapur për kryeministrin Berisha dje, është i hapur sot për liderin e opozitës Lulzim Basha. Asgjë s’ka ndryshuar në lidhje me neutralitetin e UET-it si një organizatë e hapur ndaj të gjithëve, si një platforme idesh dhe debatesh. Përpjekja për ta politizuar UET, është qesharake. Sepse përditë përgënjeshtrohet nga spektri i gjerë dhe i plotë i aksioneve të universitetit në hapësirën publike. UET është një organizatë profesionale e mësimdhënies dhe kërkimit shkencor, e cila përpiqet duke respektuar lirinë akademike të kërkimit shkencor të impaktojë zhvillimin e vendit përmes ideve, specialistëve dhe mekanizmave akademike. Reputacioni i UET, tashmë prej 11 vjetësh në sektorin e arsimit të lartë, nuk ka nevojë për prova të tjera se sa akreditimet zyrtare dhe ndërkombëtare, sesa parametrat e cilësisë ( kemi diplomuar jo më shumë 6500 studentë nga rreth 15 mijë studentë të regjistruar në 11 vjet) dhe gjithë ajo punë gjigante dhe cilësore që bëhet përditë në UET. UET po ashtu mund të mbështesë plotësisht ose pjesërisht me bursat e plota të pjesshme më shumë se 2500 studentë për të ardhur te sistemi i ri i bursave sipas parimit të “afirmative action”, bursat ‘Pashko’. Kemi kontribuar si korporatë përmes përgjegjësisë sociale në 10 vjet me më shumë se 5 milionë euro, mbështetje për veprimtari shkencore, kulturore, sportive, mediatike etj., etj. Kushdo që etiketon UET, shpif, deformon apo insinuon, reflekton asgjë më shumë se një fenomen banal. Idetë e mia personale, kam pasur rast t’i shpreh në publik përmes gazetës Mapo, profilit tim dhe bindjet e mia si liberal kam rast t’i shpalos ndarazi tek Fondacioni për Lirinë Ekonomike. Të fundit fare, por jo më të parëndësishmet E fundit, por sidoqoftë t’i kthehemi të parës, angazhimi juaj profesor Fuga në lidhje me kauzën e fundit të opozitës është absolutisht i mirëpritur, madje është i vonuar, sepse në jetën publike gjithkush është i mirëpritur dhe nuk mund të gjykohet nga qëllimet, idetë dhe pikëpamjet dhe nuk duhet t’i lejojë vetes të gjykohet nga të tjerët. Askush nuk duhet t’ju gjykojë profesor Fuga se përse e bëni këtë dhe nuk keni të drejtë të gjykoni kënd përse mban një qëndrim apo jo. Le të vijmë te argumentet, duke flakur tej statuset, qëllimet, arsyet, inkonshin, arsyen e tërthortë apo të drejtpërdrejtë, sepse në fund të fundit ndoshta na shkon më mirë shprehja “Ne jemi të gjithë të angazhuar, ne jemi të gjithë të pavarur”. Si përfundim, profesor Fuga në këtë debutim të ri tëndin në angazhimin direkt në politikë, shumë të mirëpritur, dua të theksoj diçka, më shumë se sa për ju, për Lulzim Bashën. Nuk di nëse ju jeni angazhuar me Bashën ngaqë ai ka thënë se do të anulojë ligjin e arsimit të lartë, por e vërteta është se jeni duke e ndotur me ca punizëm diskurin e Lulzim Bashës, madje me shumë punizëm diskurin e një partie të djathtë. Me tezat tuaja që shpesh herë i merr zoti Basha, të tipit “të heqim financimin privat për partitë politike”, “asnjë para publike për sektorin privat”, “të forcojmë sektorin shtetëror në shërbimet publike” etj., Lulzim Basha është duke tradhtuar frymën liberale, është duke deformuar karakterin e djathtë të programit të Partisë Demokratike dhe mbi të gjitha është duke mohuar vetveten e shkuar, por pa e thënë këtë. Është zgjedhja e tij, është basti elektoral dhe në një farë mënyre publiku do ta vlerësojë. Si përfundim, kam pasur një vëmendje të shtuar ndaj jush për shkak të ideve tuaja, pikëpamjeve tuaja dhe të diskurit tuaj filozofik. Ndërsa nuk kam aspak interes ndaj rolit aktual, atë të një njeriu të angazhuar publik dhe politik, sepse nuk keni marrë asnjë pozicion origjinal, thjesht keni rënë në një përtëritje të kamufluar të punizmit. Këtë rolin tuaj të fundit e njoh vetë mirë, militoj prej vitesh në kampin e ideve liberale dhe reformuese. Prej profesionit tim të vjetër si ish-gazetar apo rolit të sotëm si botues, e kam parasysh çfarë ndodh, pse bëhet dhe si bëhet. PS: Lidhur me Iniciativën për Tiranën e vitit 2011, ju them se gënjeni plotësisht. Ajo nismë, për të cilën jam krenar se prodhoi politikanin Lulzim Basha, nuk ishte e UET, vetëm 3 nga 31 pjesëtarët e asaj liste njerëzish të respektuar në qytet, të majtë e të djathtë, ishin atëherë pedagogë të brendshëm në UET. Ne ftuam pa hile të dy kandidatët në debat për qytetin dhe askush nuk pati ndonjë presion për të marrë pjesë. As ti. Por meqë kam nisur të merrem me ju, kjo është e fundit gënjeshtër dhe insinuatë që ua fal. Pas kësaj, do të jetë zyra juridike që do të merret me deklaratat tuaja ose të kujtdo tjetër nëse ato do të përbëjnë “shpifje, fyerje, dëmtim të reputacionit”. Paratë e dëmshpërblimit që do të fitoj nga këto padi do t’i çoj në favor të veprimtarive të mia jofitimprurëse, në kuadrin e Institutit Europian PASHKO për të promovuar frymën liberale në këtë vend.

Artan Fuga, Panorama, 6 Mars 2017 Kujtime të mia nga universiteti europian i Tiranës

Shkrimi nga gazetari Vladimir Karaj, dje në mapo, media ngjitur me universitetin europian të Tiranës, me pronar Henrin, më solli shumë kujtime nga koha, nja gjashtë a shtatë vite më parë kur jepja ndonjë kurs leksionesh atje, dhe me këshilla e sugjerime përpiqesha të ndikoja të formatohej si duhej që kjo shkollë të ishte sipas meje, jo sikurse është. Dhe më lindi ideja që ndonëse unë dua ta harroj atë histori të shkuar personale në karrierën time, një dështim atje për mua, (në planin tim personal, sepse nuk dua dhe as më intereson të jap këtu dhe tani gjykime për institucionin) sa herë mapua ose individë të tjerë atje të kenë dëshirën për t’u marrë me mua, shtyrë nga pasione që unë ua di burimin, të keqpërdorur, po të më ndodhin reminishenca, do t’ja tregoj këto publikut në formë kujtimesh. Tani të gjithë rrëfejnë histori nga jeta e tyre, pse mos tregoj edhe unë ndonjëherë, sipas rastit! Dhe m’u kujtua se shkrimi i mapos nënshkruar nga Vladimir Karaj më sulmonte, mbështetur nga karikatura shumë miqësore e karikaturistit të talentuar, aktori i njohur, specialisti i dizajnit zoti Bujar Kapexhiu, se kam humbur pavarësinë dhe shfaq politizime të anshme. Si duket më kanë harruar – thashë me vete. Më kujtohet viti 2011. Në Universitetin Europian të Tiranës vendosej gjithçka në dispozicion të kandidimit dhe të fushatës elektorale të Lulzim Bashës për postin e kryetarit të bashkisë të Tiranës. Përballë tij ishte Edi Rama që në atë kohë ishte tashmë kryetar bashkie dhe përpiqej ta mbante atë post. Ë mo ju kujtohet apo jo? Po, mo po; Lulzim Basha i sotëm dhe Edi Rama i sotëm. Universiteti Europian i Tiranës, që sot ka këtë mapon e papolitizuar, atëhere vinte në dispozicion të fushatës të zotit Lulzim Basha salla, karrige, studentë, madje edhe pedagogë. Henri atëherë mobilizonte prapa një nisme gjoja “Inisiativa për Tiranën” intelektualë që t’a mbështesnin zotin Basha. Ju kujtohet? Shkruante shtypi pranë zotit Rama atëherë. Në takimet që bëheshin lihej edhe një karrige për zotin Rama, krejt në mënyrë provokative, sipas meje, ku ai duhej të vinte të dëgjonte intelektualët e “Inisiativës për Tiranën”, mbështetës de facto të zotit Basha, të moderuar nga stafi i tij, që sigurisht dhe në mënyrë të natyrshme bënte fushatën e vet elektorale, partiake, personale, si kudo, që ta vendosnin pra këtë kandidatin tjetër, Edi Ramën, për shpatulla për muri. Nga organizuesi i këtyre takimeve në Universitetin Europian të Tiranës kisha goxha presion të fortë që edhe unë të bëja pjesë si në Iniciativën për Tiranën, gjoja intelektuale dhe e pavarur, ashtu edhe të flisja në takimet elektorale të asaj kohe. Përndryshe më thoshte ai atëherë do të isha indiferent, neutral, nuk do të luaja rolin tim si intelektual që duhet të angazhohet në politikë, etj. Nuk pranova dhe iu thashë hapur, sinqerisht, fort: Jo! Ka plot dëshmitarë për këtë. Jo se kisha gjë kundër Lulzim Bashës. Ai për mua gjithmonë ka qenë dhe mbetet një politikan, intelektual, dhe njeri që sipas meje i ka të rrallë shokët në Shqipëri, në të gjitha anët e politikës shqiptare, por kisha arsye të tjera për të refuzuar. E para, nuk isha dakord që universiteti europian i Tiranës si institucion dhe agjenci e depolitizuar të angazhohej qoftë edhe nën zë ose me salla a të tjera në një fushatë politike, elektorale. E dyta, sepse grupimi “Inciativa për Tiranën, megjithëse atje bënin pjesë intelektualë të nderuar, nuk ishte në thelb si iniciativë qytetare, por si mbështetje elektorale e zotit Basha. Moderohej nga stafi i këtij të fundit. Ky fakt mjafton ta vërtetoj. E treta, ndonëse nuk kam pasur kurrë kontakte me Edi Ramën sakohë që ai ishte dhe është në politikë, nuk më dukej korrekte t’i ngrihej atij apo kujtdo tjetër një rreng atëherë duke e ftuar të merrte pjesë a të ndodhej në mjedise para “gjykatësve” që në prapavijë e në të vërtetë asokohe ishin mbështetës dhe pranonin të moderoheshin nga stafi elektoral i zotit Basha. Ishte një rreng i ulët Vladimir Karaj, por ti mbase nuk e di sepse atë kohë ti punoje në vend tjetër dhe për të tjerë njerëz. Si i pavarur sigurisht. Si Henri atëherë dhe tani! Ja këto kujtime m’u ngjallën dhe thashë përse të mos nis t’i tregoj sa herë mapua që andej nga bregu i Lanës do të më ngjalle reminishenca! Jo për t’u lavdëruar, aspak, nuk kam bërë asgjë, por për të treguar se pavarësia ime politike nuk nis sot. Por, disave duhet t’ua kujtosh. Dhe unë nuk do të përtoj t’i ekzorcizoj të gjitha kujtimet e mia pak e nga pak nëse më jepet rasti sigurisht.

Read More

Prof. Dr. Artan Fuga mbi procesin e zgjedhjeve ne UT

Prof. Dr. Artan Fuga, shef departamenti ne Universitetin e Tiranes, ka kritikuar rregulloren e Ministrise se Arsimit per periudhen e zgjedhjes se rektoreve. Kritika e tij nuk eshte e qarte, pasi nuk tregon se per cfare flitet konkretisht. Ka disa pretendime mbi provokime dhe nderhyrje te MAS ne procesin e zgjedhjeve, por shkrimi nuk permban ndonje argument. 

Sidoqofte me poshte artikulli i Prof. Dr. Fuges.. 

 http://www.hashtagalbania.com/index.php/2016/03/03/ministria-e-arsimit-po-vendos-diktature-ne-universitete/

Ministria e Arsimit po vendos diktaturë në universitete

Nga Artan Fuga (Facebook, 03 Mars 2016)

Jo, universitarët nuk e gëlltisin këtë rregullore që na provokon me rastin e zgjedhjeve të drejtuesve të universiteteve publike. Ne duam zgjedhje të lira dhe të ndershme të drejtuesve të rinj ! Punët kanë shkuar shumë larg. Na kërkohet të pranojmë dhe të bëhemi palë në shkeljen e ligjit dhe të Kushtetutës.

Po provokohemi duke na kërkuar të pajtohemi që për një periudhë të papërcaktuar kalendarike të pranojmë vendosjen e juntave me persona të komanduar nga politika në të gjithë hierarkinë universitare. Ata mund të bëjmë pastaj çfarë të duan me universitetet, me pedagogët dhe studentët.

Na duhet të mbrojmë ligjin gjysëm-demokratik në fuqi nga sulmet dhe atentatet që i bëhen nga vetë autorët e tij. Vetëm në diktaturën moniste ka ndodhur që shteti të shkeli me takat e këpucëve ligjet që ka nxjerrë vetë. Kjo nuk është sjellje demokratike, as diktatoriale, kjo është sjellje tiranike sepse nuk njeh asnjë normë a ligj, të mirë a të keq, me të cilën pushtetari duhet t’i lidhi duart vetes së vet.

Ligja trajtohet si një shuk letre i qullur që i hidhet universitarëve në fytyrë.

“Dashkeni edhe të zbatohet ligji ju intelektualë! Në satër!”

Kemi arritur larg. Një ministër guxon që me anë të një projekt-rregulloreje të shkelë me të dy këmbët ligjin dhe Kushtetutën. A ka më llogaridhënie në këtë shtet apo jo ? A ka më përgjegjshmëri qytetare apo jo?

Vetëm një injorant mund t’a hajë gënjeshtrën se diktatura dhe tirania, komandat ushtarake, janë mënyra më e mirë për të bërë zgjedhje demokratike në universitete apo në shkallë vendit. Me diktaturë nuk ndërtohet dot as demokraci, dhe as progres.

Kush ka frikë nga zgjedhjet e lira në universitete dhe kërkon t’i manipulojë ato me çdo kusht? Larg kësaj kulture që do të na kushtojë shumë shtrenjtë po kaloi në universitete!

Na kërkohet që drejtësia, pra ankimimi, të bëhen me gjykata ad hoc, antikushtetuese, si në kohë lufte, me juristë të zgjedhur a të komanduar nga Ministria, a thua nuk e përcakton kushtetuta e Shqipërisë se cili sistem ka të drejtë të bëjë drejtësi në vendin tonë!  Jo, universitetet nuk mund të drejtohen me komanda ushtarake, me junta të komanduara pa asnjë legjitimitet ligjor dhe moral, nuk mund t’u jepen komisarëve politikë pushtete të pakufizuara as për periudha të caktuara!

“Diktatura e përkohshme” në Shqipëri është një koncept i dalë boje. Që nga Roma e Lashtë dhe më parë në Greqinë Antike, diktatorët e përkohshëm ishin tiranë.

Universitarët po provokohen rëndë duke i ndëshkuar të pranojnë të drejtohen me të komanduar si në kazermat ushtarake me komandantë, që për turp, mund të caktohen pa asnjë kriter, mund të kenë qenë edhe të dënuar, trafikantë, pa asnjë gradë shkencore, me formim nga kurse dhe shkolla me provime të marra pa ardhur në provim, me diploma fallco, madje edhe ndoshta analfabetë. Asnjë pengesë për të gjithë këta!

Ne duam të zbatohet ligja dhe të zgjedhim lirisht e të rinovojmë drejtuesit tanë!

Jo, juntave ushtarake në universitete! 
Jo, puçit institucional në universitete!
Jo, “diktaturës të përkohshme” pa afat!
Jo manipulimit të zgjedhjeve të lira në Universitete me infrastruktura të komanduara dhe nën presionin e juntave ushtarake !

Jo teksteve zyrtare me gabime daktilografike, pa kulturë juridike, me gabime gjuhësore dhe logjike!

http://www.hashtagalbania.com/index.php/2016/03/03/ministria-e-arsimit-po-vendos-diktature-ne-universitete/

Read More

Fotokopja si derman

Prof. Dr. Artan Fuga në një shkrim në Gazetën Standard “Na mbyti varfëria në kulturë” (22 Mars, 2014) prek çështjen e cënimit të të drejtave të autorit nga fotokopja. Unë kam përshtypjen se fotokopja e librave mësimorë universitarë nga studentët përbën faktikisht shqetësimin kryesor të artikullit. Por shqetësimet e autorit kalojnë nga problemet financiare për botimin dhe cilësinë e botimit të librit shkencor, tek cënimi i të drejtave të autorit dhe politikat publike për mbështetjen e bibliotekave dhe autorëve. Shqetësimet e autorit (në 7 pika)

Shkurtimisht sipas Fugës libri shkencor është i rëndësishëm në cilindo format, por si studentët edhe pedagogët nuk e përdorin mjaftueshëm për arsye kryesisht financiare. Cilësia e librave shkencor është e dobët pse kushtëzuar nga burimet financiare shtëpitë botuese zgjedhin të botojnë libra shkencore duke kompesuar burimet me botimin e librave jocilësor. Botuesit ngushtësohen financiarisht edhe kur u cënohen të drejtat e autorit, çfarë rrjedhimisht krijon më pak të ardhura për autorët e librave. Sipas tij, ndër cënimet kryesore të së drejtës është akti i fotokopimit të librave shkencorë. Pasi përmend argumentet fisnike, edhe pse shumë cekët e pa lidhje logjike, Fuga kalon sërish në argumente ekonomikë. Sipas tij studentët varfërohen kulturalisht përse akti i fotokopimit përcakton një mënyrë të veçantë leximi (jolinear!), fotokopja nuk mundëson krijimin e një bibliotekë personale (harruar kopjet me dorë të librave të verdhë deri para 20 viteve) dhe fotokopjuesi paguhet keq gjithsesi (në krahasim me botuesin apo makinistin?). Më tej në shkrim Fuga i bën thirrje qeverisë për politika publike favorizuese e nxitëse për librin shkencor pse këto i hapin rrugë zhvillimit të kulturës e shkencës. Sërish në artikull preken të drejtat e autorit dhe paaftësia e pedagogëve për të manaxhuar proceset juridike e financiare për botimin e librave.

Unë jam dakord me shqetësimet që ngrihen në artikull, por jo me çfarë unë mendoj se është agjenda e këtij shkrimi: problemi i studentëve që fotokopjojnë tekstet e librave mësimore universitarë apo librave shkencorë. Për këtë le të shohim argumentet etike, juridike dhe ekonomike në lidhje më këtë çështje.

(1)Aspekti etik: Kur autori përmend çështjen e studentëve që cënojnë të drejtën e autorit pse fotokopjojnë, tregon mungesë ndjeshmërie dhe hesht ndaj dy dukurive tepër të rënda në sistemin e arsimit të lartë në Shqipëri: (a) shitja e librave (kryesisht me detyrim) nga pedagogët e lëndës tek studentët e tyre; dhe (b) cënimin e të drejtave të autorëve në një pjesë të madhe të librave universitarë të publikuara nga pedagogët shqiptarë. Në rastin e parë ka një shkelje të etikës në marrëdhënien pedagog-student kur një pedagog cakton librat e tij si material mësimor. Përveç përfitimit financiar nëpërmjet rrogës, angazhim i rregulluar nga statuti apo udhëzimet e qeverisë, pedagogu i kërkon studentit të angazhohet në marrëdhënie ekonomike jashtë kuadrit institucional për përfitim financiar personal. P.sh. në universitetin e Rutgers kjo çështje është zgjidhur duke ja hequr përfitimin financiar pedagogut në rast se ai cakton si material leximi librin e tij, e në universitete të tjera duke ja kaluar përfitimin financiar (royalties) universitetit. Gjatë studimeve të mia në dy shtete perëndimore nuk kam hasur asnjëherë që një pedagog të caktojë në listën e librave ndonjë libër të tij. Në Shqipëri për shkak të mangësisë së theksuar së literaturës është e pashmangshme, por jo të detyrohen studentët të blejnë librat.

(2)Aspekti juridik: Argumentet juridike janë shteruese në lidhje me fotokopjen për përdorim personal e qëllime studimore. Ligji Nr. 9380/2005 “Për Të Drejtën E Autorit Dhe Të Drejtat E Tjera Të Lidhura Me Të", neni 26/ ç & dh përcaktojnë se lejohet “riprodhimi i plotë ose i një pjese të saj [veprës] bëhet për përdorim vetjak, me kusht që të mos cenojë shfrytëzimin tregtar të veprës; [dhe] fotokopjimi i veprave të bibliotekave publike bëhet për përdorim vetjak brenda bibliotekës ose për shërbime të saj.” Gjithashtu direktiva 2001/29 i BE-së, pika 39, i përshtatur edhe në ligjin shqiptar, lejon fotokopjen për qëllime private. Në Gjermani, Zvicër dhe Austri kopja për përdorim privat është e lejuar gjerësisht. Në SHBA (Code Of Federal Regulations, Title 37 - Patents, Trademarks, and Copyrights) ka kufizime, por bibliotekat dhe arkivat janë të autorizuara të pajisin cilindo me fotokopje apo riprodhime të tjera nëse këto realizohen për qëllime private studimore apo hulumtuese.

(3)Aspekti ekonomik: Me ndryshimet e fundit në sistemin e kërkimit shkencor në Shqipëri gjatë viteve 2005-13 veprimtaria shkencore në Shqipëri zhvillohet kryesisht në universitete. Pedagogët në universitetet publike në Shqipëri janë të detyruar të ndërmarrin veprimtari kërkimore-shkencore dhe rrjedhimisht të publikojnë studimet e tyre. Sipas rregullores së veprimtarisë akademike (MASH, Nr. 20/2008 “Për Veprimtarinë e Personelit Akademik në Institucionet Publike të Arsimit Të Lartë”) një profesor angazhohet me 200 orë mësimi në vit, (dhe 170 si përgjegjës i departamentit), në krahasim me docentët (300) apo lektorët (260). Nga ku sipas udhëzimit veprimtaria kërkimore duhet të zërë jo më pak se 20% së numrit të përgjithshëm të orëve në një vit (ose jo më pak se 300 orë pune vjetore). Promovimi me tituj akademikë gjithashtu është i lidhur me veprimtarinë kërkimore dhe publikimet, sidomos monografitë. Kur një pedagog i UT-së u shet librat e tij studentëve është faktikisht duke përfituar për së dyti herë nga studentët. Një herë kur paguhet nga taksapaguesit dhe tarifave të studimit për veprimtarinë e tij mësimdhënëse dhe kërkimore, e njëherë kur studentja i blen pedagogut librin. Universitetet gjithashtu kanë fonde dhe janë të detyruara të financojnë publikimin e librave shkencorë, në pamundësi le të vendosen kopje digjitale. Rregullorja për “Etikën në Veprimtarinë Kërkimore dhe Botuese” (MASH, Nr. 105/2012), neni 4, ja njeh këtë përgjegjësi institucioneve dhe angazhimin për të mbrojtur të drejtat e autorit. Universiteti i Tiranës, edhe pse ka një fond kërkimi dhe blerje librash, nuk ka një rregullore për veprimtarinë e botimit. Universiteti i Prishtinës ka një rregullore që lejon financimin e botimeve të librave shkencorë dhe mësimorë universitare, që gjithashtu detyron botuesin e pedagogun të dërgojë në bibliotekën qendrore të universitetit dhe të fakultetit përkatësisht nga pesë kopje. Kur pedagogu paguhet për kohën e tij të kërkimit, edhe pse jo për koston e publikimit, ai duhet të dërgojë në bibliotekën e universitetit kopje të mjaftueshme për studentët, sidomos kur libri i tij është lexim i detyrueshëm për lëndën. Në Shqipëri ky rregull vlen për të gjitha botimet, të cilat duhet të arkivohen në Bibliotekën Kombëtare.

Autori gjithashtu duhet fillimisht të kritikonte politikën e Universitetit të Tiranës. Në vitin 2011 në Universitetin e Tiranës janë investuar për fondin e librave 19 000 000 lekë, prej të cilave rreth 11 400 000 ishin të parashikuara nga buxheti i shtetit dhe pjesa tjetër nga fondi i universitetit (p.sh. të ardhura nga tarifat e studimeve etj.). Fuga mund të ngrinte pyetjen sesa prej këtyre librave kanë qenë cilësor? A janë realizuar shpenzimet e planifikuara, kryesisht ato shpenzime që parashikohen për kërkimin shkencor (hulumtime, konferenca dhe investime në infrastrukturën kërkimore)? P.sh. në Fakultetin e Historisë e Filologjisë, ku Prof. Fuga është përgjegjës për Departamentin e Gazetarisë, realizimi i shpenzimeve ka qenë 95% edhe pse buxheti është jashtëzakonisht i vogël (rreth 148 000 000 lekë). Sa prej këtyre parave kanë shkuar për të pasuruar bibliotekën e departamentit? Sa studentë e frekuentojnë bibliotekën? Sa libra janë botuar nga personeli i departamentit? Sa prej tyre janë mbështetur financiarisht nga projekte kërkimore, nga universiteti apo nga burime të treat?

Shkurtimisht, artikulli nuk kishte asgjë relevante me politikat publike. Argumentet ligjorë nuk përmenden, ato ekonomike numërohen nga kolltuku dhe pa një studim të mirëfilltë. E çështjet që janë vërtet të rëndësishme - si etika në marrëdhëniet student-pedagog dhe komodifikimi i skajshëm i këtyre marrëdhënieve, deri në korruptimin për nota, diplomë e shitje librash – nuk përmenden fare.

Read More

Arsimi-privat/publik-Fuga

ARTAN FUGA
Panorama, 12 Shkurt, 2014


Para dy a tri ditësh, sipas mediave, u shpreh nga ana e qeverisë vullneti i saj për të ndërmarrë reforma në arsimin e lartë.

Nuk mund të mos pritet me shpresë dhe padurim se cili do të jetë sensi, ritmi dhe objektivat e reformës. Uroj të ecë në drejtimin e duhur. E vërteta është që reformat, në vazhdim të atyre që janë ndërmarrë në këto vite, duhen sepse i presin familjet, shoqëria, studentët edhe pedagogët. Shoqëria është në lëvizje. Ka kohë që idetë vlojnë dhe kanë avancuar. Mbi të gjitha, duhet një reformë për fatin e brezave të rinj të diplomuar, të cilët, si pasojë e shumë rrethanave të stërditura tashmë, në masë shumë të madhe, pas diplomimit, nuk u mbetet veçse të punojnë si kamerierë, shitës ose, nëse fati u ndrit, në ndonjë call center. E gjitha kjo, sipas tezës xhepmbushëse: “Ne japim diploma, mundësisht pa fund, punën gjejeni vetë! A nuk jemi ekonomi tregu!”.

Pra, situata është e vështirë, por reforma duhet të shkojë në atë drejtim që të mos influencohet dhe sugjestionohet në përcaktimin e objektivave dhe strategjive të veta nga lobingje interesash të ngushta, por të orientohet nga e mira publike, pra nga mendimi shoqëror, nga ai i studentëve, nga i pedagogëve, pra nga përfaqësuesit më legjitimë të botës universitare. Mbi të gjitha, për të mos futur në veprim mekanizma tashmë të vjetruar edhe në Perëndim, si rezultat i faktit që ne nuk kemi specialistë profesionistë të menaxhimit të arsimit të lartë, dhe ende flitet për mekanizma që Perëndimi i ka tejkaluar tashmë.

...  kryetari i Këshillit të Ministrave pohohet të ketë thënë se deri tani universitetet publike kanë qenë të nënës, kurse ato private kanë qenë të njerkës.

Pse, ky pohim, i raportuar nga media, krijon një farë shqetësimi?

Për tri arsye kryesore:

E para, po qe se është autentik si pohim, konstatoj një ndryshim të orientimit politik të veprimit qeveritar. Para zgjedhjeve, në fushatë thuhej se vëmendja duhej përqendruar te cilësia, duke kritikuar ato universitete publike dhe sidomos private që në vend të arrinin këtë cilësi, lejonin elemente korrupsioni ose ishin kthyer në fabrika diplomash për parà. Tani çështja duket është shtruar si një marrëdhënie mes privatit dhe publikut, ku privati konsiderohet se ka qenë i njerkës, pra është përbuzur, shtypur, injoruar, braktisur, si një Hirushe e vockël, kurse publiku, si një Titanik në mbytje, paska qenë i privilegjuar, pa merita dhe në pozita mbisunduese!!!

Si ndodhi ky ndryshim?

Nuk ka ndonjë problem ndryshimi i formulave të veprimit, por gjithsesi, njeriu përpiqet të kuptojë se përse ndodhin ndryshimet.
Së dyti, sepse ka faktorë që qëndrojnë shumë më larg, përtej, më lart se sa kundërvënia midis universiteteve publike dhe atyre private. Ka elemente thelbësore që lidhen me modelin e kulturës dhe arsimit në një shoqëri bashkëkohore si e jona. Kjo duhet zgjidhur parimisht në fillim.

Cili është vendi i kulturës dhe arsimit në shoqërinë e sotme dhe të ardhshme shqiptare?
Së treti, duke pasur ndrojtjen se formula që universitetet publike janë të nënës kurse ato private të njerkës, është futur nën rrogoz nga lobingje interesash të ngushta, kam frikën se ajo nënkupton, ose mund të paralajmërojë rënien e mëtejshme të fondeve për arsimin publik, zbrazjen e xhepit të shqiptarëve edhe më tepër për arsimimin e fëmijëve, degradimin e cilësisë universitare më tepër sesa sot. Pra me ndërgjegje bëj lobingun e familjeve shqiptare, e studentëve, e pedagogëve, duke paraqitur para fuqisë publike si shërbyese e shoqërisë të vërtetën se universitetet publike deri më sot nuk kanë qenë aspak të nënës në krahasim me ato private, që thuhet se kanë qenë të njerkës.

Duke renditur këto argumente, shpresoj se autoritetet ekzekutive do të dëgjojnë të gjithë zërat, jashtë konfliktit të interesit, sepse anësitë dhe ndikimet e lobingjeve, marrë të veçuar, mund të dëmtojnë dhe mund të jenë me pasoja negative në të gjitha planet.

E para, për të gjykuar nëse vërtet universitetet publike kanë qenë më të privilegjuara nga ato private, duhen statistika, dhe kritere financiare të sakta, dhe përllogaritje mbi baza njësish matëse të duhura.
Ja pra, hajdeni të bëjmë një llogari të thjeshtë. Merrni numrin e studentëve të universiteteve publike dhe buxhetet për ta, si edhe numrin e studentëve në universitetet private dhe buxhetet që ato kanë ngritur nga pagesat studentore. Pjesëtoni buxhetet përkatëse me numrin e studentëve dhe do të shihni se cila palë ka pasur mundësi të ketë më shumë mbështetje financiare, publiku apo privati, per capita. Studenti i publikut, me atë buxhet të dobët e të mjerë që i akordon shteti, apo studenti te privati duke paguar mijëra euro në vit për arsimim? Duket se në këtë plan universitetet private nuk kanë qenë aq të njerkës. Mos të flasim pa shifra, le të bëjmë llogaritë sipas kritereve të sakta financiare.

Së dyti, po të shohim disa operatorë privatë në arsimin e lartë, ata nuk duken shumë të njerkës sepse veç investimeve që kanë bërë në ndërtesa, kanë dhe media, gazeta, televizione gjeneraliste, të cilat nuk kanë shumë lidhje me procesin mësimor, pra brenda një kohe të shkurtër kanë arritur të kenë investime, aq sa shihet në kapitalin e ngurtësuar, që universitetet publike nuk kanë mundur të kenë. Pra ritmi i investimeve midis dy krahëve nuk ka pasur të krahasuar. Kush ka qenë i njerkës dhe kush i nënës? Pjesëtojini këto kapitale të investuara me numrin e studentëve dhe do të shohim se çfarë ka ndodhur.
Së treti, le të shohim pak nëse universitetet publike kanë pasur po ato lehtësi administrative dhe financiare sa edhe universitetet private.

Unë i qëndroj idesë se universitetet ose shkollat e larta private kanë një rol në këtë vend. Ka universitete apo fakultete që vërtet e meritojnë këtë emër, privat apo publik qofshin. Shkollat e larta private patjetër do të kenë publikun e tyre. Janë të domosdoshme. Fundja kjo është liria e veprimit. Por, ky publik do të shkojë atje sepse gjen cilësi dhe profile të veçanta, dhe jo sepse hyrjet e studentëve në universitetet publike bllokohen pa asnjë logjikë. Universitetet publike marrin studentë me kuota krejt burokratike, kurse ato private sa të duan; publiket pranojnë pasi nxënësi të kishte marrë provimet e maturës, te privati për kohë të tëra jo, s’kishte nevojë; te publiku e bën konkursin ministria, te privati mjafton një intervistë pa kritere notash; te publiku ia përcakton degën e studimeve ministria, te private kokrra e qejfit e studentit etj.

Universiteti privat merr kredi, bën transaksione financiare, zhvendos kapitale, mund të vërë edhe depozita bankare me interes, blen ndërtesa sipas logjikës së pronarit, jep me qira, me një fjalë ka liri ekonomike, merr e nxjerr jashtë aksionerë, po universitetet publike çfarë mund të bëjnë nga këto veprime financiare elementare që as mund të mendohet ndonjë organizatë të administrohet? Duhet të bëjë tenderë edhe për të blerë fshesa, stilokalema për administratën, ose ndonjë bravë dere.
Kështu sillet nëna? As njerka nuk të trajton kështu. Duket se e detyrojnë universitetin publik të menaxhohet si në shoqërinë feudale para lindjes së tregut të huas dhe kredisë.

Së katërti, bëni një llogari ju lutem se sa i privilegjuar është studenti i universiteteve publike dhe shihni të ardhurat e tij dhe të familjes së tij. Ka bërë kush ndonjë analizë të shtresave shoqërore nga vijnë studentët e universiteteve publike dhe çfarë sakrificash duhet të bëjnë familjet e tyre sikur vetëm paratë për strehim, ushqim, libra të llogariten? I kanë bërë menaxherët tanë këto llogaritje?  Krahasoni rrogën mesatare të një pedagogu në universitetet publike dhe pagën që merr një pedagog a drejtues në universitetet private. ...

Pedagogu i universitetit publik me atë pagë as mund të mendojë të blejë një libër të mirë në muaj që i përket disiplinës të tij, le më pastaj të abonohet në ndonjë revistë apo të pretendojë t’i financohen kërkimet shkencore që bën.

Ku është nëna këtu? Me thënë të drejtën, s’ka as nënë, madje as njerkë. Nganjëherë njerkat janë të mira…

Së pesti, kur llogaritet se çfarë ke marrë duhet menduar edhe se çfarë ke dhënë. Universitetet publike kanë nxjerrë gjithë personelin e universiteteve private. Është investim i universiteteve private te personeli që punon për llogari të privatit. Normale. Po a llogaritet kjo kosto? A ka kuptim të flitet këtu me gjuhën e tregut?

Ja përse bëj lobing për studentët, pedagogët, universitetet. Shqipërisë i duhen edhe universitetet private dhe publike, por nuk më duket se problemi është te fakti se universiteti publik ka qenë i privilegjuar, kurse shkollat e larta private nuk kanë qenë trajtuar me legjitimitet.

Ato kanë të drejtë të ekzistojnë, të drejtën e Zotit, pa diskutim, shyqyr që janë dhe lulëzofshin, por sipas hakut dhe me kritere të drejta. Deshën të ishin jopublike, ta përballojnë. A duhet shteti t’i përkrahë? Patjetër, por pa ndjenjë fajësie dhe borxhi sepse nuk u ka asnjë borxh. Fuqia publike nuk mund të denigrojë sektorin publik. Kanë vepruar si operatorë privatë, pra nuk munden që fitimet t’i llogarisin për vete dhe shpenzimet për buxhetin publik. A luan shkolla një rol social? Patjetër, prandaj duhet mbështetur, publike dhe private qoftë. Por, kujdes mos ekzagjerojmë. Në kohën sotme thuhet se çdo sipërmarrje duhet të ketë dhe ka një përgjegjësi sociale, pra kontribuon për shoqërinë. Mos duhet subvencionuar çdo sipërmarrje private? Pra, duhen matur mirë dhe parë saktë përvojat.

Mbi të gjitha mendoj se problemi i shkollës sonë nuk ka qenë trajtesa e diferencuar publik – privat, sikurse shprehen disa lobistë, dhe e bëjnë mirë punën e tyre, u lumtë! Por përtej, te fakti se prodhojnë diploma pa vlerë në treg, si burim fitimi ose të ardhurash, njësoj është, dhe sistemi universitar punon në boshllëk. Këtu është sekreti. Këtu duhet përgjigjja, jo si ideologji, as si spin, si lobing, por me fakte shkencore dhe studime, të cilat janë, por s’i kërkon kush…

Edhe universitetet publike, studentët, pedagogët, janë ndier si të njerkës kur u vihen pengesa burokratike për t’i penguar të shpalosin energjitë e tyre, nuk dihet se për llogari të kujt…

Read More